Gwefan llywodraeth y DU

Pwy sy'n gymwys?

Efallai y cewch Lwfans Mamolaeth:

• os ydych yn gyflogedig, ond nad ydych yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol
• os ydych wedi eich cofrestru'n hunangyflogedig ac yn talu Cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2, neu fod gennych dystysgrif Eithrio Enillion Isel
• os buoch yn gyflogedig neu'n hunangyflogedig yn ddiweddar iawn

Gallech fod yn gymwys:

• os ydych wedi bod yn gyflogedig/hunangyflogedig am o leiaf 26 wythnos yn eich 'cyfnod prawf' (66 wythnos hyd at a chan gynnwys yr wythnos cyn yr wythnos y disgwylir i'ch babi gael ei eni). Os nad ydych wedi bod yn gweithio bob diwrnod o'r wythnos, maent yn cyfrif fel wythnosau llawn
• os enilloch chi £30 yr wythnos ar gyfartaledd dros unrhyw 13 wythnos yn ystod eich cyfnod prawf

Defnyddir enillion o’ch cyflogaeth ac enillion yr ystyrir eich bod yn eu cael os ydych yn hunangyflogedig i gyfrifo eich Lwfans Mamolaeth. Ceir mwy o wybodaeth am hyn yn y daflen ‘Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth – NI17A’

• Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth – NI17A Opens new window

Os nad ydych yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol neu Lwfans Mamolaeth, gallech gael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn lle hynny. Os ydych wedi gwneud cais am Lwfans Mamolaeth, nid oes rhaid i chi wneud cais ar wahân am Lwfans Cyflogaeth a Chymorth. Bydd y Ganolfan Byd Gwaith yn awtomatig yn gweld a allwch gael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth.

• Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth - NI17A Opens new window

• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth

• Grant Mamolaeth Cychwyn Cadarn

Pwy nad ydynt yn gymwys?

Os ydych yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol (gan unrhyw un o'ch cyflogwyr, hyd yn oed os oes gennych fwy nag un), ni fyddwch yn gymwys i gael Lwfans Mamolaeth.

• Tâl Mamolaeth Statudol

Faint gewch chi?

Mae Lwfans Mamolaeth yn talu cyfradd wythnosol safonol o £135.45 neu 90 y cant o'ch enillion wythnosol gros ar gyfartaledd (cyn treth), pa un bynnag yw'r lleiaf.

Telir Lwfans Mamolaeth am gyfnod o 39 wythnos ar y mwyaf.

Bydd y swm o Lwfans Mamolaeth a gewch yn dibynnu ar eich enillion wythnosol gros ar gyfartaledd, neu'r swm a gewch sy'n cael ei drin fel enillion o'ch hunangyflogaeth. Mae mwy o wybodaeth benodol ar sut caiff eich taliad o Lwfans Mamolaeth ei gyfrifo i'w gweld yn y daflen 'Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth - NI17A'.

• Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth - NI17A Opens new window

Sut y telir Lwfans Mamolaeth

Telir Lwfans Mamolaeth bob wythnos neu bob pythef wythnos yn syth i'ch cyfrif banc neu gymdeithas adeiladu.

O'r 11eg wythnos cyn yr wythnos y disgwylir i'ch babi gael ei eni yw'r cynharaf y gellir cael Lwfans Mamolaeth. Y diwrnod yn dilyn genedigaeth eich babi yw’r diweddaraf y gallech ei gael.

Caiff pob budd-dal, pensiwn a lwfans ei dalu i gyfrif. Dyma’r ffordd fwyaf diogel, cyfleus ac effeithlon o gael ei dalu.

• Sut y telir budd-daliadau a phensiynau

Yr effaith ar fudd-daliadau neu gredydau treth

Ni chaiff Credydau Treth na Lwfans Byw i’r Anabl ei effeithio gan Lwfans Mamolaeth .

Ond tra byddwch yn cael Lwfans Mamolaeth ac unrhyw un o'r budd-daliadau canlynol - mae'n bosibl y cânt eu lleihau neu eu hatal:

• Budd-daliadau Profedigaeth
• Lwfans Gofalwr
• Budd-dal Treth Cyngor
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth
• Budd-dal Tai
• Cymhorthdal Incwm
• Lwfans Ceisio Gwaith yn dod i ben

• Lwfans Gofalwr

• Budd-dal Treth Cyngor

• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth

• Budd-dal Tai

Sut i wneud cais

Gallwch wneud cais am Lwfans Mamolaeth cyn gynted ag y byddwch yn feichiog ers 26 wythnos. I gael ffurflen gais (Ffurflen MA1W), ffoniwch y Ganolfan Byd Gwaith ar 0800 012 1888. Mae'r llinellau ar agor rhwng 8.00am a 6.00pm o ddydd Llun i ddydd Gwener. Gallwch hefyd lawrlwytho'r ffurflen oddi ar wefan yr Adran Gwaith a Phensiynau.

Os nad oes gennych hawl i Dâl Mamolaeth Statudol gan unrhyw un o'ch cyflogwyr, rhaid i bob un o'ch cyflogwyr roi ffurflen SMP1W i chi i'w hanfon gyda'ch ffurflen gais MA1W.

Bydd angen i chi hefyd roi tystiolaeth feddygol i brofi'r dyddiad y disgwylir i'ch babi gael ei eni. Fel arfer, bydd y dyddiad hwn ar y dystysgrif mamolaeth, ffurflen MATB1W. Bydd eich meddyg neu'ch bydwraig yn ei rhoi i chi ddim cynt nag 20 wythnos cyn yr wythnos y disgwylir i'ch babi gael ei eni.

Bydd angen i chi roi prawf o'ch enillion. Dylech anfon eich slipiau cyflog gwreiddiol. Byddant yn cael eu dychwelyd atoch. Os ydych yn hunangyflogedig anfonwch eich tystysgrif Eithrio Enillion Isel. Os ydych yn talu Cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2, gofynnir i Gyllid a Thollau EM gadarnhau eich bod wedi gwneud pob taliad sy'n ddyledus.

Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â’r Ganolfan Byd Gwaith.

• Lawrlwythwch ‘ffurflen - Lwfans Mamolaeth MAIW’ (PDF, 259K) Opens new window

• Lawrlwythwch ‘ffurflen ryngweithiol - Lwfans Mamolaeth MA1W (rhyngweithiol)’ (PDF, 425k) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Cysylltu â’r Ganolfan Byd Gwaith

Beth os bydd eich amgylchiadau'n newid?

Mae'n bwysig eich bod yn rhoi gwybod i'r Ganolfan Byd Gwaith os bydd eich amgylchiadau'n newid.

Os byddwch yn gwneud rhywfaint o waith i gyflogwr, neu fel person hunangyflogedig, cyn y disgwylir i'ch Lwfans Mamolaeth ddod i ben, cewch weithio am hyd at ddeg diwrnod heb golli dim Lwfans Mamolaeth. Os byddwch yn gweithio mwy na deg diwrnod, byddwch yn colli Lwfans Mamolaeth am y dyddiau y byddwch yn eu gweithio ar ôl hynny.

Rhaid i chi roi gwybod i'r Ganolfan Byd Gwaith am unrhyw waith yr ydych yn ei wneud pan fyddwch yn cael Lwfans Mamolaeth.

Dyma rai newidiadau na fydd yn cael effaith ar y taliad:

Sut i Apelio

Os gwrthodir Lwfans Mamolaeth i ch,i neu os oes gennych unrhyw gwestiynau am eich taliad, gallwch ofyn i'r Ganolfan Byd Gwaith ystyried eu penderfyniad eto.

Os ydych yn dal yn an fodlon gyda'r canlyniad, gallwch apelio.

• Sut i apelio yn erbyn penderfyniad budd-dal

Beth arall y mae angen i chi ei wybod

Bob tro y byddwch yn feichiog rhaid i chi ddefnyddio'r wythnos y disgwylir i'ch babi gael ei eni i gyfrifo'ch Lwfans Mamolaeth ar gyfer y beichiogrwydd hwnnw.

Mae Credydau Yswiriant Gwladol ar gael ar gyfer pob wythnos gyflawn (o ddydd Sul hyd at ddydd Sadwrn) o fewn cyfnod eich Lwfans Mamolaeth.

Marw-enedigaethau

Hyd yn oed os bydd eich babi yn byw am ennyd yn unig mae'n enedigaeth fyw a bydd gennych hawl i gael Lwfans Mamolaeth os byddwch yn gymwys i’w gael.

Os yw eich baban yn farwanedig yn gynharach na 24ain wythnos eich beichiogrwydd, ni allwch gael unrhyw Lwfans Mamolaeth. Gallech gael Tâl Salwch Statudol (SSP) os ydych yn dal i weithio, neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth drwy'r Ganolfan Byd Gwaith.

Mae gennych hawl i gael Lwfans Mamolaeth os yw eich babi yn farwanedig o 24ain wythnos eich beichiogrwydd. I gael y taliad, mae’n rhaid i chi roi tystiolaeth o'r enedigaeth i'r Ganolfan Byd Gwaith. Bydd hyn yn hysbysiad ar gyfer cofrestru marw-enedigaeth gan y meddyg neu'r fydwraig sy’n bresennol, neu dystysgrif farw-enedigaeth gan y cofrestrydd.

Ceir mwy o wybodaeth yn nhaflen 'Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth - N117A'.

• Canllaw i Fudd-daliadau Mamolaeth - NI17A Opens new window

Gweithio dramor

Mae Lwfans Mamolaeth yn seiliedig ar eich cyflogaeth ac enillion yn y DU. Os nad ydych wedi gweithio am gyfnod digon hir yn y DU, mae’n bosibl y gall eich gwaith dramor gael ei ddefnyddio i gael Lwfans Mamolaeth. Os ydych wedi gweithio yn yr Ardal Economaidd Ewropeaidd (neu mewn gwlad sydd â chytundeb nawdd cymdeithasol gyda'r DU) gall hyn gael ei ddefnyddio tuag at hawl.

Gallwch ddod o hyd i wybodaeth am y gwledydd y mae gan y Deyrnas Unedig gytundeb a hwy a'r budd-daliadau a gwmpesir ar wefan yr Adran Gwaith a Phensiynau.

• Cytundebau nawdd cymdeithasol a budd-daliadau ar wefan yr Adran Gwaith a Phensiynau Opens new window