Gwefan llywodraeth y DU

Gweithio a chithau'n feichiog – y pethau pwysig

Mae gan gyflogeion beichiog bedair prif hawl:

Mae gan gyflogwyr hefyd ddyletswyddau penodol i sicrhau iechyd a diogelwch eu cyflogeion beichiog.

Dweud wrth eich cyflogwr eich bod yn feichiog

Rhaid i chi ddweud wrth eich cyflogwr eich bod yn feichiog o leiaf 15 wythnos cyn dechrau'r wythnos y disgwylir i'ch babi gael ei eni. Os nad oes modd gwneud hyn, er enghraifft, am nad oeddech chi'n sylweddoli eich bod yn feichiog, rhaid i chi ddweud wrth eich cyflogwr cyn gynted ag y bo modd. Dylech hefyd ddweud wrtho pryd yr hoffech ddechrau eich absenoldeb mamolaeth a chael Tâl Mamolaeth Statudol.

Ond mae'n syniad da dweud wrth eich cyflogwr yn fuan, oherwydd bydd hyn yn gadael iddo gynllunio o gwmpas eich absenoldeb mamolaeth a chyflawni'i ddyletswyddau cyfreithiol tuag atoch. Mae hyn yn arbennig o bwysig os oes unrhyw faterion iechyd a diogelwch yn codi. Allwch chi ddim cymryd amser o'r gwaith gyda thâl ar gyfer apwyntiadau cynenedigol tan i chi ddweud wrth eich cyflogwr eich bod yn feichiog.

Amser o'r gwaith ar gyfer gofal cynenedigol

Mae gan bob cyflogai beichiog, ni waeth ers pryd y maent wedi bod yn eu swyddi, hawl i amser rhesymol o'r gwaith ar gyfer gofal cynenedigol. Rhaid i chi gael tâl yn ôl eich cyfradd cyflog arferol am unrhyw amser o'r gwaith. Mae'n anghyfreithlon i'ch cyflogwr wrthod rhoi amser rhesymol o'r gwaith i chi ar gyfer gofal cynenedigol neu wrthod talu eich cyfradd cyflog arferol i chi.

Gall eich cyflogwr ofyn i chi am dystiolaeth o apwyntiadau cynenedigol, o’r ail apwyntiad ymlaen. Os yw'ch cyflogwr yn holi, dylech ddangos tystysgrif feddygol iddo sy’n dangos eich bod yn feichiog, a cherdyn apwyntiad neu fath arall o dystiolaeth sy’n dangos bod gennych apwyntiad.

Gall gofal cynenedigol gynnwys dosbarthiadau ymlacio a magu plant yn ogystal ag archwiliadau meddygol, os caiff y rhain eu hargymell gan eich meddyg. Os oes modd, ceisiwch osgoi cymryd amser o'r gwaith pan allwch chi, o fewn rheswm, drefnu dosbarthiadau neu archwiliadau y tu allan i oriau gwaith.

Darpar dadau ac amser o'r gwaith ar gyfer apwyntiadau cynenedigol

Nid oes gan dadau hawl gyfreithiol i amser o’r gwaith er mwyn mynd gyda’u partner i apwyntiadau cynenedigol, gan nad yw’r hawl i gael amser o’r gwaith gyda thâl ond yn berthnasol i weithwyr beichiog. Fodd bynnag, mae nifer o gwmnïau’n sylweddoli pwysigrwydd y cyfnod hwn ac yn gadael i’w gweithwyr gymryd amser o’r gwaith gyda thâl, neu wneud iawn am yr amser yn nes ymlaen.

Cael plentyn drwy Ffrwythloni In Vitro (IVF)

Os yw cyflogwyr yn trin menyw mewn modd llai ffafriol oherwydd ei bod yn cael triniaeth IVF neu’n bwriadu beichiogi, yna mae hynny yn wahaniaethu anghyfreithlon ar sail rhyw. Dim ond ar ôl i’r embryo gael ei ffrwythloni a'i fewnosod y mae gennych hawl i amser o'r gwaith gyda thâl ar gyfer gofal cynenedigol

• Gwahaniaethu ar sail rhyw (adran cyflogaeth)

Iechyd a diogelwch ar gyfer gweithwyr beichiog

Gall rhai peryglon yn y gweithle effeithio ar feichiogrwydd yn fuan iawn yn y cyfnod beichiogrwydd, neu hyd yn oed cyn cenhedlu, felly rhaid i gyflogwyr ystyried iechyd unrhyw fenywod sydd mewn oed lle mae'n debygol y byddant yn cael plant, nid dim ond aros nes dywedwch wrthynt eich bod yn feichiog.

Rhaid i’ch cyflogwr, fel rhan o’u hasesiad risg arferol, ystyried a oes unrhyw fath o waith yn debygol o beri risg benodol i fenywod sydd mewn oed tebygol i gael plant. Dylech ddweud wrth eich cyflogwr eich bod yn feichiog cyn gynted ag y bo modd er mwyn iddynt allu penderfynu a oes angen cymryd unrhyw gamau pellach.

• Atal o'r gwaith ar sail feddygol/iechyd a diogelwch (adran cyflogaeth)

• Cyfrifoldebau iechyd a diogelwch cyflogwyr (adran cyflogaeth)

• Canllawiau'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ar gyfer mamau beichiog a mamau newydd Opens new window

Os ydych yn meddwl eich bod mewn perygl

Os ydych yn meddwl eich bod mewn perygl ac nad yw'ch cyflogwr yn cytuno, dylech siarad yn gyntaf â'ch cynrychiolydd iechyd a diogelwch neu swyddog undeb llafur. Gallwch hefyd fynd yn syth at eich cyflogwr i esbonio'ch pryderon. Os ydy'ch cyflogwr yn dal i wrthod gweithredu, dylech siarad â'ch meddyg neu ffonio llinell gymorth yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ar 0845 345 0055 (rhwng 8.00 am a 6.00 pm o ddydd Llun i ddydd Gwener).

• Sut i ddatrys problem yn y gwaith (adran cyflogaeth)

Absenoldeb mamolaeth gorfodol

Hyd yn oed os ydych wedi penderfynu peidio â chymryd Absenoldeb Mamolaeth Statudol, mae'n rhaid i chi gymryd pythefnos ar ôl i'r babi gyrraedd, neu bedair wythnos os ydych yn gweithio mewn ffatri. Gelwir hyn yn 'absenoldeb mamolaeth gorfodol'.

Gwahaniaethu a beichiogrwydd

Os yw cyflogwyr yn trin menywod yn llai ffafriol oherwydd eu beichiogrwydd neu oherwydd iddynt gymryd absenoldeb mamolaeth, yna mae hynny yn wahaniaethu anghyfreithlon ar sail rhyw. Mae triniaeth o'r fath yn cynnwys pethau fel:

Ni chaiff eich cyflogwr newid telerau ac amodau eich cyflogaeth yn ystod eich beichiogrwydd heb i chi gytuno ar hynny. Os gwna, bydd yn torri'r contract.

• Gwahaniaethu ar sail rhyw (adran cyflogaeth)

• Newidiadau i gontractau cyflogaeth (adran cyflogaeth)

• Torri contract (adran cyflogaeth)

Beth i'w wneud os byddwch chi'n wynebu problemau

Os oes gennych broblem yn derbyn eich hawliau wrth weithio tra’ch bod yn feichiog, mynnwch sgwrs gyda’ch cyflogwr – mae’n bosib mai camddealltwriaeth ydyw. Os na fydd hyn yn gweithio, mae’n bosib y bydd angen i chi ddilyn trefn gwyno fewnol eich cyflogwr er mwyn gwneud cwyn.

• Sut i ddatrys problem yn y gwaith (adran cyflogaeth)

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Absenoldeb rhiant a gweithio hyblyg

• Llwytho taflen 'Beichiogrwydd a gwaith - beth mae angen i chi ei wybod fel cyflogai' (PDF, 1162K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Arweiniad yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch i famau newydd a mamau beichiog sy'n gweithio Opens new window

• Cyngor i gyflogwyr ar feichiogrwydd yn y gwaith gan Business Link Opens new window