Gwefan llywodraeth y DU

Beth yw troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt

Ceir nifer o wahanol fathau o droseddau'n ymwneud â bywyd gwyllt, ond mae'r rhan fwyaf yn cynnwys:

• pobl yn bod yn greulon tuag at anifeiliaid gwyllt
• pobl yn prynu, gwerthu, niweidio neu aflonyddu anifeiliaid neu blanhigion gwyllt sy’n cael eu gwarchod gan y gyfraith.

• Mathau o droseddau'n ymwneud â bywyd gwyllt Opens new window

Creulondeb i anifeiliaid

Mae creulondeb i anifeiliaid gwyllt yn drosedd gan amlaf. Mae creulondeb yn gallu cynnwys defnyddio maglau yn anghyfreithlon a thrais tuag at anifeiliaid, fel baetio moch daear. Mae anifeiliaid sy’n cael eu cadw gan bobl hefyd yn cael eu gwarchod gan y gyfraith rhag creulondeb.

Mae modd lladd rhai anifeiliaid gwyllt, mwy cyffredin, neu eu symud o’u cynefin naturiol, yn gyfreithlon yn y DU, ond bydd hyn yn dibynnu ar y dulliau a ddefnyddir. Er enghraifft, mae saethu a defnyddio trapiau cewyll yn aml yn gyfreithlon, tra mae dulliau eraill yn anghyfreithlon, megis gwenwyno neu ddefnyddio ffrwydron.

• Gwarchod anifeiliaid anwes rhag creulondeb Opens new window

Troseddau yn erbyn anifeiliaid a phlanhigion sy’n cael eu gwarchod

Mae nifer o fathau o anifeiliaid a phlanhigion yn cael eu gwarchod gan y gyfraith am eu bod yn brin, yn mynd yn fwyfwy prin, neu ar y ffordd i ddifodiant. Gall troseddau yn erbyn anifeiliaid a phlanhigion sy’n cael eu gwarchod gynnwys:

• eu prynu neu’u gwerthu, gan gynnwys mewn siopau ac ar y rhyngrwyd
• difrodi neu aflonyddu’r llefydd lle maen nhw’n byw, fel nythod, llynnoedd, clwydydd ystlumod neu warchodfeydd natur
• lladd anifeiliaid neu'u symud o'u cynefin naturiol, gan gynnwys potsio neu wenwyno'n anghyfreithlon
• dwyn wyau, neu rannau o anifeiliaid megis croen neu blu, ar gyfer casgliadau personol
• symud planhigion sy'n cael eu gwarchod o gefn gwlad

Mewn rhai achosion arbennig, caniateir lladd neu symud anifeiliaid sy'n cael eu gwarchod, er enghraifft pan fydd gan rywun drwydded i wneud hynny. Bydd y bobl sy’n ymchwilio i adroddiadau o droseddau a amheuir sy’n ymwneud â bywyd gwyllt yn edrych i weld a oes trwydded wedi’i rhoi.

• Anifeiliaid a phlanhigion sy'n cael eu gwarchod yn Lloegr Opens new window

• Anifeiliaid a phlanhigion sy'n cael eu gwarchod yng Nghymru Opens new window

Pam mae atal troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt yn bwysig

Mae’n bwysig atal troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt am eu bod nhw’n gallu:

• lleihau niferoedd anifeiliaid a phlanhigion prin a’u gwthio’n nes at ddifodiant
• achosi poen a dioddefaint i anifeiliaid
• bod yn gysylltiedig â throseddau difrifol eraill, megis cyffuriau, gwyngalchu arian a throseddau’n ymwneud â drylliau

Cosbau am droseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt

Mae’r heddlu a'r llysoedd yn ystyried troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt yn ddifrifol iawn. Rhoddir dirwyon a hyd yn oed dedfrydau o garchar i droseddwyr a geir yn euog. Dyma rai enghreifftiau o gosbau a roddwyd i bobl sy’n gyfrifol am droseddau'n ymwneud â bywyd gwyllt yn ddiweddar:

• dedfryd ohiriedig o ddwy flynedd am smyglo ifori
• dirwy o £5,000 am ddinistrio clwyd ystlumod
• dirwy o £2,500 am ymyrryd â daear moch daear
• dirwy o £2,800 am werthu pysgod sy'n cael eu gwarchod yn anghyfreithlon

Helpwch i atal troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt

Gall aelodau o’r cyhoedd chwarae rhan bwysig i atal troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt. Mae’r wybodaeth isod yn dweud sut mae rhoi gwybod am droseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt a beth y dylech fod yn ymwybodol ohono wrth brynu anifeiliaid, planhigion neu eitemau sydd wedi’u gwneud ohonynt.

Os byddwch chi'n amau eich bod yn dyst i drosedd yn ymwneud â bywyd gwyllt

Os byddwch chi’n gweld unrhyw beth sy’n ymddangos fel trosedd yn ymwneud â bywyd gwyllt wrth iddo ddigwydd, dylech gysylltu â'r heddlu ar unwaith drwy ffonio 999. Peidiwch ag aros nes bydd hi’n rhy hwyr. Er eich diogelwch eich hun, peidiwch â mynd ar gyfyl y rheini dan amheuaeth.

Os bydd modd, rhowch y canlynol i’r heddlu:

• yr union leoliad lle gwelsoch chi’r troseddwyr honedig, gyda chyfeirnod map os yw hynny’n bosibl
• disgrifiad cryno, gan gynnwys manylion megis eu dillad ac unrhyw offer neu gŵn sydd ganddynt
• gwneuthuriad, lliw a rhif cofrestru unrhyw gerbydau dan sylw

Rhoi gwybod am droseddau a amheuir sy’n ymwneud â bywyd gwyllt

Os oes gennych chi unrhyw wybodaeth am droseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt, neu am bobl sydd wedi cyflawni troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt, rhowch wybod i’ch heddlu lleol. Mae gan nifer o heddluoedd swyddogion arbennig ar gyfer troseddau'n ymwneud â bywyd gwyllt. Edrychwch ar wefan eich heddlu lleol i weld a yw manylion y swyddog troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt yno. Gallwch chi hefyd ffonio eich gorsaf heddlu leol gan ddefnyddio eu rhif arferol ar gyfer galwadau nad ydynt yn rhai brys, a gofynnwch am gael siarad â’r swyddog troseddau’n ymwneud â bywyd gwyllt.

Os nad ydych chi’n dymuno rhoi eich enw, gallwch chi gysylltu â Crimestoppers ar 0800 555 111. Byddan nhw’n trosglwyddo manylion troseddau'n ymwneud â bywyd gwyllt i'r heddlu cywir.

• Dod o hyd i heddlu Opens new window

Rhoi gwybod am achosion o smyglo anifeiliaid a phlanhigion sy'n cael eu gwarchod

Os oes gennych chi unrhyw wybodaeth am achosion o smyglo anifeiliaid neu blanhigion sy’n cael eu gwarchod, ffoniwch y llinell ffôn ar gyfer tollau ar 0800 59 5000. Gallwch chi hefyd ddilyn y ddolen isod i ddarparu gwybodaeth ar-lein.

• Llinell ffôn yr adran dollau Opens new window

Rhoi gwybod am wenwyno gan blaladdwyr a amheuir

Os byddwch chi’n dod o hyd i anifail ac yn meddwl ei fod wedi cael ei wenwyno, neu’n gweld unrhyw dystiolaeth arall o wenwyno, rhowch wybod i’r Cynllun Ymchwilio i Ddigwyddiadau Bywyd Gwyllt. Gellir cysylltu â nhw ar: 0800 321 600

• Beth i chwilio amdano a sut mae rhoi gwybod am achosion o wenwyno Opens new window

Byddwch yn wyliadwrus wrth brynu eitemau wedi’u gwneud o anifeiliaid a phlanhigion

Mae rhai anifeiliaid neu blanhigion sy'n cael eu gwarchod yn cael eu gwerthu’n anghyfreithlon yn y wlad hon, dramor ac ar y rhyngrwyd. Gall hyn gynnwys:

• anifeiliaid byw sy’n cael eu gwerthu fel anifeiliaid anwes
• anifeiliaid marw, neu rannau ohonynt, megis anifeiliaid wedi’u stwffio, crwyn ymlusgiaid, wyau a phlu adar
• eitemau wedi’u gwneud o anifeiliaid a phlanhigion fel cwrel, ifori, cafiâr a rhai meddyginiaethau

Dilynwch y dolenni isod i gael rhagor o wybodaeth am yr eitemau i’w hosgoi.

Gwaherddir yr anifeiliaid a'r planhigion mwyaf prin rhag cael eu masnachu'n rhyngwladol. Weithiau, gellir dod â phlanhigion ac anifeiliaid llai prin i mewn i’r Undeb Ewropeaidd, os bydd trwydded wedi’i rhoi. Mae’r gyfraith yn gallu bod yn gymhleth, ond os nad ydych chi’n siŵr, holwch yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid:

Ffôn: 0117 372 8774
Ffacs: 0117 372 8206
E-bost: wildlife.licensing@animalhealth.gsi.gov.uk

Os na fydd modd i chi holi, neu os byddwch chi’n ansicr am eitemau wrth deithio dramor, efallai y byddai’n well i chi beidio â’u prynu.

• Cofroddion a rhywogaethau dan fygythiad

• Oriel luniau o anifeiliaid a phlanhigion sydd dan reolaeth fasnachu Opens new window

More useful links

• Gwybodaeth gan WWF am roi gwybod am fasnachu bywyd gwyllt yn anghyfreithlon Opens new window

• Troseddau'n ymwneud â Bywyd Gwyllt yng Ngogledd Iwerddon Opens new window

• Troseddau'n ymwneud â Bywyd Gwyllt yn yr Alban Opens new window