Gwefan llywodraeth y DU

Cyflog gros a net

Eich 'cyflog gros' yw'r swm y byddwch yn ei ennill cyn y tynnir treth ac Yswiriant Gwladol ohono. Eich 'cyflog net' yw'r swm a gewch ar ôl tynnu treth ac Yswiriant Gwladol o’ch cyflog gros. Pan gewch slip cyflog, fe welwch y canlynol:

• y cyflog gros yr ydych wedi'i ennill, gan gynnwys unrhyw fonws
• faint o Dreth Incwm sydd wedi'i didynnu
• unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol sydd wedi'u didynnu
• unrhyw ad-daliadau benthyciad myfyriwr, os yw'n berthnasol
• eich cyflog mynd-adre, neu'r cyflog net yr ydych wedi'i gael

Yn ogystal â chael eich trethu ar eich cyflog, byddwch hefyd yn cael eich trethu ar unrhyw fuddion a ddarperir gan eich cyflogwr, megis car cwmni, tanwydd, benthyciad llog isel neu yswiriant meddygol.

Efallai y bydd yn rhaid i chi hefyd dalu treth ar gildyrnau y byddwch yn eu cael fel rhan o'ch swydd.

• Treth ac Yswiriant Gwladol ar gildyrnau a bonysau

• Treth ac Yswiriant Gwladol ar fuddion cwmni

Treth Incwm a Thalu Wrth Ennill

Treth Incwm yw eich cyfraniad at yr hyn y bydd y llywodraeth yn ei wario ar bethau megis trafnidiaeth, iechyd ac addysg. Bydd y swm y byddwch yn ei dalu yn dibynnu ar faint y byddwch yn ei ennill.

Bydd Cyllid a Thollau EM yn rhoi cod treth i chi, a fydd i'w weld ar eich slip cyflog. Bydd eich cyflogwr yn defnyddio'ch cod treth i gyfrifo faint o Dreth Incwm i'w thynnu o'ch cyflog drwy'r system TWE (PAYE).

Ar ddiwedd pob blwyddyn dreth, bydd eich cyflogwr yn rhoi ffurflen i chi – eich tystysgrif diwedd blwyddyn P60 – a fydd yn dangos cyfanswm eich cyflog gros am y flwyddyn a faint o dreth ac Yswiriant Gwladol a dalwyd gennych.

• Treth Incwm – gwybodaeth sylfaenol

• Codau treth – gwybodaeth sylfaenol

Cyfraniadau Yswiriant Gwladol

Rydych yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol er mwyn cronni eich hawl i gael Pensiwn y Wladwriaeth a budd-daliadau nawdd cymdeithasol eraill. Bydd y swm y byddwch yn ei dalu yn dibynnu ar faint y byddwch yn ei ennill. Os byddwch yn ennill mwy na swm penodol, bydd eich cyflogwr yn didynnu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1 o'ch cyflog drwy'r system TWE (PAYE).

Byddwch yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol ar raddfa is os byddwch yn aelod o gynllun pensiwn eich cwmni sy’n cael ei ‘gontractio allan’, neu os ydych chi’n wraig briod – neu’n weddw – sy’n dal ‘tystysgrif etholiad’ dilys.

Bydd eich cyflogwr hefyd yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol cyflogwr ar sail eich enillion ac ar unrhyw fuddion a gewch gyda’ch swydd, er enghraifft car cwmni.

Bydd Cyllid a Thollau EM yn cadw golwg ar eich cyfraniadau drwy eich rhif Yswiriant Gwladol. Mae hwn yn debyg i rif cyfrif ac yn unigryw i chi.

• Terfynau a chyfraddau cyfraniadau Yswiriant Gwladol Opens new window

Faint allwch chi ei ennill heb dalu treth ac Yswiriant Gwladol?

Treth Incwm

Gall pawb ennill swm penodol bob blwyddyn heb dalu dim Treth Incwm. Dyma yw eich Lwfans Personol. Y Lwfans Personol ar gyfer 2012-13 yw £8,105. Gall rhai pobl ennill ychydig mwy cyn dechrau talu treth, er enghraifft, os ydynt dros 65 mlwydd oed.

Mae nifer o lwfansau a gostyngiadau eraill y gallech eu hawlio er mwyn lleihau eich bil treth – ac mewn rhai achosion, gallant olygu nad oes gennych unrhyw dreth i'w thalu. Dilynwch y ddwy ddolen olaf i gael gwybod mwy.

• Lwfans Personol – cael gwybod mwy

• Cyflwyniad i ostyngiadau a lwfansau treth

• Gostyngiadau a lwfansau treth – cyflogeion neu gyfarwyddwy Opens new window

Yswiriant Gwladol

Gallwch ennill hyd at £146 yr wythnos (2012-13) cyn i chi dalu unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol. Gelwir hyn yn 'drothwy sylfaenol'.

Fodd bynnag, cyn belled â'ch bod yn ennill mwy na £107 yr wythnos (2012-13), gallwch barhau i gronni eich hawl i Bensiwn y Wladwriaeth a rhai budd-daliadau eraill. Y 'terfyn enillion isaf' yw’r enw a roddir ar hwn.

Sicrhau na fyddwch yn talu gormod o Yswiriant Gwladol

Osgoi talu gormod os oes gennych fwy nag un swydd

Mae’n bosib y byddwch yn gallu ‘gohirio’ rhai o’ch cyfraniadau er mwyn osgoi talu gormod os yw’r canlynol i gyd yn berthnasol:

• rydych yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1 gyda dau gyflogwr gwahanol neu ragor
• rydych yn disgwyl talu cyfraniadau ar enillion wythnosol o £817 o leiaf mewn un swydd neu £963 o leiaf mewn dwy swydd drwy gydol y flwyddyn dreth

I wneud cais, gallwch un ai lenwi ffurflen CA72A Cais i ohirio talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1, neu ysgrifennu at:

Cyllid a Thollau EM / HM Revenue & Customs
Swyddfa Cyfraniadau Yswiriant Gwladol / National Insurance Contribution Office
Gwasanaethau Gohirio / Deferment Services
Longbenton
Newcastle upon Tyne
NE98 1ZZ

Y dyddiad cau ar gyfer gwneud cais yw 14 Chwefror yn y flwyddyn dreth berthnasol.

Rhoi’r gorau i dalu cyfraniadau os ydych chi wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth

Os ydych chi dros oedran Pensiwn y Wladwriaeth a'ch bod am barhau i weithio, bydd angen i chi ddarparu tystiolaeth o’ch oedran i’ch cyflogwr fel nad ydych yn parhau i dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol heb fod angen. Gallwch ddefnyddio tystysgrif geni neu basbort neu wneud cais i Gyllid a Thollau EM neu i’r Adran Gwaith a Phensiynau am ‘Dystysgrif Eithrio oherwydd Oedran’. I gael gwybod mwy darllenwch ganllaw Cyllid a Thollau EM ‘Sicrhau eich bod wedi rhoi’r gorau i dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol’.

• Sicrhau eich bod wedi rhoi'r gorau i dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol

Treth ac Yswiriant Gwladol os ydych chi'n gyfarwyddwr

Byddwch yn talu Treth Incwm ar eich enillion yn yr un modd â gweithwyr eraill. Fodd bynnag, bydd eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn cael eu cyfrifo dros ‘gyfnod enillion blynyddol’ – o 6 Ebrill i 5 Ebrill y flwyddyn ganlynol – yn hytrach na dros y cyfnodau wythnosol neu fisol arferol sy’n berthnasol i weithwyr eraill. Diben hyn yw sicrhau eich bod yn talu’r swm cywir o gyfraniadau Yswiriant Gwladol.

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Dechrau eich swydd gyntaf: beth ddylech ei wneud ynghylch treth ac Yswiriant Gwladol

• Treth pan fyddwch yn dechrau, yn gadael neu'n ymddeol o'r gwaith

• Gostyngiadau a lwfansau treth - gweithwyr neu gyfarwyddwyr

• Gwneud cais am rif Yswiriant Gwladol

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau arian, treth a budd-daliadau