Gwefan llywodraeth y DU

Pryd y gallwch gael ysgariad

I wneud cais am ysgariad, bydd angen i chi a'ch gŵr neu'ch gwraig:

• fod wedi priodi am o leiaf blwyddyn (dwy flynedd yng Ngogledd Iwerddon)
• cael priodas a gydnabyddir yn gyfreithiol yn y DU
• dangos bod eich priodas wedi torri i lawr yn 'anadferadwy' (yn barhaol)
• bodloni rheolau penodol ynghylch pa mor hir rydych wedi byw yn y wlad

Bydd llys ysgar sirol (neu'r Uchel Lys weithiau) yn penderfynu a allwch gael ysgariad ai peidio.

Dangos eich rhesymau dros gael ysgariad

Pan fyddwch yn gwneud cais am ysgariad, rhaid i chi ddangos bod rhesymau da (a elwir yn 'ffeithiau' ategol i ddangos y 'rhesymau') dros ddod â'ch priodas i ben.

Os mai chi yw'r unigolyn sy'n dechrau'r broses ysgaru (a elwir yn 'ddeisebydd'), rhaid i chi benderfynu pa 'ffeithiau' sy'n gymwys i chi ac rydych am eu defnyddio.

Bydd yr ysgariad yn gyflymach ac yn rhatach os byddwch yn cytuno ar y 'ffeithiau' rydych am eu defnyddio.

Os na fydd yn cytuno â'ch 'ffeithiau', gall eich gŵr neu'ch gwraig amddiffyn yr ysgariad. Os bydd hyn yn digwydd, efallai y bydd rhaid i'r ddau ohonoch fynd i wrandawiad mewn llys i drafod y rhesymau dros yr ysgariad a setlo unrhyw anghytundebau.

Mae pum math o 'ffeithiau' y gallwch eu defnyddio mewn gweithrediadau ysgariad.

1. Godineb

Gallwch ddefnyddio godineb fel rheswm dros ysgariad os bydd pob un o'r canlynol yn gymwys:

• mae eich gŵr neu'ch gwraig wedi cael rhyw gyda rhywun arall o'r rhyw arall
• nid ydych am barhau i fyw gyda'ch gilydd
• gwnaethoch benderfynu peidio â pharhau i fyw gyda'ch gilydd o fewn chwe mis i'r godineb neu o fewn chwe mis ar ôl i chi gael gwybod amdano

Nid oes unrhyw weithred rywiol y cewch eich gorfodi i'w gwneud, p'un a ydych yn ddyn neu'n ferch, yn odineb gan nad oeddech yn fodlon. Felly nid yw trais rhywiol yn odineb. Gweithred rywiol gyda rhywun arall o'ch dewis yw godineb.

I brofi godineb, bydd angen i chi roi'r canlynol i'r llys:

• manylion y godineb, er enghraifft pryd y digwyddodd
• datganiadau gennych chi a'ch gŵr neu'ch gwraig
• cyfaddefiad o odineb gan eich gŵr neu'ch gwraig

Os na fydd eich gŵr neu'ch gwraig yn cyfaddef iddynt odinebu, efallai y bydd angen i chi siarad â chyfreithiwr ynghylch beth i'w wneud nesaf.

2. Ymddygiad afresymol

Os bydd ymddygiad eich gŵr neu'ch gwraig yn ymddwyn mor wael nes ei bod yn amhosibl i chi barhau i fyw gyda'ch gilydd, gallwch ddefnyddio 'ymddygiad afresymol' fel rheswm dros ysgariad.

Gall ymddygiad eich gŵr neu'ch gwraig fod yn afresymol os yw'n:

• dreisgar yn gorfforol tuag atoch
• yn ymosodol ar lafar tuag atoch, er enghraifft drwy sarhad neu fygythiadau
• methu â bod yn annwyl na rhoi sylw
• gwrthod gadael i chi adael y tŷ
• rhoi rheswm i chi gredu ei fod yn cael carwriaeth

Bydd angen i chi roi prawf o ymddygiad afresymol. Os na fydd eich gŵr neu'ch gwraig yn cyfaddef hyn, efallai y bydd angen i chi baratoi tystiolaeth fanwl, fel datganiadau gan ffrindiau neu feddygon.

Os oes trais yn y cartref wedi bod yn eich perthynas, gallwch gael gwybod sut i gael help drwy ddilyn y ddolen isod.

• Trais yn y cartref: diogelu eich hun a chael help (yr adran trosedd a chyfiawnder)

3. Gadael

Gallwch ddefnyddio 'gadael' fel rheswm dros ysgariad os gallwch brofi bod eich gŵr neu'ch gwraig wedi eich gadael:

• heb eich caniatâd
• heb reswm da
• am gyfnod o fwy na dwy flynedd yn ystod y ddwy flynedd a hanner diwethaf
• gyda'r nod o'ch 'gadael' (ceisio dod â'r berthynas i ben rhyngoch)

Gallwch fod wedi byw gyda'ch gilydd am hyd at gyfanswm o chwe mis o fewn y cyfnod hwn a hawlio 'gadael' fel rheswm o hyd.

4. Byw ar wahân am fwy na dwy flynedd gyda'r ddwy ochr yn cytuno

Gallwch gael ysgariad os ydych chi a'ch gŵr neu'ch gwraig wedi byw ar wahân am fwy na dwy flynedd a bod y ddau ohonoch yn cytuno i ysgaru.

Gallwch fod wedi byw gyda'ch gilydd am hyd at gyfanswm o chwe mis yn ystod y cyfnod hwn os ydych wedi bod ar wahân am gyfanswm o ddwy flynedd.

Rhaid i'ch gŵr neu'ch gwraig gytuno'n ysgrifenedig, felly sicrhewch eich bod yn ei drafod â hwy cyn gwneud cais am ysgariad.

5. Byw ar wahân am fwy na phum mlynedd

Os ydych chi a'ch gŵr neu'ch gwraig wedi byw ar wahân am fwy na phum mlynedd, gallwch ddefnyddio hwn fel rheswm dros gael ysgariad. Os yw hyn wedi digwydd, gallwch wneud cais am ysgariad heb gytundeb eich gŵr neu'ch gwraig.

Bydd hyn yn ddigon i gael ysgariad fel arfer. Ond gall eich gŵr neu'ch gwraig wrthwynebu os bydd yn achosi anawsterau 'eithafol' iddynt - rhai ariannol fel arfer.

Dechrau'r broses ysgaru

Unwaith y byddwch wedi penderfynu pa ffaith ategol i'w defnyddio, gallwch ddechrau'r broses ysgaru. Rydych yn gwneud hyn drwy gofnodi 'deiseb ysgar' â llys ysgar. Mynnwch wybod beth i'w wneud nesaf drwy ddilyn y ddolen isod.

• Sut i wneud cais am ysgariad