Gwefan llywodraeth y DU

Y Ddeddf Iechyd a Diogelwch yn y Gwaith

Y prif ddarn o ddeddfwriaeth sy’n cynnwys iechyd a diogelwch sy’n gysylltiedig â gwaith yn y Deyrnas Unedig yw’r ddeddf Iechyd a Diogelwch yn y Gwaith 1974. Mae’n nodi llawer o gyfrifoldebau eich cyflogwr am eich iechyd a diogelwch yn y gwaith.

Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch sy’n gyfrifol am orfodi iechyd a diogelwch yn y gwaith.

• Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch Opens new window

Asesiadau risg

Mae gan eich cyflogwyr 'ddyletswydd gofal' i ofalu, cyn belled ag y bo modd, amdano’ch iechyd, eich diogelwch a'ch lles tra'ch bod yn y gwaith. Dylent ddechrau drwy wneud asesiad risg i weld a oes unrhyw beryglon posib i iechyd a diogelwch.

Rhaid iddyn nhw benodi 'rhywun cymwys' sydd â chyfrifoldeb dros iechyd a diogelwch. Un o'r perchnogion mewn cwmni llai, neu aelod o'r staff sydd wedi'i hyfforddi ym maes iechyd a diogelwch mewn busnesau mwy, yw hyn fel arfer.

Busnes sy'n cyflogi pump o bobl neu fwy

I fusnesau sy'n cyflogi pump o bobl neu fwy, rhaid hefyd:

Dyletswydd gofal cyflogwyr o safbwynt ymarferol

Rhaid i bawb sy'n cyflogi pobl, beth bynnag y bo maint y busnes:

• sicrhau bod y gweithle'n ddiogel
• atal unrhyw risg i iechyd
• sicrhau bod offer a pheiriannau'n ddiogel i'w defnyddio, a bod arferion gweithio diogel wedi'u sefydlu ac yn cael eu dilyn
• sicrhau bod pob deunydd yn cael ei drin, ei storio a'i ddefnyddio'n ddiogel
• darparu cyfleusterau cymorth cyntaf digonol
• dweud wrthych am unrhyw beryglon posib yn sgîl eich gwaith, am gemegau a sylweddau eraill a ddefnyddir gan y cwmni, a rhoi gwybodaeth, cyfarwyddiadau, hyfforddiant a goruchwyliaeth i chi yn ôl y galw
• llunio cynlluniau argyfwng
• sicrhau bod yr awyru, y tymheredd, y goleuo a'r toiledau a'r cyfleusterau ymolchi a gorffwys i gyd yn ateb gofynion iechyd, diogelwch a lles
• sicrhau bod yr offer gweithio priodol yn cael ei ddarparu a'i fod yn cael ei ddefnyddio'n iawn a'i gynnal a'i gadw'n rheolaidd
• atal neu reoli sefyllfaoedd lle byddwch yn agored i sylweddau a allai niweidio'ch iechyd
• cymryd rhagofalon yn erbyn y risgiau a berir gan sylweddau fflamadwy neu ffrwydrol, offer trydanol, sun a phelydredd
• osgoi gwaith a allai fod yn beryglus yng nghyswllt trin a chodi llwyth â llaw ac os nad oes modd ei osgoi, cymryd rhagofalon i leihau'r risg o niwed
• goruchwylio iechyd fel y bo'r galw
• darparu dillad neu offer gwarchod am ddim os nad oes modd dileu'r risgiau neu eu rheoli'n ddigonol drwy ddulliau eraill
• sicrhau bod yr arwyddion rhybuddio cywir wedi'u darparu a bod rhywun yn gofalu amdanynt
• riportio damweiniau, anafiadau, clefydau a digwyddiadau peryglus penodol naill ai i'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch neu i'r awdurdod lleol, gan ddibynnu ar y math o fusnes

• Cwestiynau Cyffredin am iechyd a diogelwch Opens new window

• Gweithio’n ddiogel i weithwyr llaw

Gwneud y gweithle'n ddiogel ac yn iach

Er mwyn sicrhau bod eich gweithle'n ddiogel ac yn iach i weithio ynddo, dylai eich cyflogwyr:

• sicrhau bod y llefydd gweithio'n cael eu hawyru'n iawn, gydag awyr iach a glân
• cadw'r tymheredd yn gyfforddus - o leiaf 13 gradd C os yw'r gwaith yn gorfforol neu 16 gradd C ar gyfer llefydd gwaith 'llonydd' ee swyddfeydd ond nid oes terfyn uchaf
• goleuo adeiladau fel y gall y gweithwyr weithio a symud o gwmpas yn ddiogel
• cadw'r gweithle a'r offer yn lân
• sicrhau bod ystafelloedd gweithio'n ddigon mawr i bobl allu symud o gwmpas yn rhwydd gydago leiaf 11 medr ciwb y person
• darparu gweithfannau addas ar gyfer y gweithwyr ac ar gyfer y gwaith
• cadw'r gweithle a'r offer mewn cyflwr gweithio da
• sicrhau bod lloriau, llwybrau, grisiau, ffyrdd ayb yn ddiogel i'w defnyddio
• gwarchod pobl rhag disgyn o uchder neu i mewn i sylweddau peryglus
• storio pethau fel nad ydynt yn debygol o ddisgyn ac achosi anaf
• gosod dyfeisiau diogelwch ar ffenestri, drysau a gatiau sy'n agor os oes angen
• darparu cyfleusterau ymolchi addas a dur yfed glân
• os oes angen, darparu rhywle i weithwyr newid a storio'u dillad eu hunain
• neilltuo llefydd i bobl gael amser egwyl ac i fwyta'u prydau, gan gynnwys cyfleusterau addas i fenywod beichiog a mamau sy'n bwydo o'r fron
• gadael i weithwyr gael amser egwyl priodol a'r gwyliau y mae ganddynt yr hawl iddynt
• sicrhau bod gweithwyr sy'n gweithio ar eu pen eu hunain, neu oddi ar y safle, yn gallu gwneud hynny mewn modd diogel ac iach

• Llwytho ‘Gweithio’n ddiogel ar eich pen eich hun’ (PDF, 38K) Opens new window

• Llwytho ‘Iechyd a diogelwch yn gweithle’, (PDF, 234K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Amser egwyl

• Hawl i wyliau: y pethau pwysig

Beth i'w wneud nesaf

Rydych chi hefyd yn gyfrifol am eich iechyd a'ch diogelwch eich hun yn y gwaith. Cewch wrthod gwneud rhywbeth nad yw'n ddiogel heb gael eich bygwth â chamau disgyblu.

Os tybiwch nad yw'ch cyflogwyr yn ysgwyddo'u cyfrifoldebau, mynnwch sgwrs â nhw'n gyntaf. Mae'n bosib y gallai cynrychiolydd diogelwch neu swyddog undeb llafur eich helpu gyda hyn. Os bydd pethau'n mynd i'r pen, mae'n bosib y bydd rhaid i chi riportio'ch cyflogwyr i'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch neu i adran iechyd yr amgylchedd eich awdurdod lleol.

Os cewch chi'ch diswyddo am wrthod gwneud gwaith peryglus, mae'n bosib y bydd gennych hawl i ddwyn achos diswyddo annheg mewn Tribiwnlys Cyflogaeth.

• Cyfrifoldebau iechyd a diogelwch gweithwyr

• Sut i ddatrys eich problemau yn y gwaith

• Gwarchodaeth os byddwch yn riportio'ch cyflogwyr - mwy o fanylion

• Diswyddo ar gam

Ble i gael cymorth

I gael mwy o wybodaeth ar ble i gael cymorth gyda materion cyflogaeth gallwch ymweld â’r dudalen cysylltiadau cyflogaeth neu gael gwybod mwy am undebau llafur.

• Cysylltiadau cyflogaeth

• Cyflwyniad i undebau llafur

Cysylltiadau defnyddiol

• Acas (Gwasanaeth Ymgynghorol, Cymodi a Chymrodeddu)

• Cyngor ar Bopeth

• Canolfan Byd Gwaith

• businesslink.gov.uk Opens new window

• Mwy o gysylltiadau defnyddiol