Gwefan llywodraeth y DU

Nodwch fod gan y wefan hon system allweddumynediad llywodraeth y DU

Gwasanaethau cyhoeddus i gyd yn un lle

Trefn llywio pennaf

Dydd Mercher, 3 Hydref 2012

dolenni i dudalennau eraill yn yr adran hon

Pori wrth destun

Pori wrth bobl

Llywodraeth, dinasyddion a hawliau - Nodwch, os gwelwch yn dda, na ddiweddarir yr adran hon bellach

Gwneud cais am brofiant

Os ydych yn ysgutor ewyllys person efallai y bydd angen dogfen gyfreithiol arnoch a elwir yn 'grant profiant' a fydd yn eich galluogi i gael trefn ar faterion yr ymadawedig. Os nad oes ewyllys, gall perthynas agos wneud cais am 'grant llythyrau gweinyddu'.

Mae'r erthygl hon yn ymwneud yn bennaf â'r drefn ar gyfer marwolaeth yng Nghymru a Lloegr. Mae'r ffurflenni sy'n ofynnol ar gyfer yr Alban a Gogledd Iwerddon wedi'u cynnwys, ond bydd angen i chi ddilyn y dolenni ar wahân i gael manylion y gweithdrefnau.

Os oes mwy nag un ysgutor

Os oes mwy nag un ysgutor, mae'n arferol cael cytundeb bod un yn gwneud cais am y grant ac yn rhoi trefn ar yr ewyllys. Ond gall hyd at bedwar ysgutor wneud cais ar y cyd a chael trefn ar bethau gyda'i gilydd.

Gwneud cais am grant gan ddefnyddio cyfreithiwr

Gallwch ofyn i dwrnai wneud cais am y grant ar eich rhan. Efallai y bydd yn rhaid talu am y gwasanaeth hwn, felly mae'n syniad da holi yn gyntaf. Gallwch chwilio am dwrnai sy'n arbenigo ym maes profiant ar wefan Cymdeithas y Cyfreithwyr.

Dod o hyd i dwrnai ar wefan Cymdeithas y Cyfreithwyr Opens new window

Gwneud cais am grant heb ddefnyddio cyfreithiwr

Mae'r ffurflenni y bydd angen i chi eu llenwi yn dibynnu ar ble yr oedd y person yn byw ac a oes Treth Etifeddu i'w thalu neu beidio ar yr ystad. Dim ond mewn nifer bach o achosion y mae Treth Etifeddu'n cael ei thalu, pan fo gwerth trethadwy ystad yr ymadawedig (ar ôl eithriadau) yn fwy na'r trothwy £312,000 (yn berthnasol i farwolaethau ym mlwyddyn dreth 2008-2009).

Trothwyon y Dreth Etifeddu Opens new window

Mwy am y Dreth Etifeddu

Gwneud cais am brofiant - ffurflenni y bydd angen i chi eu llenwi

Fe welwch y dolenni i'r ffurflenni hyn isod.

Y wlad lle'r oedd yr ymadawedig yn byw	Ffurflenni gofynnol os yw'n debygol nad oes Treth Etifeddu i'w thalu ('ystadau eithriedig')	Ffurflenni gofynnol os yw'n debygol y bydd Treth Etifeddu i'w thalu
Cymru neu Loegr	Ffurflen gais am brofiant PA1 Ffurflen Treth Etifeddu IHT205	Ffurflen gais am brofiant PA1 Ffurflen Treth Etifeddu IHT400 Ffurflen IHT421 'Crynodeb profiant'
Yr Alban	Ffurflen C1 ('Rhestr eiddo') a ffurflen C5 os bu farw ar neu cyn 6 Ebrill 2004; fel arall ffurflen C1 yn unig	Ffurflen C1 ('Rhestr eiddo') Ffurflen Treth Etifeddu IHT400
Gogledd Iwerddon	Ffurflen Treth Etifeddu IHT205 yn unig	Ffurflen Treth Etifeddu IHT400 Ffurflen IHT421 'Crynodeb profiant'

Ceir ffurflenni atodol ychwanegol gyda ffurflen IHT400. Defnyddiwch nodiadau IHT400 i'ch helpu i benderfynu pa rai y bydd angen i chi eu llenwi.

Ffurflenni PA1 a PA1a a PA2 (nodiadau cymorth) Opens new window

Ffurflenni trethi a nodiadau cymorth am 'ystadau eithrio' Opens new window

Ffurflen rhestr C1 a C5 (Yr Alban) Opens new window

Ffurflen IHT400, nodiadau cymorth a thudalennau atodol Opens new window

Ffurflen IHT421 'Crynodeb profiant' Opens new window

Y camau nesaf os ydych wedi llenwi ffurflen dreth IHT205

Er mwyn cael profiant, bydd angen i chi fynd i gyfweliad i gadarnhau'r manylion yn eich cais.

penderfynwch ymhle yr hoffech i'r cyfweliad gael ei gynnal drwy gyfeirio at y rhestr ar ffurflen PA4 (dolen isod)
anfonwch eich holl ffurflenni, a'r dogfennau ychwanegol a'r ffi profiant y gofynnwyd amdanynt ar restr wirio PA1, i swyddfa'r Gofrestrfa Brofiant briodol ar gyfer y lleoliad hwnnw (gweler yr adrannau diweddarach ar ffioedd)
cewch apwyntiad ar gyfer cyfweliad o fewn tua deg diwrnod i anfon eich cais
os bydd popeth yn iawn, dylech gael y grant profiant drwy'r post yn fuan ar ôl y cyfweliad

I weld y drefn ar gyfer yr Alban neu Ogledd Iwerddon, dilynwch y dolenni ar ddiwedd yr adran hon.

Y camau nesaf os ydych wedi llenwi ffurflen dreth IHT400

Er mwyn cael profiant, bydd angen i chi fynd i gyfweliad i gadarnhau'r manylion yn eich cais.

penderfynwch ymhle yr hoffech i'r cyfweliad gael ei gynnal drwy gyfeirio at y rhestr ar ffurflen PA4 (dolen isod)
anfonwch y ffurflenni PA1 'Cais am brofiant' a IHT421 'Crynodeb profiant', a'r dogfennau ychwanegol a'r ffi profiant y gofynnwyd amdanynt ar restr wirio PA1, i swyddfa'r Gofrestrfa Brofiant briodol ar gyfer y lleoliad hwnnw (gweler yr adran ddiweddarach ar ffioedd)
bydd y Gofrestrfa Profiant yn anfon ffurflen IHT421 yn ôl atoch, gyda’u cyfeiriad wedi’i nodi, ynghyd â’ch llythyr apwyntiad cyfweliad
cewch apwyntiad ar gyfer cyfweliad o fewn tua deg diwrnod i anfon eich cais
anfonwch ffurflen IHT421 a ffurflen IHT400 (ynghyd ag unrhyw Dreth Etifeddu y mae angen ei thalu os ydych eisoes wedi cyfrifo'r swm hwn) at Gyllid a Thollau EM - bydd y cyfeiriad perthnasol yn y nodiadau ar gyfer ffurflen IHT400
os ydych wedi nodi yr hoffech i Gyllid a Thollau EM gyfrifo'r dreth i chi, byddant yn gwneud hyn ac yn dweud wrthych beth sy'n ddyledus
unwaith y bydd unrhyw dreth sy'n ddyledus wedi'i thalu, neu os nad oes treth i'w thalu, bydd Cyllid a Thollau EM yn stampio ac yn dychwelyd ffurflen IHT421 i swyddfa'r gofrestrfa brofiant i gadarnhau hyn
bydd swyddfa'r gofrestrfa brofiant yn rhoi'r grant

Os oedd yr ymadawedig yn byw neu'n cartrefu dramor a dim treth i'w thalu, neu os oes angen y grant ar gyfer 'eiddo setledig' nad oes treth i'w thalu arno, anfonwch ffurflen IHT400 a ffurflen IHT421 at Gyllid a Thollau EM cyn anfon eich papurau i'r Gofrestrfa Brofiant. Gweler tudalen 56 nodiadau IHT400.

'Cyfeiriadur Cofrestrfeydd Profiant a Chanolfannau Cyfweld' PA4 Opens new window

Os oedd yr ymadawedig yn byw yn yr Alban neu yng Ngogledd Iwerddon:

Beth i'w wneud ar ôl marwolaeth yn yr Alban Opens new window

Delio gydag ystâd person ymadawedig - Gogledd Iwerddon Opens new window

Cost grant

Does dim ffi i'w thalu os yw'r swm a adawyd yn enw'r ymadawedig ei hun ar ôl talu costau'r angladd ac unrhyw ddyledion (yr 'ystad net') yn £5,000 neu lai. Os yw'r ystad net dros £5,000 rhaid talu ffi o £90. Mae copïau ychwanegol o'r grant yn costio £1 yr un os cânt eu harchebu adeg gwneud y cais.

Os bydd talu'n peri caledi ariannol i chi, gallwch ofyn am gael eich 'esgusodi' rhag talu. Gofynnwch i staff y Gofrestrfa Brofiant am ffurflenni EX160 ac EX160a, neu eu llwytho i lawr gan ddefnyddio'r dolenni isod.

Mwy am y costau o wneud cais am grant Opens new window

Cymorth gyda ffeiliau PDF

Taflen EX160A: Ffioedd llys - oes rhaid i chi eu talu? Opens new window

Os na all yr ysgutor wneud cais am brofiant neu os nad yw'n dymuno gwneud cais

Gall ysgutor hefyd benodi rhywun arall (ar wahân i dwrnai) i wneud cais am grant ar ei ran. Yr 'atwrnai' yw'r enw ar y person hwn, a rhaid iddo lenwi ffurflen PA1 a'i hanfon i'r Gofrestrfa Brofiant ynghyd â llythyr wedi'i lofnodi gan yr ysgutor yn esbonio ei fod am i'r atwrnai wneud cais ar ei ran.

Rhagor o wybodaeth

Os oes gennych unrhyw gwestiynau am wneud cais am brofiant, ffoniwch y llinell gymorth Profiant a Threth Etifeddu ar 0845 302 0900. Mae'r llinellau ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener, rhwng 9am a 5pm.