Gwefan llywodraeth y DU

Clymu'ch hun ormod

Mae’n hawdd clymu’ch hun ormod. Bob tro y byddwch chi’n ymrwymo i dderbyn gwasanaeth newydd (er enghraifft teledu cebl neu gontract ffôn symudol), yn prynu rhywbeth ar hur bwrcas neu’n ychwanegu at ddyled eich cerdyn credyd, byddwch yn clymu'ch hun i dalu mwy bob mis.

Cyn i chi ymrwymo i dderbyn gwasanaeth newydd neu ymrwymiad credyd newydd, gwnewch yn siŵr eich bod yn medru fforddio’r taliadau. Lluniwch daflen gyllideb a’i chadw’n gyfredol, gan feddwl am sut y byddech yn parhau i dalu petai’ch incwm chi’n gostwng.

• Cael gwybod sut gall cyllideb bersonol fod o help

Newidiadau yn eich sefyllfa

Rheswm arall dros glymu'ch hun ormod efallai fyddai bod eich amgylchiadau personol yn newid a hynny'n golygu bod eich incwm yn gostwng - er enghraifft, os byddwch chi:

• wedi colli eich swydd
• yn sâl neu wedi cael damwain a'ch bod wedi gorfod rhoi'r gorau i'ch gwaith
• wedi gwahanu oddi wrth eich partner

Gallai unrhyw un o'r digwyddiadau hyn beri i'ch incwm ostwng gan olygu bod rhaid i chi newid eich blaenoriaethau gwario. Os bydd rhywbeth annisgwyl yn digwydd mae'n bwysig ailystyried eich cyllideb cyn gynted ag y gallwch chi.

Dylech hefyd holi a fedrwch chi gynyddu’ch incwm gyda budd-daliadau neu gredydau treth.

• Sut mae gwybod a ydych chi'n gymwys i gael budd-daliadau

• Sut cyfrifir eich credydau treth

• Cynyddu incwm - gwybodaeth gan y Llinell Gymorth Dyledion Cenedlaethol (PDF 47K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Cyllidebu

Gall cyllideb bersonol fod o help i chi gynllunio ymlaen llaw a gwneud yn fawr o'ch arian. Bydd angen i chi:

• restru eich ymrwymiadau (er enghraifft, morgais, rhent, biliau)
• penderfynu faint maen nhw'n ei gostio
• gweld o ble mae'r arian yn dod i dalu amdanynt
• chwilio am ffyrdd o leihau faint yr ydych yn ei wario (fe allech gael gwell bargen gyda'ch nwy a thrydan a'ch yswiriannau)
• gwasgarwch y gost drwy dalu biliau drwy Ddebyd Uniongyrchol – fel rheol, mae cynlluniau talu hawdd ar gael ar gyfer y rhan fwyaf o filiau rheolaidd, er enghraifft trwydded deledu a threth dŵr
• rhowch y gorau i dalu am bethau nad oes eu hangen arnoch bellach

Mae'n bwysig adolygu eich cyllideb yn rheolaidd, oherwydd bod eich amgylchiadau'n debygol o newid.

• Cyllidebu

Blaenoriaethau a chynlluniau

Drwy baratoi cyllideb, byddwch yn gwybod faint o arian sydd gennych ar gyfer costau byw hanfodol (er enghraifft, biliau'r cartref, rhent neu forgais a bwyd) a faint y gallwch fforddio'i ymrwymo i gynlluniau eraill (er enghraifft, prynu car, codi morgais, mynd ar wyliau neu gynilo ar gyfer y dyfodol).

Drwy flaenoriaethu eich ymrwymiadau, gallwch wneud yn siŵr bod eich anghenion sylfaenol yn cael eu diwallu ac wedyn, gallwch benderfynu beth arall y gallwch ei fforddio, a beth y gall fod rhaid i chi gynilo ar ei gyfer neu wneud hebddo.

• Pa ddyledion y dylech eu talu’n gyntaf

• Cynllunio eich arian personol

Sut i gael y budd mwyaf o’ch arian

Drwy holi o gwmpas a negodi gyda phobl - nid dim ond ar gyfer nwyddau a gwasanaethau ond hefyd ar gyfer cynnyrch ariannol megis benthyciadau a chardiau credyd - gallwch wneud i'ch arian fynd ymhellach.

• Esbonio benthyciadau Opens new window

Camau i'w cymryd os byddwch wedi clymu'ch hun ormod

Os byddwch wedi clymu'ch hun ormod a bod gennych broblem ddyled, peidiwch ag anwybyddu'r sefyllfa.

Dyma ambell arwydd y gall fod gennych broblem:

• ôl-ddyledion rhent neu forgais
• codi benthyciadau newydd i dalu hen rai
• talu'r swm isaf posibl ar eich cerdyn credyd
• mynd dros derfyn eich gorddrafft y cytunwyd arno yn y banc
• defnyddio cerdyn credyd ar gyfer prynu pethau beunyddiol
• anwybyddu llythyrau gan gredydwyr

Drwy restru a blaenoriaethu eich dyledion, cyllidebu a siarad â'ch credydwyr, gallwch gael trefn ar y sefyllfa.

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Rheoli arian

• Mynd i’r afael a’ch arian drwy ddefnyddio teclynnau gan Moneymadeclear Opens new window