Gwefan llywodraeth y DU

Beth fydd yn digwydd gyntaf os gwneir hawliad yn eich erbyn

Os bydd rhywun yn gwneud hawliad llys yn eich erbyn i gael arian, cewch ffurflen hawlio drwy'r post. Os ydych o'r farn nad yw'r arian yn ddyledus gennych a'ch bod am amddiffyn eich hun, defnyddiwch y ffurflen amddiffyn yn y pecyn gyda'r hawliad. Neu gallwch ymateb ar-lein os gwnaed yr hawliad drwy wefan Money Claim Online.

Bydd angen i chi anfon eich amddiffyniad i'r ganolfan llys yn gyflym - o fewn 14 diwrnod. Os byddwch yn amddiffyn yr hawliad neu'n gwneud gwrth-hawliad, gallwch gael 14 diwrnod ychwanegol i lunio eich ymateb. Dilynwch y cyfarwyddiadau ar y ffurflen amddiffyn yn ofalus ac atebwch bopeth yn eich erbyn.

Os byddwch yn amddiffyn yr hawliad, caiff ei drosglwyddo i'ch llys lleol.

• Ymateb i hawliad llys ar-lein am arian

• Dod o hyd i gynghorydd cyfreithiol Opens new window

• Mae hawliad wedi'i wneud yn fy erbyn - beth y dylwn ei wneud? Opens new window

Os ydych wedi talu'r swm a hawlir

Os cewch ffurflen hawlio a'ch bod wedi talu eisoes, dylech lenwi'r ffurflen amddiffyn o hyd a'i dychwelyd i'r ganolfan llys. Yna bydd yr hawlydd yn eich hysbysu chi a'r llys os bydd:

• yn cytuno eich bod wedi talu
• o'r farn bod arian yn ddyledus gennych o hyd

Efallai eich bod wedi talu'r arian ar ôl i'r hawlydd ddechrau'r hawliad, ond cyn i chi gael y ffurflen hawlio drwy'r post. Os felly, gall yr hawlydd ofyn i chi dalu ei ffioedd llys.

Os byddwch yn cytuno bod rhywfaint o'r arian yn ddyledus gennych

Os byddwch yn cytuno bod rhywfaint o arian yn ddyledus gennych, ond llai na'r swm a hawlir, gallwch wneud 'cyfaddefiad rhannol'. Ceir ffurflenni at y diben hwn yn y pecyn o ddogfennau a anfonwyd atoch gyda'r hawliad. Dylech eu dychwelyd i'r ganolfan llys gan egluro'r rhesymau pam bod swm llai yn ddyledus gennych.

Gallwch naill ai:

• dalu'r swm rydych yn cytuno sy'n ddyledus gennych i'r unigolyn sy'n gwneud yr hawliad (yr 'hawlydd') ar unwaith; neu
• ofyn am amser i'w dalu (drwy randaliadau neu yn ddiweddarach)

Bydd yr hawlydd yn eich hysbysu chi a'r llys os bydd:

• yn derbyn y swm llai a'r telerau ad-dalu a gynigiwyd gennych
• o'r farn bod gweddill yr arian yn ddyledus gennych (os felly, bydd yr hawliad yn parhau'n achos a amddiffynnir)

Os bydd arian yn ddyledus i chi gan yr hawlydd

Os cewch hawliad llys, ond bod arian yn ddyledus i chi gan yr hawlydd mewn gwirionedd, gallwch geisio cael eich arian yn ôl, sef 'gwneud gwrth-hawliad'. Bydd angen i chi lenwi'r ffurflen amddiffyn a gwrth-hawliad yn eich pecyn a'i hanfon i'r ganolfan llys.

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu ffi am wneud y gwrth-hawliad.

• Costau llys - a oes rhaid i chi eu talu? Opens new window

• Taflen ffioedd llysoedd sifil a theulu Opens new window

Os yw'r hawliad am swm amhenodol

Gelwir hawliadau lle na ellir pennu union ffigur yn 'hawliadau amhenodol' mewn llys. Os yw'r hawliad mewn perthynas ag iawndal am swm amhenodol, er enghraifft 'hyd at £10,000', bydd angen i chi dderbyn neu wrthod cyfrifoldeb. Os byddwch yn derbyn cyfrifoldeb, gelwir hyn yn 'cyfaddef atebolrwydd' am ei dalu. Gallwch gyfaddef atebolrwydd:

• heb ddweud faint
• a chynnig swm (gallwch gysylltu â'r hawlydd i drafod hyn)
• a chynnig swm ond gofyn am gael ei dalu mewn rhandaliadau neu'n ddiweddarach

Neu gallwch anghytuno â'r hawliad a'i amddiffyn.

• Hawliadau am arian: os bydd diffynnydd yn cyfaddef bod swm amhenodol yn ddyledus ganddo

Os aiff yr hawliad i'r llys

Os byddwch yn amddiffyn yr hawliad, neu os na allwch chi a'r haliwr gytuno ar swm, efallai y bydd yn rhaid i chi fynd i'r llys.

Gelwir y mwyafrif o hawliadau am £5,000 neu lai yn 'fân hawliadau' ac ymdrinnir â hwy mewn 'gwrandawiadau mân hawliadau'. Gweler y ddolen 'Gwrandawiadau mân hawliadau' isod.

Ymdrinnir â hawliadau am £5,000 neu fwy mewn gwrandawiadau 'llwybr carlam' neu 'aml-lwybr'. Gweler y ddolen 'Gwrandawiadau ar gyfer hawliadau sy'n werth mwy na £5,000' isod.

Ar y cam hwn, mae'n bosibl datrys pethau o hyd cyn mynd i'r llys gan ddefnyddio gwasanaeth fel cyfryngu.

• Cyfryngu pan geir anghydfodau ynghylch dyledion

• Gwrandawiadau mân hawliadau

• Gwrandawiadau ar gyfer hawliadau sy'n werth mwy na £5,000

Sut y gallwch gael eich cynrychioli mewn llys

Gallwch ddewis cynrychioli eich hun yn achos hawliadau (gwerth llai na £5,000) am symiau penodol.

Gallwch hefyd fynd â rhywun gyda chi i'r llys i siarad ar eich rhan. 'Cynrychiolydd lleyg' yw'r unigolyn hwn a gall fod yn berthynas, yn ffrind neu'n weithiwr cynghori. Bydd angen i chi gael caniatâd gan y llys i wneud hyn a dylech gysylltu â'r llys cyn y gwrandawiad i ofyn am ganiatâd.

Os yw'r hawliad am swm sy'n fwy na £5,000 neu'n cynnwys hawliad am iawndal am anaf i rywun arall, mae'n well gael cyngor cyfreithiol.

• Dod o hyd i gynghorydd cyfreithiol Opens new window