Gwefan llywodraeth y DU

Budd-daliadau’r Wladwriaeth sy’n gysylltiedig â’ch cyfraniadau Yswiriant Gwladol

Gelwir budd-daliadau sy’n gysylltiedig â'ch cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn ‘fudd-daliadau ar sail cyfraniadau’.

Budd-daliadau ar sail cyfraniadau

Mae cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn cyfri tuag at y budd-daliadau canlynol:

• Pensiwn sylfaenol y Wladwriaeth
• Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth, a elwir weithiau'n Ail Bensiwn y Wladwriaeth
• Lwfans Ceisio Gwaith – yr elfen 'yn seiliedig ar gyfraniadau'
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth – yr elfen 'yn seiliedig ar gyfraniadau'
• Lwfans Mamolaeth
• budd-daliadau profedigaeth – Lwfans Profedigaeth, Taliad Profedigaeth a Lwfans Rhiant Gweddw
• Budd-dal Analluogrwydd

Gallwch gael rhagor o wybodaeth am bob un o’r budd-daliadau uchod, gan gynnwys sut mae hawlio, drwy ddilyn y ddolen isod.

• Budd-daliadau a chymorth ariannol

Cyfraniadau Yswiriant Gwladol – dosbarthiadau gwahanol

Mae eich hawl i gael budd-daliadau ar sail cyfraniadau – a faint allwch chi ei gael – yn dibynnu’n rhannol ar y canlynol:

• math o gyfraniadau Yswiriant Gwladol rydych wedi’u talu (gweler y tabl isod)
• faint o gyfraniadau Yswiriant Gwladol rydych wedi’u talu, neu wedi eu cael ar ffurf credydau

Dosbarthiadau cyfraniadau Yswiriant Gwladol, a beth maent yn talu amdano

Nid yw cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 4 – a delir gan rai pobl hunangyflogedig – yn cyfrif tuag at unrhyw fudd-daliadau gan y wladwriaeth.

Nid yw cyfraniadau Dosbarth 1A a Dosbarth IB – a delir gan gyflogwyr yn unig – yn cyfrif tuag at unrhyw fudd-daliadau gan y wladwriaeth.

Effaith cyfraniadau Yswiriant Gwladol ar fudd-daliadau'r wladwriaeth – enghreifftiau

Enghraifft 1 – person hunangyflogedig sy’n talu cyfraniadau Dosbarth 2

Roedd Tom yn rhedeg ei fusnes adeiladu ei hun ac yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2 (a Dosbarth 4). Talodd ddigon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol yn ystod ei fywyd i gael Pensiwn sylfaenol llawn y Wladwriaeth wrth ymddeol. Ond gan ei fod yn hunangyflogedig, nid oedd yn talu unrhyw gyfraniadau Dosbarth 1. Felly ni allai hawlio Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth. Yn lle hynny, bu Tom yn talu i gynllun pensiwn personol.

Enghraifft 2 – cyflogai sy’n rhoi’r gorau i'w waith

Bu Marta’n gweithio fel cyfrifydd, ond rhoddodd y gorau i’w gwaith am flynyddoedd lawer. Bu'n talu cyfraniadau Dosbarth 1 pan oedd yn gweithio, ac roedd am wneud yn siŵr y byddai wedi talu digon i gael Pensiwn sylfaenol llawn y Wladwriaeth pan fyddai'n ymddeol. Felly dewisodd dalu cyfraniadau Dosbarth 3 pan nad oedd yn gweithio er mwyn gwarchod ei hawl i gael pensiwn. Dilynwch y ddolen gyntaf isod i gael gwybod faint o flynyddoedd cymhwyso sydd eu hangen arnoch er mwyn cael Pensiwn sylfaenol llawn y Wladwriaeth.

Enghraifft 3 – cyflogai sy’n gweithio gydol ei oes

Cafodd Bleddyn ei gyflogi fel tirmon drwy gydol ei fywyd gwaith. Talodd ddigon o gyfraniadau Dosbarth 1 yn ystod y cyfnod hwn i gael Pensiwn sylfaenol llawn y Wladwriaeth, yn ogystal â Phensiwn ychwanegol y Wladwriaeth pan fyddai’n ymddeol.

• Oes angen i chi ychwanegu at eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol?

• Treth ac Yswiriant Gwladol os ydych chi'n gyflogedig

• Treth ac Yswiriant Gwladol ar gyfer yr hunangyflogedig Opens new window

Budd-daliadau’r Wladwriaeth sydd ddim yn gysylltiedig â’ch cyfraniadau Yswiriant Gwladol

Nid yw rhai o fudd-daliadau’r Wladwriaeth yn gysylltiedig â’ch cyfraniadau Yswiriant Gwladol. Gelwir y budd-daliadau hyn yn ‘fudd-daliadau anghyfrannol’. Gallwch fod yn gymwys i gael y budd-daliadau hyn p’un ai a ydych wedi talu (neu gael credydau) unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol ai peidio.

Dyma rai o fudd-daliadau'r wladwriaeth y gallwch eu cael hyd yn oed os nad ydych wedi talu unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol:

• Budd-dal Plant
• Lwfans Gwarcheidwad
• Lwfans Ceisio Gwaith – yr elfen 'yn seiliedig ar incwm'
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth – yr elfen 'yn gysylltiedig ag incwm'
• Credyd Treth Gwaith a Chredyd Treth Plant
• Lwfans Gweini neu Lwfans Byw i’r Anabl
• Lwfans Gofalwr
• Lwfans Anabledd Difrifol
• Budd-dal Anabledd Anafiadau Diwydiannol
• Pensiwn Rhyfel Gwraig Weddw neu Ŵr Gweddw
• Credyd Pensiwn

Gallwch gael rhagor o wybodaeth am y budd-daliadau hyn ac am fudd-daliadau anghyfrannol eraill, gan gynnwys sut mae hawlio, drwy ddilyn y ddolen isod.

• Budd-daliadau a chymorth ariannol

Credydau Yswiriant Gwladol a budd-daliadau’r wladwriaeth

Weithiau gellir talu credydau Yswiriant Gwladol ar eich rhan ar gyfer eich cofnod cyfraniadau. Gall credydau Yswiriant Gwladol warchod eich hawl i gael Pensiwn sylfaenol y Wladwriaeth a rhai budd-daliadau eraill.

Er enghraifft, efallai y gallwch gael credydau Yswiriant Gwladol ar gyfer cyfnodau pan na allwch chi weithio - oherwydd eich bod yn sâl efallai - neu os byddwch chi’n ddi-waith.

Ceir rhagor o wybodaeth yn ein canllaw ar gredydau Yswiriant Gwladol.

• Cael credydau tuag at eich cofnod cyfraniadau Yswiriant Gwladol

Beth i'w wneud os gwrthodir rhoi budd-dal sy’n seiliedig ar gyfraniadau i chi

Pan fyddwch chi'n gwneud cais am fudd-dal yn seiliedig ar gyfraniadau, mae’n bosib na chewch chi'r budd-dal os nad yw’n ymddangos eich bod wedi talu digon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol.

Os digwydd hyn, gallwch ofyn i’ch swyddfa Canolfan Byd Gwaith (swyddfa Nawdd Cymdeithasol neu Swyddfa Swyddi a Budd-daliadau yng Ngogledd Iwerddon) ailystyried y penderfyniad.

Mae’n aml yn ddefnyddiol i chi ddarllen eich 'datganiad cyfrifon' Yswiriant Gwladol. Bydd y datganiad hwn yn dweud wrthych:

• faint o gyfraniadau Yswiriant Gwladol rydych wedi'u talu bob blwyddyn
• faint o gredydau Yswiriant Gwladol rydych wedi'u cael bob blwyddyn

Cael gwybod sut i gael datganiad cyfrifon drwy ddilyn y ddolen gyntaf isod.

• Gwirio eich cofnod cyfraniadau Yswiriant Gwladol Opens new window

• Sut mae apelio yn erbyn penderfyniad am fudd-dal

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Cipolwg ar incwm trethadwy ac incwm anhrethadwy

• Menywod priod, gwragedd gweddw a chyfraniadau Yswiriant Gwladol is