Gwefan llywodraeth y DU

Ydych chi’n ddigon hen i gael swydd?

Os ydych chi dan 13 oed, dim ond dan amgylchiadau arbennig gyda chaniatâd eich awdurdod lleol y gallwch chi gael swydd. Ar ôl i chi gyrraedd 13 oed, dim ond gwaith ysgafn gewch chi ei wneud. Mae hyn yn golygu na chewch chi ddim gwneud unrhyw fath o waith a allai effeithio ar eich diogelwch neu a allai amharu ar eich addysg. Mae'r pethau y cewch chi eu gwneud yn cynnwys gwarchod plant neu wneud rownd bapur.

Bydd y cyfyngiadau hyn yn para nes i chi fod yn 16 oed ac wedi gadael yr ysgol, pan fyddwch yn dod yn weithiwr ifanc. Bydd hyn yn golygu bod gennych fwy o ddewis o ran y swyddi y gallwch eu gwneud. Os ydych chi'n 18 neu'n hŷn, byddwch yn cael yr un hawliau gweithio ag oedolion.

• Cael eich swydd gyntaf

Oriau gwaith

Ceir rheolau sy'n rheoleiddio ar ba adegau o'r dydd y cewch weithio ac am ba mor hir. Mae'r rhain yn wahanol yn dibynnu ar eich oed.

Plant 14 oed
Mae llawer o reolau ynghylch oriau gwaith plant, ond dyma'r rhai sylfaenol:

• yn ystod tymor yr ysgol, dim ond am ddwy awr y cewch weithio yn ystod dyddiau'r wythnos ac ar ddydd Sul
• yn ystod tymor yr ysgol, dim ond am bum awr y cewch weithio ar ddydd Sadwrn
• yn ystod gwyliau'r ysgol, cewch weithio am hyd at bum awr ar ddiwrnod ysgol neu ar ddydd Sadwrn
• yn ystod gwyliau'r ysgol, chewch chi ddim gweithio am fwy na dwy awr ar ddydd Sul
• chewch chi ddim gweithio cyn 7.00 am nac ar ôl 7.00 pm ar unrhyw ddiwrnod

Plant a phobl ifanc 15 a 16 oed
Os ydych chi'n 15 neu'n 16 oed ac yn gweithio a chithau'n dal yn mynychu'r ysgol, bydd eich hawliau bron yn union yr un fath â'r rheolau ar gyfer pobl ifanc 14 oed. Fodd bynnag, fe gewch chi weithio hyd at wyth awr ar ddydd Sadwrn neu yn ystod gwyliau'r ysgol.

Pobl ifanc 16 a 17 oed
Os nad ydych chi yn yr ysgol rhagor a'ch bod yn 16 neu 17 oed, byddwch yn 'weithiwr ifanc' yn ôl y gyfraith. Gan na fyddwch yn yr ysgol rhagor, bydd llai o gyfyngiadau ar pryd y cewch weithio ac am ba mor hir, ond bydd ambell reol o hyd.

Gan eich bod wedi cyrraedd oedran gadael ysgol, efallai y gwelwch fod cyflogwyr yn fwy parod i gynnig cyflogaeth ran-amser neu amser llawn i chi. Hefyd, ni chewch eich cyfyngu i 'waith ysgafn' yn unig, felly cewch weithio mewn llefydd fel siop brysur, cegin bwyty neu fel gweinydd/es.

• Gweithwyr ifanc ac oriau gwaith

• Cael swydd yn ystod y gwyliau

• Oriau gwaith ac amser o'r gwaith (adran cyflogaeth)

• Hawliau cyflogaeth pobl ifanc dan 18 Opens new window

Yr isafswm cyflog

Byddwch yn gymwys ar gyfer yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol pan fyddwch yn hŷn na'r oed gadael ysgol (rydych dan yr oed gadael ysgol tan ddiwedd tymor yr haf yn y flwyddyn ysgol pan fyddwch chi'n troi 16). Bydd swm yr isafswm cyflog yn dibynnu ar beth yn union yw eich oedran.

Os ydych yn gwneud Prentisiaeth a'ch bod o dan 19, ni fyddwch yn gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Newidiwyd cyfradd yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol ar 1 Hydref , felly gwnewch yn siŵr eich bod yn cael y swm cywir.

• Yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol: cyflwyniad (adran cyflogaeth)

• Prentisiaethau (adran addysg a dysgu)

Amser o'r gwaith a gwyliau

Os ydych chi'n 16 oed neu'n hŷn, wedi gadael yr ysgol ac yn gweithio'n llawn amser, mae gennych hawl i isafswm o 28 diwrnod o wyliau blynyddol, er ei bod yn bosib y bydd rhai cyflogwyr yn cynnig mwy na hyn.

Os mai ychydig o hyfforddiant y bydd eich cwmni'n ei gynnig, neu os nad yw'n cynnig hyfforddiant o gwbl, gallwch hefyd gael amser o'r gwaith i weithio ac astudio os byddwch yn penderfynu cymryd unrhyw gyrsiau addysg bellach.

• Oriau gwaith ac amser o'r gwaith (adran cyflogaeth)

• Sgiliau ar gyfer gwaith os ydych chi dan 19 oed (adran addysg a dysgu)

Os cewch eich diswyddo

Os ydych chi'n 16 neu'n 17 oed a'ch bod wedi colli eich swydd yn ddiweddar, y dewis gorau i chi yw gwneud mwy o ddysgu neu hyfforddi. Gall cael sgiliau a chymwysterau newydd eich helpu i ddod o hyd i swydd newydd yn gynt, ennill mwy o arian a chael gwell rhagolygon gyrfa yn y dyfodol.

Cysylltwch â'ch gwasanaeth Connexions lleol am gymorth. Gall ymgynghorwyr Connexions eich helpu i ganfod cyfle addas sy'n bodloni eich anghenion, megis Prentisiaeth neu swydd gyda hyfforddiant.

Yn dibynnu ar eich amgylchiadau, efallai y byddwch yn gallu hawlio budd-daliadau os ydych yn dewis chwilio am swydd arall.

• Budd-daliadau ar gyfer pobl ifanc

Iechyd a diogelwch yn y gwaith

Mae gan bob cyflogwr gyfrifoldeb i wneud yn siŵr bod iechyd a diogelwch eu gweithwyr yn cael eu gwarchod yn y gwaith.

Golyga hyn y dylech ddisgwyl hyfforddiant trylwyr sy'n dangos y ffordd gywir o wneud eich swydd yn ddiogel.

Mae gennych hefyd gyfrifoldebau iechyd a diogelwch fel gweithiwr. Mae’r rhain yn cynnwys:

• sicrhau eich bod yn defnyddio'r dulliau priodol i gyflawni tasgau, megis codi bocsys trwm neu ddefnyddio cyllyll miniog
• peidio â rhoi unrhyw un arall mewn perygl o anaf
• sicrhau nad ydych yn gwisgo unrhyw ddillad neu emwaith sy'n anaddas ar gyfer y gwaith y byddwch yn ei wneud
• rhoi gwybod i'ch rheolwr am unrhyw ddamweiniau neu anafiadau

• Cyfrifoldebau iechyd a diogelwch gweithwyr (adran cyflogaeth)

• Wiseup2work: gwybodaeth am iechyd a diogelwch i bobl ifanc Opens new window

Cael datganiad hawliau cyflogaeth personol

Os hoffech gael datganiad personol o'ch hawliau cyflogaeth, mae gan Cross & Stitch wasanaeth rhyngweithiol y gellir ei ddefnyddio i gynhyrchu un y gallwch ei argraffu a'i gadw.

Gofynnir ychydig o gwestiynau i chi am eich oedran, eich man gwaith a'ch amgylchiadau personol. Ar ôl i chi ateb yr holl gwestiynau, bydd y gwasanaeth rhyngweithiol yn cynhyrchu rhestr o'r cyfyngiadau gwaith sy'n berthnasol i chi o ran pethau fel oriau gwaith, amser o'r gwaith a chyflog.

• Cael eich datganiad hawliau cyflogaeth personol (adran cyflogaeth)

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Rheoli eich arian

• Pobl anabl: eich hawliau cyflogaeth (adran pobl anabl)