Gwefan llywodraeth y DU

Siarad â phlant am ryw

Dydy siarad am ryw â'ch plant ddim yn golygu eich bod yn eu hannog i gael rhyw. Dyma'r ffordd orau o ddechrau siarad am ryw:

Siarad â phobl ifanc yn eu harddegau am ryw a beichiogrwydd

Efallai yr ydych am siarad â'ch plentyn yn ei arddegau ynghylch nifer o bethau sy’n ymwneud â rhyw a beichiogrwydd. Gallai’r rhain gynnwys aros cyn cael rhyw, dulliau atal cenhedlu, heintiau a drosglwyddir drwy ryw (STIs) ac effeithiau cael plentyn tra'u bod yn dal yn yr ysgol. Mae sawl ffordd y gallwch helpu:

• holwch pa fath o addysg y maent yn eu cael yn yr ysgol am ryw a chydberthynas
• darparwch wybodaeth a chyngor iddynt am bynciau sydd ddim yn cael eu trafod yn yr ysgol
• cynigiwch ymweld â'r meddyg neu'r clinig Iechyd Rhyw gyda'ch plentyn yn ei arddegau er mwyn trafod unrhyw faterion sy'n ymdrin ag atal cenhedlu
• sicrhewch eu bod yn gwybod am STIs, ac yn gwybod sut mae aros yn ddiogel
• cefnogwch eich plentyn yn ei arddegau wrth iddynt ymdopi â'r emosiynau a ddaw yn sgil y berthynas agos gyntaf
• siaradwch am bwysigrwydd ystyried teimladau pobl eraill mewn perthynas, ac nid dim ond y fioleg

Efallai y gwelwch chi na fydd gan eich plentyn yn ei arddegau yr un gwerthoedd â chi pan fydd rhyw yn y cwestiwn. Ceisiwch beidio â phoeni am hyn – mae’n anochel wrth iddynt dyfu i fyny.

• Cyngor i bobl ifanc ar atal cenhedlu a heintiau a drosglwyddir yn rhywiol (adran pobl ifanc)

• Cyngor am feichiogrwydd i bobl ifanc (adran pobl ifanc)

Os yw’ch plentyn yn feichiog

Os bydd eich plentyn yn dweud wrthych ei bod yn feichiog neu fod ei gariad yn feichiog, y peth pwysicaf i'w wneud yw peidio â chynhyrfu, a siarad a chefnogi'r fam yn ei harddegau beth bynnag fydd ei phenderfyniad.

Y cam cyntaf yw i'r ferch yn ei harddegau ymweld â'i meddyg neu â gwasanaeth pobl ifanc. Byddant yn cadarnhau ei bod yn feichiog ac yn rhoi gwybod iddi am wasanaethau yn yr ardal ar gyfer merched yn eu harddegau sy'n feichiog. Yn aml, bydd gan ysbytai ac ymwelwyr iechyd wasanaethau ar gyfer mamau yn eu harddegau, sy'n ychwanegol at y gofal cyn geni a gynigir fel arfer. Yn ogystal â hyn mae gan ambell wasanaeth, megis Brook, gynghorwyr a fydd yn gallu archwilio sut mae hi'n teimlo ynghylch ei beichiogrwydd a rhoi gwybodaeth ddiduedd iddi am ei dewisiadau.

• Gwefan Brook Opens new window

Ysgol

Does dim rheswm pam na all eich merch aros yn yr ysgol tan yr enedigaeth, ac yna dychwelyd i'r ysgol wedi hynny. Caniateir hyd at 18 wythnos o absenoldeb yn y cyfnod yn union cyn ac ar ôl yr enedigaeth.

Fodd bynnag, efallai na fydd eich merch eisiau mynd i'r ysgol ar ôl iddi ganfod ei bod yn feichiog. Os felly, ceir dewisiadau eraill fel mynychu uned arbenigol i famau yn eu harddegau (os oes un yn eich ardal), addysg gartref neu astudio mewn coleg addysg bellach. Bydd adran addysg eich cyngor lleol yn gallu helpu.

Os yw eich plentyn dan 20 oed, gallent hefyd gael cymorth gyda chostau gofal plant drwy'r cynllun Gofal i Ddysgu i'w helpu i barhau i ddysgu ar ôl rhoi genedigaeth.

• Dod o hyd i'ch cyngor lleol

• Mwy am y cynllun Gofal i Ddysgu

• Cyngor am addysgu’ch plentyn gartref

Eich hawliau chi, a hawliau eich plentyn

Er y bydd gweithwyr iechyd proffesiynol yn annog pobl ifanc sy'n cael rhyw i siarad â'u rhieni am eu sefyllfa bob amser, mae gan bobl ifanc yr un hawliau cyfrinachedd ag oedolion. Felly, does dim rhaid i feddyg neu weithiwr iechyd proffesiynol arall ddweud wrth rieni pan fydd person ifanc yn gofyn am gyngor a thriniaeth am atal cenhedlu a/neu iechyd rhyw.

Gall gweithwyr iechyd proffesiynol benderfynu cyfeirio achos at y gwasanaethau cymdeithasol os oes gwahaniaeth oedran mawr rhwng y ddau berson dan sylw, neu os oes tystiolaeth o gam-drin. Wrth ddelio ag achosion sy'n ymwneud â phobl iau yn eu harddegau, penderfynir yn aml fod risg o niwed, a chysylltir â'r gwasanaethau cymdeithasol.

Hawliau'r tad

Yn unol â'r gyfraith bresennol, bydd gan y fam gyfrifoldeb rhiant dros ei phlentyn bob amser. Fodd bynnag, ni fydd y cyfrifoldeb hwn gan y tad oni bai ei fod wedi priodi'r fam neu wedi cael cyfrifoldeb cyfreithiol dros ei blentyn. Mae nifer o wahanol ffyrdd i dad gael cyfrifoldeb cyfreithiol dros ei blentyn, megis cofrestru neu ailgofrestru'r enedigaeth, neu ymgeisio drwy'r llysoedd.

• Cael gwybod mwy am gyfrifoldebau rhieni a sut i ymgeisio

Gwybodaeth a chefnogaeth i rieni

I gael mwy o wybodaeth a chyngor cyfrinachol, ffoniwch Parentline Plus am ddim ar 0808 800 2222. Mae gwasanaeth ffôn testun di-dâl ar gael hefyd ar 0800 783 6783 ar gyfer pobl gyda nam ar eu clyw neu ar eu lleferydd. Gall y Gymdeithas Cynllunio Teulu (fpa) hefyd ddarparu gwybodaeth a chyngor. Llinell Gymorth: 0845 310 1334.

• Gwefan Family Lives Opens new window

• Addysg rhyw a pherthnasau yn yr ysgol Opens new window

• Gwefan y Gymdeithas Cynllunio Teulu Opens new window

• Cyngor a chefnogaeth gan yr elusen i deuluoedd, Home Start Opens new window

• Parentchannel.tv (fideos gwybodaeth ar gyfer rhieni) Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Gwybodaeth gan y GIG am heintiadau a drosglwyddir trwy ryw Opens new window

• British Pregnancy Advisory Service (BPAS) Opens new window

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau rhieni