Gwefan llywodraeth y DU

Pwy all eich helpu chi?

Os ydych yn gweithredu fel ysgutor neu weinyddwr, doeth fyddai siarad â chyfrifydd a chyfreithiwr yr ymadawedig os oes ganddo un.

Pa un a ydych yn cael cymorth gan gyfreithiwr neu beidio, er mwyn delio gyda materion yr ymadawedig a chael mynediad at yr arian, fel arfer bydd angen ichi wneud cais i'r Gofrestrfa Brofiant am 'Grant Profiant' neu 'Lythyrau Gweinyddu'.

• Gwneud cais am brofiant heb gymorth cyfreithiwr Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Beth yw profiant?

• Gwneud cais am brofiant

Amserlenni

Mae gennych flwyddyn o ddyddiad marwolaeth yr ymadawedig i gael trefn ar yr ystâd cyn dosbarthu'r asedau. Ar ôl blwyddyn, efallai y byddwch yn gorfod talu llog ar unrhyw asedau nad ydynt wedi cael eu dosbarthu.

Cofiwch fod yn rhaid talu pob bil, dyled a threth cyn y gallwch rannu gweddill arian, eiddo ac eiddo personol yr ymadawedig.

Y dogfennau ariannol y bydd eu hangen arnoch

Mae rhai o ddogfennau'r ymadawedig y bydd angen ichi ddod o hyd iddynt yn cynnwys:

Os oedd yr ymadawedig yn hunangyflogedig neu'n bartner busnes, bydd angen ichi hefyd gasglu dogfennau sy'n ymwneud â'u busnes.

• Dogfennau a gwybodaeth sy'n ofynnol pan fydd rhywun yn marw

Cael mynediad at arian y person a fu farw

Fel arfer, dim ond yr ysgutor neu'r gweinyddwr fydd yn cael mynediad at arian yr ymadawedig a bydd angen nifer o ddogfennau arnoch i wneud hyn. Ond, mae rhai eithriadau.

• Cael mynediad at arian person a fu farw

Materion treth yr ymadawedig

Mae'n rhaid i rai ystadau dalu Treth Etifeddu. Rhaid i rywfaint neu'r cyfan o'r dreth hon gael ei dalu cyn y bydd y llys yn rhoi Grant Profiant neu Lythyrau Gweinyddu.

Efallai hefyd bod ad-daliad treth yn ddyledus i'r ymadawedig, neu efallai bod rhywfaint o dreth i'w thalu.

Os ydych yn gwerthu eiddo neu asedau eraill yr ymadawedig am elw, bydd rhaid talu Treth Enillion Cyfalaf os yw'r elw a wneir dros werth y farchnad ar ddyddiad y farwolaeth (nid y dyddiad caffael) yn fwy na throthwy cyfredol Treth Enillion Cyfalaf.

• Treth Enillion Cyfalaf - gwybodaeth am gyfraddau a throthwyon (adran arian, treth a budd-daliadau)

• Talu Treth Etifeddu

Taliadau eraill y bydd yn rhaid i chi eu gwneud o bosibl

Efallai hefyd y bydd angen ichi dalu:

• Beth sy'n digwydd i ddyledion pan fydd rhywun yn marw? (adran arian, treth a budd-daliadau)

• Dyledion ac ym mha drefn y mae'n rhaid eu talu Opens new window

Arian y gallech ei gasglu

Mae arian sy'n ddyledus i'r ymadawedig yn rhan o'u hystâd. Efallai y gallwch hawlio:

Fodd bynnag, does dim rhaid i'r sawl sydd wedi cael benthyciadau anffurfiol gan yr ymadawedig eu talu'n ôl.

Trefnu eich materion ariannol cyn ichi farw

Fe'ch cynghorir i gael trefn ar eich materion ariannol a gwneud ewyllys. Bydd hyn yn arbed mwy o loes i'ch perthnasau pan fyddwch yn marw ac yn sicrhau bod eich arian, eich eiddo a'ch eiddo personol yn cael eu rhannu yn unol â'ch dymuniadau chi.

• Gwneud eich ewyllys - taflen ffeithiau gan Age Concern Opens new window

• Ewyllysiau ac ymddiriedolaethau (adran arian, treth a budd-daliadau)

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Beth i'w wneud ar ôl profedigaeth yng Nghymru neu Loegr Opens new window

• Cyngor am ddelio ag ystâd rhywun gan Age Concern Opens new window

• Beth i'w wneud os nad oes ewyllys