Gwefan llywodraeth y DU

Ydych chi'n gymwys?

I gael Lwfans Gwarcheidwad mae’n rhaid i bob un o’r canlynol fod yn berthnasol:

• eich bod yn magu plentyn neu blant rhywun arall
• bod un - neu dau - riant y plentyn (neu blant) wedi marw
• eich bod yn gymwys i gael Budd-dal Plant ar gyfer y plentyn neu'r plant rydych yn eu magu

Ar ben y rheolau hyn, mae’n rhaid i un o’r canlynol fod yn berthnasol i’r rhieni:

• bod un ohonynt wedi cael ei eni yn y DU
• ar y dyddiad y bu’r rhiant (neu’r rhieni) farw, roedd un ohonynt wedi bod yn y DU am o leiaf 52 wythnos yn ystod unrhyw gyfnod o ddwy flynedd ers iddo fod yn 16 mlwydd oed

Os byddwch yn mabwysiadu plentyn gallwch gael Lwfans Gwarcheidwad o hyd ar yr amod eich bod wedi bod yn ei gael cyn i chi fabwysiadu'r plentyn.

• Budd-dal Plant - a ydych yn gymwys?

Os oes un rhiant wedi marw

Weithiau gallwch gael Lwfans Gwarcheidwad os mai dim ond un rhiant sydd wedi marw, er enghraifft:

• os nad ydych yn gwybod ymhle mae'r rhiant arall
• os oedd y rhieni wedi ysgaru neu os oedd eu partneriaeth sifil wedi ei diddymu – ar yr amod nad oes gan y rhiant arall gystodaeth o’r plentyn ac nad yw’n ei gynnal (ac nad oes gorchymyn llys ar waith sy’n dweud y dylai hyn fod yn digwydd)
• os nad oedd y rhieni wedi priodi a bod y fam wedi marw ond nid yw'n hysbys pwy yw'r tad
• os yw’r rhiant sy'n dal yn fyw yn y carchar, gydag isafswm o ddwy flynedd eto i’w bwrw o'r dyddiad y bu farw'r rhiant arall – neu os yw wedi'i ddal mewn ysbyty yn unol â gorchymyn llys

Faint o Lwfans Gwarcheidwad fyddwch chi'n ei gael?

Mae'r Lwfans Gwarcheidwad yn £15.55 yr wythnos am bob plentyn yn ychwanegol i'r hyn a gewch fel Budd-dal Plant.

• Cyfraddau presennol Budd-dal Plant

Sut caiff y Lwfans Gwarcheidwad ei dalu

Caiff y Lwfans Gwarcheidwad ei dalu gyda'ch taliadau Budd-dal Plant. Fel arfer caiff ei dalu bob pedair wythnos yn uniongyrchol i gyfrif banc, cymdeithas adeiladu neu gyfrif Cynilion a Buddsoddiadau Cenedlaethol sy'n derbyn Taliad Uniongyrchol.

• Sut caiff Budd-dal Plant, credydau treth a Lwfans Gwarcheidwad eu talu

A fydd y Lwfans Gwarcheidwad yn effeithio ar eich budd-daliadau eraill?

Nid fydd y Lwfans Gwarcheidwad yn cael ei ystyried fel incwm os byddwch yn hawlio credydau treth, Cymhorthdal Incwm, Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar Incwm neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm. Caiff ei dalu ar ben y budd-daliadau hyn.

Hawlio Lwfans Gwarcheidwad

Fel arfer, gellir ôl-ddyddio eich Lwfans Gwarcheidwad am hyd at dri mis o’r dyddiad y caiff yr Uned Lwfans Gwarcheidwad eich hawliad. Ond weithiau gallant ei ôl-ddyddio at yr adeg pan wnaethoch ddechrau bod yn gymwys i gael Budd-dal Plant.

Pryd i wneud hawliad

Byddai'n well gwneud eich cais ar unwaith er mwyn osgoi colli arian. Dylech hawlio Lwfans Gwarcheidwad cyn gynted ag y bydd y plentyn dan sylw yn dod i fyw gyda chi.

Ceisiwch hawlio'r Lwfans Gwarcheidwad a'r Budd-dal Plant yr un pryd fel y gall yr Uned Lwfans Gwarcheidwad ddelio â'r ddau hawliad gyda'i gilydd. Os na allwch wneud hawliad am Lwfans Gwarcheidwad ar unwaith, sicrhewch eich bod yn gwneud hawliad am Fudd-dal Plant.

Y gwaith papur sydd eu hangen

Pan fyddwch yn gwneud hawliad, bydd angen i chi ddarparu’r canlynol:

• tystysgrif geni wreiddiol y plentyn
• tystysgrif marwolaeth wreiddiol y rhiant neu'r rhieni

Fel arfer, ni fydd yr Uned Lwfans Gwarcheidwad yn gallu derbyn llungopïau.

Lle i gael ffurflen hawlio

Gallwch chi wneud y canlynol:

• argraffu ffurflen hawlio Lwfans Gwarcheidwad wag a'i llenwi â llaw
• gofyn am becyn hawlio drwy gysylltu â'r Uned Lwfans Gwarcheidwad

Cyn i chi lenwi’r ffurflen hawlio, darllenwch y nodiadau ategol.

Ar ôl i chi lenwi eich ffurflen, anfonwch hi yn ôl at yr Uned Lwfans Gwarcheidwad yn y cyfeiriad a ddangosir isod.

• Lawrlwytho ‘Ffurflen hawlio Lwfans Gwarcheidwad’ (PDF, 201K) Opens new window

• Lawrlwytho ‘Hawlio Lwfans Gwarcheidwad’ (PDF, 200K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Newidiadau y mae angen i chi roi gwybod amdanynt

Mae llawer o newidiadau y gallent effeithio ar eich hawl i gael Lwfans Gwarcheidwad, a Budd-dal Plant, neu oedi’ch taliadau

Er enghraifft, mae’n rhaid i chi dweud wrth yr Uned Lwfans Gwarcheidwad:

• os bydd y plentyn yr ydych yn cael Lwfans Gwarcheidwad ar ei gyfer yn mynd i fyw at rywun arall
• os byddwch yn mynd dramor
• os bydd eich plentyn yn gadael addysg llawn amser neu hyfforddiant cymeradwy
• os daw lleoliad y rhiant arall yn hysbys
• os ydych yn newid y cyfrif y telir eich Lwfans Gwarcheidwad a Budd-dal Plant iddo – fel arall efallai y bydd eich taliadau yn mynd i'r lle anghywir
• os ydych yn newid eich cyfeiriad – gall eich taliadau ddod i ben os na fydd yr Uned Lwfans Gwarcheidwad gysylltu â chi

Os ydych yn cael Lwfans Gwarcheidwad oherwydd bod un rhiant wedi marw a bod y rhiant arall yn y carchar neu yn yr ysbyty, mae'n rhaid i chi roi gwybod i’r Uned Lwfans Gwarcheidwad os bydd y rhiant hwnnw:

• yn gadael y carchar neu’r ysbyty
• wedi cael dedfryd lai
• yn dechrau cyfrannu tuag at gostau cynnal ei blentyn

Am restr fwy cyflawn o newidiadau a fyddai'n effeithio ar eich Lwfans Gwarcheidwad a'ch Budd-dal Plant, dilynwch y ddolen isod.

• Budd-dal Plant - pa newidiadau y bydd angen i chi roi gwybod amdanynt

Sut i roi gwybod am y newidiadau

Gallwch roi gwybod am y newidiadau drwy:

• gysylltu â’r Uned Lwfans Gwarcheidwad – manylion i’w cael ar ddiwedd yr erthygl hon
• ddefnyddio ffurflenni ar-lein ‘newid mewn amgylchiadau’ Budd-dal Plant

• Rhoi gwybod am newid mewn amgylchiadau ar-lein ar wefan Cyllid a Thollau EM Opens new window

Os nad ydych chi’n hapus gyda phenderfyniad ynghylch eich hawliad

Os bydd yr Uned Lwfans Gwarcheidwad wedi ystyried eich hawliad am Lwfans Gwarcheidwad neu’ch manylion, ac wedi dod i benderfyniad nad ydych yn cytuno ag ef, cysylltwch â’r Uned cyn pen mis ar ôl dyddiad y penderfyniad. Gallwch ofyn iddynt wneud y canlynol:

• egluro sut y daethant i'r penderfyniad
• ystyried eich hawliad eto i sicrhau eu bod wedi gwneud y penderfyniad cywir

Mae gennych yr hawl i gael eglurhad llawn am benderfyniad ynghylch Lwfans Gwarcheidwad.

Os bydd yr Uned Lwfans Gwarcheidwad yn ail ystyried eich hawliad, byddant un ai’n newid eu penderfyniad os oedd y penderfyniad yn anghywir, neu’n cadw at y penderfyniad gwreiddiol.

Os ydych chi’n anhapus o hyd, gallwch apelio yn erbyn y penderfyniad. Os byddwch yn bwrw ymlaen â'r apêl, bydd yr Uned yn ei throsglwyddo at y Gwasanaeth Apeliadau, er mwyn iddi gael ei hystyried gan y corff annibynnol hwn.

Mae'r broses apeliadau ar gyfer y Lwfans Gwarcheidwad yr un fath â'r broses ar gyfer Budd-dal Plant.

• Apelio yn erbyn penderfyniad ynghylch Budd-dal Plant

Cysylltu â'r Uned Lwfans Gwarcheidwad

Gallwch gysylltu â'r Uned Lwfans Gwarcheidwad mewn sawl ffordd. Gallwch:

• anfon eich ymholiad ar-lein drwy ddilyn y ddolen isod
• ffonio'r Llinell gymorth Lwfans Gwarcheidwad

• Anfon eich ymholiad ynghylch Lwfans Gwarcheidad ar-lein ar wefan Cyllid a Thollau EM Opens new window

• Manylion cyswllt am y Llinell gymorth Lwfans Gwarcheidwad Opens new window

Neu, gallwch ysgrifennu at:

Yr Uned Lwfans Gwarcheidwad / The Guardian’s Allowance Unit

Y Swyddfa Budd-dal Plant / Child Benefit Office
PO Box 1
Newcastle upon Tyne
NE88 1AA

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Mwy ynghylch cymorth ariannol i rieni a phlant

Cysylltiadau defnyddiol

• Swyddfa Budd-dal Plant