Gwefan llywodraeth y DU

Pwy sy'n talu Yswiriant Gwladol?

Rydych yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol os ydych yn gweithio, yn hunangyflogedig ac yn 16 oed a throsodd, gyhyd â bod eich enillion dros lefel arbennig. Byddwch yn stopio talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol pan gyrhaeddwch oed Ymddeol y Wladwriaeth. Ar hyn o bryd yr oed ymddeol yw 65 i ddynion a 60 i ferched, ond bydd yn codi'n raddol i 65 i ferched dros y cyfnod 2010 i 2020.

Eich Rhif Yswiriant Gwladol

Eich rhif cyfrif personol chi yw eich rhif Yswiriant Gwladol . Mae'r rhif yn sicrhau bod y cyfraniadau Yswiriant Gwladol a'r dreth a dalwch yn cael eu cofnodi'n gywir ar eich cyfrif. Mae hefyd yn gweithredu fel rhif cyfeirnod ar gyfer y system nawdd cymdeithasol gyfan.

Pwy sy'n defnyddio eich rhif Yswiriant Gwladol?

Rhaid i chi roi eich rhif Yswiriant Gwladol i’r canlynol:

• Cyllid a Thollau EM (HMRC)
• eich cyflogwyr
• Canolfan Byd Gwaith, os ydych yn hawlio Lwfans Ceisio Gwaith
• eich cyngor lleol, os ydych yn hawlio Budd-dal Tai
• y Cwmni Benthyciadau Myfyrwyr os ydych yn gwneud cais am fenthyciad myfyrwyr

Bydd rhaid i chi hefyd darparu eich rhif Yswiriant Gwladol os ydych yn agor Cyfrif Cynilo Cenedlaethol (ISA).

Mae hawl i nifer o fudd-daliadau'n dibynnu ar y cofnod o'ch cyfraniadau Yswiriant Gwladol, (gweler 'Budd-daliadau sy'n dibynnu ar gyfraniadau Yswiriant Gwladol ' isod) felly mae'n bwysig iawn eich bod chi’n cadw’ch rhif yn ddiogel ac nad ydych yn ei ddangos i neb sydd ddim ei angen. Bydd hyn yn atal twyll hunaniaeth.

• ISAs – dysgu mwy

• Gwneud cais am rif Yswiriant Gwladol

Sut i gael rhif Yswiriant Gwladol

Os nad oes gennych rif Yswiriant Gwladol eisoes, rhaid i chi wneud cais am un:

• cyn gynted ag y dechreuwch weithio
• cyn gynted ag y byddwch chi neu eich partner yn hawlio budd-dal

I allu gwneud cais rhaid i chi fod:

• ei fod dros 16 oed
• yn byw yn y Deyrnas Unedig

Os ydych yn rhiant neu'n warcheidwad ac yn derbyn Budd-dal Plant, bydd unrhyw blant yr ydych yn gofalu amdanynt yn cael cerdyn yn dangos eu rhif Yswiriant Gwladol ychydig cyn iddynt gyrraedd 16 oed.

I wneud cais am rif Yswiriant Gwladol, bydd rhaid i chi ffonio llinell gymorth gwasanaeth dyrannu Yswiriant Gwladol y Ganolfan Byd Gwaith ar 0845 600 0643. Byddan nhw'n gweld a oes rhaid i chi gael rhif ac yn trefnu i chi gael cyfweliad 'profi pwy ydych chi'.

• Dod o hyd i'ch swyddfa Canolfan Byd Gwaith leol Opens new window

• Prawf o bwy ydych chi

Cyfraddau Yswiriant Gwladol

Mae'r symiau a ganlyn yn berthnasol i'r flwyddyn dreth 2010-2011:

Os ydych yn gyflogedig

• os ydych yn ennill dros £110 yr wythnos (y 'trothwy enillion') a hyd at £844 yr wythnos byddwch yn talu 11 y cant o'r swm hwn fel cyfraniadau Yswiriant Gwladol 'Dosbarth 1'
• rydych hefyd yn talu un y cant o'ch enillion dros £844 yr wythnos fel cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1
• byddwch yn talu swm is fel gweithiwr os ydych yn aelod o gynllun pensiwn 'contractio-allan' eich cyflogwr

• Gweld cyfraddau cyfraniadau Yswiriant Gwladol cyfredol ar wefan Cyllid a Thollau EM Opens new window

Os ydych chi’n hunangyflogedig

• rydych yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol 'Dosbarth 2' ar gyfraniad cyfradd wastad wythnosol o £2.40
• rydych hefyd yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol 'Dosbarth 4' fel canran o'ch elw trethadwy - rydych yn talu wyth y cant ar elw trethadwy blynyddol rhwng £5,715 £43,875 ac un y cant ar unrhyw elw trethadwy uwchlaw'r swm hwnnw
• os disgwylir i'ch enillion ym mlwyddyn dreth 2010-2011 fod yn llai na £5,075 efallai y bydd gennych hawl i'r Eithriad Enillion Isel (EEI), sy'n golygu nad oes raid i chi dalu unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2 - gallwch wneud cais am yr EEI ar gyfer blwyddyn dreth 2010-2011 ar ffurflen CF10

• Gweld cyfraddau cyfraniadau Yswiriant Gwladol cyfredol ar wefan adran Cyllid a Thollau EM Opens new window

• Llwytho nodiadau cymorth ar gyfer yr Eithriad Enillion Isel a ffurflen hawlio CF10 (dogfen PDF, 925K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Budd-daliadau sy'n dibynnu ar gyfraniadau Yswiriant Gwladol

Bydd eich hawl i'r budd-daliadau canlynol a/neu'r swm y gallwch ei gael yn dibynnu ar eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol chi (neu gyfraniadau eich priod neu bartner sifil mewn rhai amgylchiadau):

• Lwfans Ceisio Gwaith ar sail cyfraniadau (cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1 yn unig)
• Budd-dal Analluogrwydd (os na allwch weithio am gyfnodau hir oherwydd salwch neu anaf)
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth ar sail cyfraniadau
• Pensiwn y Wladwriaeth
• Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth (Cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1 yn unig)
• Lwfans Rhiant Gweddw
• Lwfans Profedigaeth
• Taliad Profedigaeth

• Mwy am bartneriaethau sifil Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Oes angen i chi ychwanegu at eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol? (adran pensiynau a chynllunio ar gyfer ymddeol)

• Gweithio a thalu treth

• Yswiriant Gwladol ar gyfer Prydeinwyr sy'n byw dramor (adran Prydeinwyr sy'n byw dramor)

• Yswiriant Gwladol a'ch Rhagolwg Pensiwn y Wladwriaeth (adran pensiynau a chynllunio ar gyfer ymddeol)

• Diogelu eich manylion personol (adran llywodraeth, dinasyddion a hawliau)

• Cyllid a Thollau EM yn ateb eich cwestiynau am Yswiriant Gwladol Opens new window

• Mwy o wybodaeth am gyfraniadau Yswiriant Gwladol Opens new window