Gwefan llywodraeth y DU

Pam y dylech wneud newidiadau?

O fewn y ganrif hon disgwylir y bydd tymereddau cyfartalog yr haf yn y DU yn codi rhwng tair a phedair gradd Celsius. Mae cyfnodau o dywydd poeth, glaw trwm a llifogydd yn debygol o ddod yn fwy cyffredin, a bydd yr hafau’n sychach a’r gaeafau’n wlypach.

Gallwch helpu i fynd i’r afael ag effeithiau newid yn yr hinsawdd drwy arbed dŵr ac ynni, a lleihau eich ôl troed carbon.

Ond mae yna lawer o bethau y gallwch chi ei wneud hefyd i warchod eich cartref a chi eich hun rhag newidiadau nad oes modd eu hosgoi yn y tywydd. Gallech ystyried gwneud rhywfaint o addasiadau ar gyfer y newid yn y tywydd pan fydd yn amser addurno. Efallai y bydd angen i chi gael caniatâd cynllunio ar gyfer rhai prosiectau, neu ymgynghori ag arbenigwr cyn cychwyn y gwaith.

• Rhagamcaniadau hinsawdd y DU 2009 – Y Swyddfa Dywydd Opens new window

• Addasu i newid yn yr hinsawdd Yn agor ffenestr newydd Opens new window

• Newid yn yr hinsawdd: canllaw cyflym

Newidiadau y gallwch eu gwneud i’ch cartref

P’un ai a ydych yn eich cartref eich hun ai peidio, mae llawer o newidiadau y gallwch eu gwneud yn awr er mwyn bod yn barod ar gyfer y newid yn yr hinsawdd.

Inswleiddio

Bydd sicrhau bod eich cartref wedi’i inswleiddio’n dda yn eich cadw’n gynnes yn y gaeaf ac yn oerach yn yr haf. Gallwch hefyd brynu rholiau o ffoil adlewyrchol a elwir yn ‘rhwystrau disglair’ i’w gosod yn eich atig fel ffordd ychwanegol o’ch amddiffyn rhag oerfel a gwres.

• Inswleiddio a gwresogi

• Rhwystrau disglair: Adran Ynni’r UDA Yn agor ffenestr newydd Opens new window

Ffenestri ac awyru

Gallech oeri eich cartref yn naturiol yn hytrach na defnyddio system aer dymheru, sy’n gallu achosi niwed i’r amgylchedd:

• gallwch greu awel drwy eich cartref drwy agor y ffenestri ym mannau uchaf ac isaf eich cartref, neu ar ddwy ochr eich cartref
• pan fydd hi’n boeth iawn, agorwch y ffenestri gyda’r nos er mwyn gadael aer oer i mewn; caewch y ffenestri a’ch llenni neu’ch bleindiau yn ystod y dydd er mwyn cadw’r aer oer y tu mewn
• os ydych yn cael ffenestri newydd, holwch am orchuddion arbennig sy’n adlewyrchu neu’n amsugno gwres, a chofiwch y gall ffenestri gwydrau dwbl gadw eich cartref yn oerach

Mwy o ffyrdd o gadw’n oer

Dyma bethau i'w hystyried:

• gosod bleindiau, caeadau neu adlenni i ddarparu cysgod a chadw gwres allan
• peintio eich waliau tu allan a’ch to gyda lliw golau er mwyn adlewyrchu gwres – gallech hyd yn oed osod teils to gwyn neu rai adlewyrchol
• newid carpedi am lawr solid megis carreg neu deils ceramig sydd ag effaith oeri, ac a all leihau’r difrod a achosir gan lifogydd
• defnyddio offer trydanol, fel eich peiriant golchi, ar adegau oerach o’r dydd, a sicrhau eich bod yn eu diffodd pan nad ydych yn eu defnyddio

• Cynllun tywydd poeth yr Adran Iechyd 2009 Opens new window

• Sut mae peintio wal allanol: fideos eHow Opens new window

• Inswleiddio llawr solid: cartref ynni isel Opens new window

Paratoi ar gyfer llifogydd a sychder

Dylech baratoi ar gyfer llifogydd posibl drwy edrych ar fap Asiantaeth yr Amgylchedd. Os yw eich cartref mewn perygl, dylech ystyried ffyrdd o gadw llifogydd allan, fel gosod gorchuddion bric aer neu osod pilen sy’n dal dŵr ar y waliau tu allan. Dylech hefyd brofi cyflwr eich cwteri a’ch draeniau – a allant ddygymod â mwy o law?

Gan fod y DU yn debygol o brofi mwy o dywydd sych dros fisoedd yr haf, bydd arbed dŵr yn dod yn bwysicach fyth. Mae llawer o ffyrdd o arbed dŵr yn y cartref a gallwch ddarllen rhai awgrymiadau ar y dudalen ‘dŵr: defnyddio llai yn y cartref’.

• Dŵr: defnyddio llai yn y cartref

• Llifogydd yn eich ardal

Newidiadau y gallwch eu gwneud y tu allan i’ch cartref

Os oes gennych le y tu allan i’ch tŷ, ceir ffyrdd o gadw eich cartref yn oer a helpu i osgoi llifogydd.

Creu cysgod

Os oes gennych ardd, gall plannu coed collddail (yn enwedig ar yr ochr ddeheuol) roi cysgod i’ch tŷ yn yr haf a galluogi i’r haul dywynnu drwyddynt yn y gaeaf pan fydd y dail wedi disgyn. Gallwch brynu pilenni rhwystro gwreiddiau er mwyn amddiffyn patio neu sylfeini tŷ rhag difrod a achosir gan wreiddiau.

• Coed ger adeiladau: cyngor gan y Gymdeithas Arddwriaeth Frenhinol Opens new window

• Gwybodaeth am ddewis planhigion gan y Gymdeithas Arddwriaeth Frenhinol Opens new window

Arbed dŵr yn yr ardd

Bydd defnyddio llai o ddŵr yn yr ardd yn helpu i fanteisio i’r eithaf ar adnoddau, yn enwedig yn ystod y misoedd sych. Gallech hefyd wneud ymchwil i ffyrdd o gynllunio eich gardd ar gyfer tywydd poethach a sychach – mae gan y Gymdeithas Arddwriaeth Frenhinol rai awgrymiadau.

• Garddio mewn hinsawdd sy'n newid: y Gymdeithas Arddwriaeth Frenhinol Opens new window

• Dŵr: defnyddio llai yn yr ardd

• Garddwyr: ffyrdd o fod yn fwy gwyrdd

Palmantu dros erddi

Mae palmantu dros erddi’n cyfrannu at lifogydd, gan fod arwynebau caled megis concrid neu balmantu mewn bloc yn amsugno llawer llai o ddŵr o’u cymharu â gerddi a phlanhigion. Mae deunyddiau caletach hefyd yn storio mwy o wres o’r haul, a gall hyn wneud gwahaniaeth i dymereddau, yn enwedig mewn ardaloedd trefol.

Os oes angen creu lle parcio arnoch o flaen eich tŷ, mae’r Gymdeithas Arddwriaeth Frenhinol yn awgrymu defnyddio deunyddiau megis lawnt neu raean, sy’n amsugno dŵr glaw, gan adael dim ond dau lwybr wedi’u balmantu ar gyfer y car. Gallwch hyd yn oed brynu graen wedi’i ailgylchu sy’n sgil-gynnyrch y diwydiant cerameg, a phalmant sy’n galluogi dŵr i lifo drwyddo.

Efallai y bydd angen caniatâd cynllunio arnoch i newid eich gardd, yn enwedig os ydych yn mynd i ddefnyddio deunyddiau sydd ddim yn gadael i ddŵr lifo drwyddynt

• Cyngor ar ddeunyddiau i'w defnyddio mewn gerddi Opens new window

Toeon gwyrdd neu fyw

Gallwch dyfu planhigion a llystyfiant ar doeon, ar ôl paratoi’r arwyneb yn iawn gyda phridd a rhwystrau gwreiddiau.

Gall toeon gwyrdd wneud y canlynol:

• helpu i atal llifogydd drwy amsugno dŵr glaw
• gostwng tymheredd adeiladau yn ystod yr haf, a’u cadw’n gynhesach dros y gaeaf
• cefnogi bywyd gwyllt gan gynnwys gwenyn

Gallech wneud to eich tŷ, eich sied, eich cyntedd neu falconi yn wyrdd. Os yw to gwyrdd yn ymddangos fel prosiect mawr, gall plannu llwyni a phlanhigion ar doeau fflat helpu hefyd.

Dylech holi peiriannydd adeiladu cyn ymgymryd â phrosiect to gwyrdd ar gyfer eich tŷ, er mwyn sicrhau y gall gefnogi’r pwysau ychwanegol heb achosi difrod.

• Arweiniad Natural England i doeau gwyrdd Opens new window

• Dod o hyd i beiriannydd adeiladu Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Tywydd poeth: NHS Choices Opens new window

• Cael gwybod beth mae'r llywodraeth yn ei wneud Opens new window