Gwefan llywodraeth y DU

Pwy gaiff hawlio Lwfans Pâr Priod?

Os oeddech yn briod cyn 5 Rhagfyr 2005

Os ydych chi'n briod ac yn cyd-fyw, ac y cafodd o leiaf un cymar ei eni cyn 6 Ebrill 1935, caiff y gŵr hawlio Lwfans Pâr Priod. Bydd Cyllid a Thollau EM yn lleihau eich bil treth o deg y cant o'r Lwfans Pâr Priod yr ydych yn gymwys i'w gael. Mae'r union swm yn dibynnu ar incwm y gŵr.

Os bydd un ohonoch yn marw, neu os byddwch yn ysgaru neu'n gwahanu, fe gewch Lwfans Pâr Priod am y flwyddyn dreth honno'n llawn.

Os ydych wedi priodi ar 5 Rhagfyr 2005 neu ar ôl hynny, neu mewn partneriaeth sifil

Os ydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil ac yn byw gyda'ch gilydd, a bod o leiaf un cymar neu bartner sifil wedi'i eni cyn 6 Ebrill 1935, gall y sawl sydd â'r incwm mwyaf hawlio'r Lwfans Pâr Priod.

Bydd Cyllid a Thollau EM yn lleihau bil treth yr hawlydd o deg y cant o'r Lwfans Pâr Priod y mae ef neu hi yn gymwys i'w gael. Mae'r union swm yn dibynnu ar incwm y cymar neu'r partner sifil sydd â'r incwm mwyaf.

Pryd mae'r Lwfans Pâr Priod yn dod i rym

Yn y flwyddyn y byddwch chi'n priodi neu'n ffurfio partneriaeth sifil, bydd eich hawl i'r Lwfans Pâr Priod yn lleihau fesul un rhan o ddeuddeg o bob mis treth llawn cyn dyddiad eich priodas neu bartneriaeth sifil.

Er enghraifft, petaech yn priodi neu'n ffurfio partneriaeth sifil ar 24 Mawrth, dim ond un rhan o ddeuddeg, neu werth un mis, o'r lwfans y byddech chi'n ei gael am y flwyddyn treth hwnnw. Os bydd un ohonoch yn marw, os bydd y briodas neu'r bartneriaeth sifil yn chwalu, neu os byddwch yn gwahanu, byddwch yn cael y Lwfans Pâr Priod sy'n ddyledus i chi am y flwyddyn dreth honno.

Faint o Lwfans Pâr Priod allech chi ei gael?

Ar gyfer blwyddyn dreth 2012-13, uchafswm y Lwfans Pâr Priod sydd ar gael yw £7,705, a'r isafswm yw £2,960. Cewch deg y cant o'r lwfans – sy'n golygu bod eich arbedion treth (yn seiliedig ar fod yn gymwys am flwyddyn gyfan) yn £296 o leiaf a hyd at £770.50. Mae'r union swm yn dibynnu ar incwm yr hawlydd, fel yr eglurir isod.

Effaith incwm yr hawlydd ar y Lwfans Pâr Priod

Os yw'ch incwm yn fwy na £25,400 (cyn unrhyw lwfansau yn y flwyddyn dreth 2012-13), bydd Cyllid a Thollau EM yn lleihau'r Lwfans Pâr Priod yn yr un ffordd y mae’ch Lwfans Personol ar sail oed yn gallu cael ei leihau.

Dyma sut y cyfrifir y gostyngiad:

• bydd Cyllid a Thollau EM yn didynnu hanner eich incwm sydd dros y terfyn (£1 am bob £2) o'ch Lwfans Personol ar sail oed, nes cyrhaeddir lefel sylfaenol y Lwfans Personol
• bydd Cyllid a Thollau EM yn cymryd unrhyw beth sy'n weddill o'r Lwfans Pâr Priod, nes cyrhaeddir yr isafswm - byddwch wastad yn cael isafswm y Lwfans Pâr Priod (deg y cant o £2,960)
• os na fydd eich incwm yn lleihau'r Lwfans Personol ar sail oed i'r lefel sylfaenol, ni fydd Cyllid a Thollau EM yn lleihau'r Lwfans Pâr Priod
  

Enghraifft a gyfrifwyd

Rydych yn 80 oed, yn briod neu mewn partneriaeth sifil ac mae gennych incwm trethadwy o £31,500. Mae Cyllid a Thollau EM yn tynnu'r terfyn incwm (£25,400) o'ch incwm trethadwy (£31,500) - dengys hyn eich bod £6,100 dros y terfyn.

Byddant yn tynnu hanner y swm hwn (£3,050) o'ch lwfansau, fel hyn:

• yn gyntaf bydd Cyllid a Thollau EM yn tynnu £2,555 oddi ar eich Lwfans Personol ar sail oed o £10,660 i isafswm sylfaenol y Lwfans Personol o £8,105 - mae hyn yn gadael £495 (£3,050 tynnu £2,555)
• yna, maent yn tynnu £495 o'r Lwfans Pâr Priod (£7,705) gan ei ostwng i £7,210
• eich Lwfans Pâr Priod yw £721.00 (deg y cant o £7,210)

Dyma'r swm y bydd Cyllid a Thollau EM yn lleihau ar eich bil treth.

Sut mae hawlio Lwfans Pâr Priod

Er mwyn hawlio Lwfans Pâr Priod, y cyfan y mae angen i chi ei wneud yw ffonio neu ysgrifennu at Gyllid a Thollau EM yn rhoi manylion eich seremoni priodas/partneriaeth sifil a'ch cymar/partner sifil (gan gynnwys eich dyddiad geni). Os byddwch yn llenwi ffurflen dreth Hunanasesu, bydd Cyllid a Thollau EM yn gofyn i chi gynnwys manylion eich cais am y Lwfans Pâr Priod.

• A oes angen i chi gwblhau ffurflen dreth?

• Cysylltu â Chyllid a Thollau EM Opens new window

Trosglwyddo'ch Lwfans Pâr Priod i'ch cymar neu'ch partner sifil ar ôl i'r flwyddyn dreth ddod i ben

Os nad ydych chi'n talu treth, neu os nad yw eich bil treth yn ddigon uchel i ddefnyddio'ch Lwfans Pâr Priod i gyd, gallwch ddefnyddio ffurflen 575 'Hysbysiad o drosglwyddo lwfansau Treth Incwm nad oes eu hangen' ar ddiwedd y flwyddyn dreth er mwyn trosglwyddo unrhyw ran o'r lwfans nas defnyddiwyd i'ch cymar neu'ch partner sifil os ydynt yn talu treth. Allwch chi ddim cael ad-daliad o unrhyw arian nas defnyddiwyd.

Defnyddiwch y ddolen isod i gael copi o ffurflen 575. Os nad oes gennych argraffydd wrth law, gallwch ofyn i Gyllid a Thollau EM bostio'r ffurflen i chi. Os ydych yn gwneud cais am ad-daliad treth ar ffurflen R40 Ad-daliad Treth, gallwch ofyn am ffurflen 575 hefyd drwy dicio'r blwch priodol.

• Cael copi o Ffurflen 575 - Hysbysiad o drosglwyddo lwfansau Treth Incwm nad oes eu hangen (PDF 99KB) Opens new window

• Cael copi o Ffurflen R40 (Ad-daliad Treth) drwy ddefnyddio dyfais dod o hyd i ffurflen Cyllid a Thollau EM Opens new window

Dewis rhannu neu drosglwyddo eich Lwfans Pâr Priod cyn dechrau'r flwyddyn dreth

Gallwch hefyd benderfynu rhannu'r isafswm Lwfans Pâr Priod rhyngoch chi neu, os yw'r ddau ohonoch yn cytuno, gallwch ddewis trosglwyddo'ch isafswm Lwfans Pâr Priod i gyd i'ch cymar neu'ch partner sifil (£2,960 am 2012-13).

Yn yr achos hwn, bydd angen i chi lenwi ffurflen 18 'Trosglwyddo'r Lwfans Pâr Priod' (ar gael gan eich Swyddfa Dreth neu isod) cyn dechrau'r flwyddyn dreth.

• Cael copi o Ffurflen 18 - Trosglwyddo'r Lwfans Pâr Priod (PDF 88KB) Opens new window

Y Lwfans Pâr Priod ar gyfer blwyddyn dreth 2008-09

Dilynwch y ddolen gyntaf isod i ddarllen am gyfraddau'r Lwfans Pâr Priod ar gyfer blwyddyn dreth 2008-09.

• Gweld cyfraddau'r Lwfans Pâr Priod ar gyfer 2008-09 a chyn hynny Opens new window

Lwfansau treth a rhoi i elusen

Os ydych chi'n talu treth ac yn rhoi arian i elusen yn y DU gan ddefnyddio Cymorth Rhodd, mae'n bwysig rhoi gwybod i Gyllid a Thollau EM gan fod hyn yn lleihau eich incwm pan fyddant yn cyfrifo'ch lwfansau ar sail oed. Cael gwybod mwy drwy ddarllen canllaw Cyllid a Thollau ar Gymorth Rhodd.

• Gostyngiad treth wrth roi i elusen drwy Gymorth Rhodd

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Gweld y ffigyrau diweddaraf ar gyfer lwfansau personol gan Gyllid a Thollau EM Opens new window

• Oes rhaid i chi dalu treth ar ôl ymddeol? (adran pensiynau a chynllunio ar gyfer ymddeol)

• Lwfans Personol

• Lwfans Person Dall

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau arian, treth a budd-daliadau

• Swyddfa Cyfraniadau Yswiriant Gwladol