Gwefan llywodraeth y DU

Ymgynghorwyr gwasanaeth personol – gweithwyr

Os ydych chi’n cytuno â’r rhan fwyaf o’r datganiadau isod, mae’n debygol mai gweithiwr ydych chi:

• rydych yn gweithio'n rheolaidd i un cwmni neu fusnes
• mae gennych gontract sy’n eich disgrifio fel ‘ymgynghorydd’ neu deitl tebyg
• rydych yn darparu cymorth neu gyngor arbenigol sy’n ymwneud â gweithrediadau’r busnes neu brosiectau penodol
• rydych wedi cytuno dan gontract i ddarparu’ch gwasanaethau am nifer sylfaenol o oriau/diwrnodau bob mis/blwyddyn
• rydych yn atebol i reolwyr/cyfarwyddwyr y cwmni, ond nid ydych o dan unrhyw reolaeth na goruchwyliaeth uniongyrchol wrth weithio
• mae’r cwmni’n dibynnu ar eich arbenigedd ac felly mae disgwyl i chi wneud y gwaith eich hun
• rydych yn cyflwyno anfonebau ar gyfer gwaith rydych wedi'i gwblhau a chi sy’n gyfrifol am dalu eich treth a’ch Yswiriant Gwladol eich hun
• rydych yn darparu eich offer eich hun
• rydych yn gweithio gartref neu mewn swyddfa breifat yn aml, ond yn mynd i eiddo’r cwmni pan fydd angen

Mae’n debygol nad ydych yn gyflogai gan nad ydych:

• dan reolaeth uniongyrchol y cwmni sy’n rhoi gwaith i chi
• yn rhan integredig o’r busnes

Fodd bynnag, gan ei bod yn dal yn ofynnol i chi ddarparu gwasanaeth personol (e.e. gwneud y gwaith eich hun) mae’n debyg mai gweithiwr ydych chi. Hefyd, gan eich bod wedi ymrwymo i un sefydliad, mae’n annhebygol eich bod yn gweithio i chi’ch hun.

Mae’r datganiadau uchod yn defnyddio enghreifftiau o’r gwaith a wneir ar gyfer ‘cwmni’. Fodd bynnag, maent yr un mor berthnasol os ydych chi’n gweithio i fasnachwr unigol, i bartneriaeth neu i unrhyw fath arall o sefydliad busnes.

Sefyllfa enghreifftiol

Os nad ydych yn siŵr a ydych chi’n weithiwr, gallwch ddarllen y sefyllfa enghreifftiol ganlynol. Os yw’n disgrifio sefyllfa debyg i'ch trefniadau gweithio chi, mae'n debygol mai gweithiwr ydych chi.

Mae Isaac yn cael ei gyflogi gan gwmni peirianneg i ddarparu cyngor arbenigol ar brosiectau’r cwmni. Nid yw’n gweithio oriau rheolaidd, ond gall y cwmni alw ar ei arbenigedd yn ôl y gofyn (gan roi rhybudd rhesymol). Mae Isaac wedi ymrwymo i fod ar gael am o leiaf 60 awr y mis.

Yn amodol ar gyflwyno anfoneb, bydd yn cael ffi y cytunwyd arni am nifer yr oriau y bydd yn eu gweithio. O’i gartref y bydd yn gweithio gan amlaf, ond bydd yn mynychu cyfarfodydd y cwmni pan fydd angen.

Hawliau cyflogaeth ar gyfer gweithwyr

Fel gweithiwr, mae gennych hawl i gael hawliau cyflogaeth sylfaenol. I gael crynodeb o’r hawliau hyn, darllenwch yr erthygl ‘Hawliau cyflogaeth sylfaenol’. Neu, ewch i'r adran gyflogaeth i gael gwybodaeth fanwl am hawliau cyflogaeth penodol

• Hawliau cyflogaeth sylfaenol

Ble i gael cymorth

Os nad yw’r datganiadau na’r enghreifftiau yn disgrifio eich sefyllfa waith chi, ceisiwch ddarllen yr erthyglau eraill yn yr adran hon.

Os ydych chi wedi darllen yr erthyglau eraill ac yn dal yn ansicr, cysylltwch ag Acas (y Gwasanaeth Cynghori, Cymodi a Chyflafareddu). Bydd Acas yn gallu cynnig cyngor cyfrinachol a diduedd, yn rhad ac am ddim, am bob mater sy’n ymwneud â chyflogaeth, gan gynnwys statws cyflogaeth.

• Acas (Y Gwasanaeth Cynghori, Cymodi a Chyflafareddu)