Gwefan llywodraeth y DU

Eich hawl

Dilynwch y dolenni isod i gael gwybod mwy. I ddychwelyd i'r dudalen hon, defnyddiwch y botwm 'yn ôl'. Mae'n bosib hefyd y byddai'n fuddiol printio'r dudalen hon.

Pensiwn Sylfaenol y Wladwriaeth

Mae eich cymhwysedd ar gyfer Pensiwn sylfaenol y Wladwriaeth yn dibynnu ar eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol (YG). Gallwch ddewis hawlio eich Pensiwn sylfaenol y Wladwriaeth cyn gynted ag y cyrhaeddwch oedran Pensiwn y Wladwriaeth, neu gallwch ohirio hawlio a chael mwy'n ddiweddarach.

Newidiadau i oedran Pensiwn y Wladwriaeth

Bydd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer dynion a menywod yn codi yn y dyfodol. Mae’r llywodraeth wedi cyhoeddi awgrymiadau newydd ar gyfer cynyddu oedran Pensiwn y Wladwriaeth. O Ragfyr 2018 bydd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer dynion a menywod yn dechrau codi i gyrraedd 66 erbyn Ebrill 2020. Bydd hyn yn golygu y bydd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer menywod yn codi’n gyflymach i 65 rhwng Ebrill 2016 a Thachwedd 2018. Bydd angen i unrhyw newid i’r amserlen gael ei gymeradwyo gan y Senedd. Mae’r llywodraeth hefyd yn ystyried yr amserlen ar gyfer cynyddiadau yn y dyfodol i oedran Pensiwn y Wladwriaeth o 66 i 68.

• Cyfrifo eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth Opens new window

• Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth

Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth

Mae Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth yn cael ei alw yn Ail Bensiwn y Wladwriaeth hefyd (yn flaenorol Cynllun Pensiwn ar sail Enillion y Wladwriaeth (SERPS)). Mae cymhwysedd yn seiliedig ar gyfuniad o'ch enillion o'ch gwaith a Chyfraniadau YG yr ydych wedi'u gwneud neu sydd wedi'u credydu ichi. Efallai y byddwch yn gymwys am resymau eraill, megis anabledd neu oherwydd eich bod wedi treulio amser yn gofalu am rywun. Os ydych yn gymwys, byddwch yn cael Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth yn awtomatig pan fyddwch yn hawlio Pensiwn sylfaenol y Wladwriaeth.

• Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth

Pensiwn i Rai Dros 80

Os ydych yn 80 neu'n hŷn a heb unrhyw Bensiwn y Wladwriaeth neu un bach, efallai y gallwch hawlio'r Pensiwn i rai dros 80.

• Pensiwn i rai dros 80

Credyd Pensiwn

Os ydych chi wedi cyrraedd yr oedran cymhwyso, gallwch wneud cais am Gredyd Pensiwn er mwyn dod â'ch incwm i isafswm wythnosol.

Mae’r oedran y gallwch gael Credyd Pensiwn - yr oedran cymhwyso - yn cynyddu’n raddol o 60 i 65 rhwng Ebrill 2010 a 2020. I gael gwybod yr oedran y gallech wneud cais am Gredyd Pensiwn, gallwch ddefnyddio cyfrifiannell oedran Pensiwn y Wladwriaeth.

Newidiadau i oedran Pensiwn y Wladwriaeth

Mae’r llywodraeth wedi cyhoeddi awgrymiadau newydd ar gyfer cynyddu oedran Pensiwn y Wladwriaeth. O Ragfyr 2018 bydd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer dynion a menywod yn dechrau codi i gyrraedd 66 erbyn Ebrill 2020. Bydd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer menywod yn codi’n gyflymach i 65 rhwng Ebrill 2016 a Thachwedd 2018. Bydd angen i unrhyw newid i’r amserlen gael ei gymeradwyo gan y Senedd. Mae’r llywodraeth hefyd yn ystyried yr amserlen ar gyfer cynyddiadau yn y dyfodol i oedran Pensiwn y Wladwriaeth o 66 i 68.

Mae newidiadau i oed Pensiwn y Wladwriaeth yn debygol o effeithio ar yr oed gofynnol ar gyfer Credyd Pensiwn.

• Credyd Pensiwn

• Cyfrifiannell oedran Pensiwn y Wladwriaeth Opens new window

Taliad Tanwydd Gaeaf

Efallai y gallwch hawlio taliad i helpu gyda biliau tanwydd os ydych chi wedi cyrraedd yr oedran cymhwyso erbyn diwedd y drydedd wythnos o fis Medi. Mae’r oedran y gallwch gael Taliad Tanwydd Gaeaf - yr oedran cymhwyso - yn cynyddu’n unol ag oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar gyfer menywod.

I gael gwybod yr oedran y gallwch gael Taliad Tanwydd Gaeaf, gallwch ddefnyddio cyfrifiannell oedran Pensiwn y Wladwriaeth. Mae yna hefyd £100 ychwanegol ar gael i gartrefi cymwys sy'n cynnwys rhywun dros 80 oed.

• Taliad Tanwydd Gaeaf

• Cyfrifiannell oedran Pensiwn y Wladwriaeth Opens new window

Taliad Tywydd Oer

Efallai y byddwch yn gymwys i dderbyn Taliad Tywydd Oer i'ch helpu gyda chostau gwresogi ychwanegol pan fydd y tywydd yn oer iawn. Gwneir y taliadau'n awtomatig - does dim angen i chi hawlio.

• Taliad Tywydd Oer

Grant Ffrynt Cynnes

Os ydych ar incwm isel efallai y gallwch hawlio hyd at £3,500 neu mewn rhai achosion £6,000 ar gyfer gwneud gwelliannau i systemau gwresogi eich cartref.

Lwfans Gweini

Gallwch gael y Lwfans Gweini os ydych yn 65 neu'n hwn ac angen cymorth gyda gofal personol oherwydd salwch neu anabledd.

• Lwfans Gweini (adran arian, treth a budd-daliadau)

Lwfans Gofalwr

Os ydych yn gofalu am berson anabl iawn, efallai y gallwch hawlio Lwfans Gofalwr. Os ydych yn anabl iawn, efallai y gall rhywun sy'n gofalu amdanoch hawlio Lwfans Gofalwr.

• Lwfans Gofalwr (adran arian, treth a budd-daliadau)

Bonws Nadolig

Os ydych yn cael budd-daliadau arbennig, gan gynnwys Pensiwn y Wladwriaeth, byddwch yn cael £10 yn ychwanegol adeg y Nadolig.

• Bonws Nadolig (adran arian, treth a budd-daliadau

Taliad Angladd

Gall Taliad Angladd helpu gyda chost angladd syml ar gyfer rhywun a oedd yn agos atoch os mai chi sy'n gyfrifol am drefnu'r angladd.

• Taliad Angladd (adran arian, treth a budd-daliadau

Grantiau Gofal Cymunedol a Benthyciadau Cyllidebu

Gall Grantiau Gofal Cymunedol a Benthyciadau Cyllidebu helpu gyda chost treuliau untro gan gynnwys eitemau ar gyfer y cartref, dillad ac esgidiau a rhai costau teithio.

• Grantiau Gofal Cymunedol (adran arian, treth a budd-daliadau)

• Benthyciadau Cyllidebu (adran arian, treth a budd-daliadau)

Benthyciadau Argyfwng

Gellir talu Benthyciadau Argyfwng mewn argyfwng neu drychineb i helpu gyda chostau byw beunyddiol neu eitemau hanfodol. Maent ar gael os oes perygl difrifol i chi neu eich teulu ac yn methu â chael cymorth o unrhyw le arall.

• Benthyciadau Argyfwng (adran arian, treth a budd-daliadau)

Budd-dal Tai

Os ydych ar incwm isel ac yn talu rhent, efallai y gallwch hawlio Budd-dal Tai.

• Budd-dal Tai (adran arian, treth a budd-daliadau)

Budd-dal Treth Cyngor

Efallai hefyd y gallwch hawlio Budd-dal Treth Cyngor os ydych ar incwm isel.

• Budd-dal Treth Cyngor (adran arian, treth a budd-daliadau)

Teithio ar fysiau am ddim

Mae gan pobl hŷn cymwys yr hawl i deithio am ddim ar fysiau lleol ar adegau tawel yn unrhyw le yn Lloegr. Darllenwch ‘Tocynnau mantais a theithio ar fysiau am ddim’ i gael gwybod mwy.

• Tocynnau mantais a theithio ar fysiau am ddim (adran teithio a thrafnidiaeth)

Presgripsiynau a phrofion llygaid am ddim a chymorth gyda chostau iechyd eraill

Os ydych yn 60 oed neu'n hwn, efallai fod gennych hawl i gael cymorth gyda chostau iechyd amrywiol, yn cynnwys presgripsiynau, profion llygaid a gofal deintyddol.

• Gweld a ydych yn gymwys i gael cymorth gyda chostau iechyd (adran arian, treth a budd-daliadau)

• Presgripsiynau a phrofion llygaid am ddim

Gostyngiad yn ffi'r drwydded deledu

Gallwch gael trwydded deledu am ddim os ydych yn 75 neu'n hwn - a thalu llai o ffi wrth adnewyddu rhwng 74 a 75 oed.

• Cael gwybod sut i gael trwydded deledu am ddim

Pensiwn Rhyfel Gwraig Weddw neu Ŵr Gweddw

Gallwch hawlio pensiwn di-dreth os bu farw eich gŵr, gwraig, neu bartner sifil oherwydd iddynt wasanaethu mewn rhyfel neu os oeddynt yn derbyn Pensiwn Rhyfel neu lwfans cysylltiedig.

• Pensiwn Rhyfel Gwraig Weddw neu Ŵr Gweddw (adran arian, treth a budd-daliadau)

Lwfansau treth ar sail oed

Lwfans personol di-dreth

Mae pawb yn cael lwfans personol di-dreth - swm o incwm y gallwch ei gael cyn bod angen talu treth. Os yw eich incwm yn llai na £22,900 ar gyfer y flwyddyn dreth 2010-2011 mae'r lwfans personol yn codi pan fyddwch yn 65 oed ac eto pan fyddwch yn 75 oed.

Lwfans pâr priod

Os ydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil ac yn talu treth, a chi neu'ch partner wedi'ch geni cyn 6 Ebrill 1935, gallwch hawlio'r lwfans pâr priod.

• Mwy am y lwfans personol ar sail oed a'r lwfans pâr priod

• Mwy am bartneriaethau sifil Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Ar fin ymddeol - beth sydd angen i chi ei wneud