Gwefan llywodraeth y DU

Beth yw ymddiriedolaeth?

Trefniant cyfreithiol yw ymddiriedolaeth, lle pennir un neu ragor o ‘ymddiriedolwyr’ i fod â chyfrifoldeb cyfreithiol dros dal asedau. Mae’r asedau – megis tir, arian, adeiladau, cyfranddaliadau neu hyd yn oed hen greiriau – yn cael eu rhoi mewn ymddiriedolaeth er budd un neu ragor o ‘fuddiolwyr’.

Yr ymddiriedolwyr sy’n gyfrifol am reoli’r ymddiriedolaeth ac am wneud yn siŵr y gwireddir dymuniadau'r sawl sydd wedi rhoi’r asedau mewn ymddiriedolaeth (y ‘setlwr’). Fel rheol, bydd dymuniadau’r setlwr ar gyfer yr ymddiriedolaeth wedi’u hysgrifennu yn ei ewyllys neu wedi’u hamlinellu mewn dogfen gyfreithiol, sef y ‘ddogfen ymddiriedolaeth’.

Pwrpas ymddiriedolaeth

Gellir sefydlu ymddiriedolaethau am amryw o resymau, er enghraifft:

• i reoli ac i amddiffyn asedau’r teulu
• pan fydd rhywun yn rhy ifanc i ddelio â'i faterion ei hun
• pan na all rhywun ddelio â'i faterion oherwydd analluedd
• i drosglwyddo arian neu eiddo a chithau'n dal yn fyw
• i drosglwyddo arian neu asedau ar ôl i chi farw dan delerau eich ewyllys – gelwir hyn yn ‘ymddiriedolaeth ewyllys’
• dan reolau etifeddu pan fydd rhywun yn marw heb adael ewyllys ddilys (Cymru a Lloegr yn unig)

Ceir sawl math o ymddiriedolaethau teulu yn y DU, ac mae pob math o ymddiriedolaeth yn cael ei drethu’n wahanol. Gallwch gael rhagor o wybodaeth drwy ddilyn y ddolen ar gyfer mathau o ymddiriedolaethau teulu yn y DU a'u goblygiadau treth.

Ceir mathau eraill o ymddiriedolaethau nad ydynt yn gysylltiedig â theulu. Caiff y rhain eu sefydlu am amryw o resymau. Er enghraifft i weithredu fel elusen, neu fel ffordd i gyflogwyr greu cynllun pensiwn ar gyfer eu staff. Gallwch gael rhagor o wybodaeth drwy ddilyn y ddolen isod ar gyfer Ymddiriedolaethau treftadaeth, elusennol neu sy’n gysylltiedig â busnes.

• Mathau o ymddiriedolaethau teulu yn y DU a'u goblygiadau treth

• Ymddiriedolaethau treftadaeth, elusennol neu sy'n gysylltiedig â busnes

• Gallu meddyliol a'r gyfraith (adran Llywodraeth, dinasyddion a hawliau)

Beth yw ‘eiddo ymddiriedolaeth’?

Mae ‘eiddo ymddiriedolaeth’ yn derm a ddefnyddir yn aml i ddisgrifio’r asedau a roddwyd mewn ymddiriedolaeth. Gall gynnwys:

• arian
• buddsoddiadau
• tir neu adeiladau
• asedau eraill, megis peintiadau, dodrefn neu emwaith - weithiau cyfeirir at hyn fel ‘siatelau’

Caiff yr arian a’r buddsoddiadau a roddir mewn ymddiriedolaeth hefyd eu galw'n ‘gyllid’ neu ‘gyfalaf’ yr ymddiriedolaeth. Gall y cyfalaf neu’r cyllid hwn gynhyrchu incwm, megis llog ar gynilion neu ddifidend ar gyfranddaliadau. Gall y tir a’r adeiladau gynhyrchu incwm rhent. Gellir gwerthu asedau hefyd i sicrhau enillion ar gyfer yr ymddiriedolaeth. Mae sut y bydd yr incwm yn cael ei drethu yn dibynnu ar y math o incwm a’r math o ymddiriedolaeth.

• Mathau o ymddiriedolaethau a'u goblygiadau treth

Beth yw setlwr?

Setlwr yw’r sawl sydd wedi rhoi’r asedau yn yr ymddiriedolaeth. Gelwir yr asedau hyn yn ‘eiddo setlo’. Fel rheol, caiff asedau eu rhoi yn yr ymddiriedolaeth pan gaiff yr ymddiriedolaeth ei chreu, ond gellir eu hychwanegu yn nes ymlaen hefyd. Y setlwr sy’n penderfynu sut y dylai’r asedau yn yr ymddiriedolaeth, ac unrhyw incwm y bydd yr ymddiriedolaeth yn ei derbyn, gael eu defnyddio. Gan amlaf, mae hyn wedi’i nodi yn y ddogfen ymddiriedolaeth.

Mewn rhai ymddiriedolaethau, gall y setlwr hefyd gael budd o’r asedau y mae wedi’u rhoi yn yr ymddiriedolaeth. Gelwir y mathau hyn o ymddiriedolaethau yn ymddiriedolaethau ‘budd i’r setlwr’, ac mae ganddynt eu rheolau treth eu hunain.

• Ymddiriedolaethau budd i'r setlwr

Rôl yr ymddiriedolwyr

Yr ymddiriedolwyr yw perchnogion cyfreithiol yr asedau a roddir mewn ymddiriedolaeth. Dyma yw eu rôl:

• delio ag asedau’r ymddiriedolaeth yn unol â’r ddogfen ymddiriedolaeth
• rheoli’r ymddiriedolaeth o ddydd i ddydd a thalu unrhyw dreth sy’n ddyledus ar incwm neu enillion trethadwy'r ymddiriedolaeth (gallwch gael gwybod rhagor drwy ddilyn y ddolen isod)
• penderfynu sut mae buddsoddi asedau’r ymddiriedolaeth a/neu sut dylid defnyddio asedau’r ymddiriedolaeth – ond mae’n rhaid gwneud hyn yn unol â’r ddogfen ymddiriedolaeth bob amser

Gall yr ymddiriedolaeth barhau hyd yn oed os bydd yr ymddiriedolwyr yn newid. Fodd bynnag, rhaid cael o leiaf un ymddiriedolwr. Yn aml, bydd o leiaf dau ymddiriedolwr. Efallai y bydd un ymddiriedolwr yn weithiwr proffesiynol sy’n gyfarwydd ag ymddiriedolaethau – er enghraifft cyfreithiwr – a’r llall yn aelod o’r teulu neu'n berthynas o bosib.

• Cyfrifoldebau treth ymddiriedolwyr

Beth yw buddiolwr?

Mae buddiolwr yn golygu unrhyw un sy'n cael budd o'r asedau a roddwyd yn yr ymddiriedolaeth. Gellir cael un buddiolwr neu ragor, megis y teulu cyfan neu grŵp diffiniedig o bobl. Efallai y bydd pob buddiolwr yn cael budd o’r ymddiriedolaeth mewn ffordd wahanol.

Er enghraifft, efallai y bydd buddiolwr yn cael budd o'r canlynol:

• yr incwm yn unig – er enghraifft, efallai y bydd yn cael incwm drwy rentu tŷ neu fflat a roddwyd mewn ymddiriedolaeth
• y cyfalaf yn unig – er enghraifft, efallai y bydd yn cael cyfranddaliadau a roddwyd mewn ymddiriedolaeth ar ôl cyrraedd oedran penodol
• yr incwm a’r cyfalaf sy’n deillio o’r ymddiriedolaeth – er enghraifft, efallai y bydd ganddo hawl i gael incwm a fydd yn deillio o'r ymddiriedolaeth a’i fod yn cael budd penodol o gyfalaf yr ymddiriedolaeth

Os ydych chi’n fuddiolwr, efallai ei bod yn rhaid i chi dalu treth ychwanegol neu fod gennych chi hawl i hawlio rhywfaint yn ôl, gan ddibynnu ar eich incwm cyffredinol.

• Buddiolwyr – talu ac adennill treth ar ymddiriedolaethau

Cyfraith ymddiriedolaeth yn yr Alban

At ddibenion treth, delir â phob ymddiriedolaeth yr un fath ym mhob rhan o'r Deyrnas Unedig. Er hynny, mae cyfraith yr Alban ynghylch ymddiriedolaethau a’r termau a ddefnyddir yng nghyswllt ymddiriedolaethau yn yr Alban yn wahanol i gyfreithiau Cymru a Lloegr a Gogledd Iwerddon.

Cael help proffesiynol ar gyfer eich ymddiriedolaeth

Gall fod yn anodd deall ymddiriedolaethau felly mae'n bosib y byddwch am gael help twrnai neu gynghorydd treth. Ond cofiwch fod gan yr ymddiriedolwr gyfrifoldeb cyfreithiol o hyd dros faterion treth yr ymddiriedolaeth. Ceir dolenni i rai sefydliadau proffesiynol isod – ond nid yw'r holl weithwyr proffesiynol wedi cofrestru gyda’r sefydliadau hyn.

Os hoffech i Gyllid a Thollau Ei Mawrhydi gysylltu â’ch asiant neu’ch cynrychiolydd proffesiynol ynghylch materion Treth Enillion Cyfalaf neu Dreth Incwm, bydd angen i chi lenwi ffurflen 64-8. Dilynwch y ddolen isod i gael gwybod rhagor am lenwi ffurflen 64-8.

Os hoffech i Gyllid a Thollau EM gysylltu â’ch asiant neu’ch cynrychiolydd proffesiynol ynghylch materion Treth Etifeddu bydd angen i chi roi eu manylion ar ffurflen IHT100.

• Dod o hyd i dwrnai – Cymdeithas y Cyfreithwyr Cymru a Lloegr Opens new window

• Dod o hyd i dwrnai – Cymdeithas y Cyfreithwyr Gogledd Iwerddon Opens new window

• Dod o hyd i dwrnai – Cymdeithas y Cyfreithwyr yr Alban Opens new window

• Cael help gan STEP (Society of Trust and Estate Practitioners) Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Galluedd meddyliol a'r gyfraith (adran llywodraeth, dinasyddion a hawliau)

• Llenwi ffurflen 64-8 Opens new window

• IHT100 – Cyfrif Treth Etifeddu Opens new window

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltu ag Ymddiriedolaethau ac Ystadau Cyllid a Thollau EM