Gwefan llywodraeth y DU

Cysylltu â'r unigolyn neu'r cwmni sydd mewn dyled i chi

Siaradwch â'r unigolyn sydd mewn dyled i chi. Efallai y byddwch yn gallu cytuno'n anffurfiol ar gynllun i'r arian gael ei ad-dalu.

Os na fydd hynny'n gweithio, gallwch ysgrifennu llythyr at yr unigolyn dan sylw. Dylech nodi:

• faint o arian sy'n ddyledus i chi
• am beth mae'r arian
• yr hyn rydych eisoes wedi'i wneid i geisio cael yr arian

Mae'n bwysig nodi gwybodaeth fel:

• pwy sy'n ymwneud â'r ddyled - eich enw a'ch cyfeiriad chi yn ogystal ag enw a chyfeiriad yr unigolyn sydd mewn dyled i chi
• copïau o'r holl waith papur sy'n berthnasol i'r ddyled, gyda'r dyddiad perthnasol arnynt
• dyddiad erbyn pryd rydych yn disgwyl taliad (o leiaf saith diwrnod)
• cais iddo nodi unrhyw broblem neu anghydfod sydd ganddo gyda'ch datganiad yn ysgrifenedig
• manylion am y camau y byddwch yn eu cymryd os na chewch eich talu

Dylech osgoi:

• bod yn rhan o ddadleuon tanbaid neu ohebiaeth hir
• bygwth camau cyfreithiol nad ydych yn bwriadu eu cyflawni

Defnyddio gwasanaeth cyfryngu er mwyn mynd i'r afael ag anghydfod ynghylch dyled

Os na allwch ddod i gytundeb ar y ddyled, gallwch gael help i ddod i gytundeb drwy ddefnyddio gwasanaeth cyfryngu.

Mae cyfryngu yn golygu bod rhywun o wasanaeth cyfryngu yn helpu'r ddwy ochr i ddatrys anghydfod. Mae'n gallu bod yn gyflymach ac yn rhatach na mynd i'r llys ac yn gallu peri llai o straen.

Bydd y llys yn disgwyl i chi geisio datrys yr anghydfod drwy drafod neu gyfryngu cyn mynd i'r llys.

Os na fydd cyfryngu'n gweithio, gallwch fynd ag achos i'r llys o hyd.

• Cyfryngu pan geir anghydfodau ynghylch dyledion

Defnyddio cyfreithiwr

Os na allwch ddod i gytundeb, gall fod yn ddefnyddiol trafod eich achos â chyfreithiwr sydd â phrofiad ym maes adennill dyledion.

Am ffi, gall ysgrifennu llythyr at yr unigolyn sydd mewn dyled i chi. Gall y llythyr nodi y caiff camau cyfreithiol eu cymryd os na fydd yn talu. Gall llythyr gan gyfreithiwr sicrhau canlyniad yn gyflym.

Gall siarad â chyfreithiwr hefyd helpu i ddiffinio eich achos yn nhermau cyfreithiol a helpu i nodi camau pellach a allai fod ar gael i chi.

Bydd rhai cyfreithiwr yn gweithio am ffi benodedig. Os byddant yn codi tâl fesul awr, ni fydd hyn yn llai na £50 yr awr fel arfer.

• Dod o hyd i gynghorydd cyfreithiol Opens new window

Defnyddio asiantaeth adennill dyledion

Mae rhai cwmnïau'n arbenigo ym maes adennill dyledion ac yn cyflogi cyfreithiwr i gymryd camau cyfreithiol i adennill eich dyled. Efallai y byddant yn codi ffi benodedig neu'n cymryd canran o'r arian y byddant yn ei adennill ar eich rhan.

Dylech hefyd gofio efallai na fyddant yn defnyddio staff sydd wedi'u hyfforddi ym maes y gyfraith.

Adennill dyledion drwy'r llysoedd

Os na allwch fynd i'r afael â'r mater mewn unrhyw ffordd arall, efallai y byddwch am wneud hawliad yn y llys. Hwn yw'r dewis olaf fel arfer. Mae'n syniad da ceisio cyngor cyfreithiol annibynnol yn gyntaf.

Mae'n bwysig cofio'r canlynol:

• mae'n gallu cymryd misoedd i achos fynd i'r llys
• nid oes gwarant y byddwch yn ennill yr achos
• efallai y bydd yn rhaid i chi dalu costau'r ochr arall os byddwch yn colli'r achos
• os na all yr ochr arall dalu (er enghraifft, mae'n fethdalwr neu'n ddi-waith), bydd yn anodd cael yr arian yn ôl

Os yw'r arian yn ddyledus i chi, efallai y bydd yn rhaid i chi fynd yn ôl i'r llys i'w gael, gan na fydd y llys yn gorfodi dyfarniad yn awtomatig.

• Gwneud hawliad am arian mewn llys: cyflwyniad

Gwneud hawliad ar-lein

Gallwch wneud hawliadau am hyd at £100,000 ar-lein. Mae'n rhaid i'r hawliad fod yn erbyn dau unigolyn ar y mwyaf.

• Gwneud hawliad ar-lein am arian mewn llys

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Ble i gael cyngor a chymorth ar ddyled

• Cyngor i fusnesau ar adennill dyledion Opens new window

• Cyngor diduedd am ddim gan Linell Ddyled Busnes Opens new window

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau arian, treth a budd-daliadau