Gwefan llywodraeth y DU

Cael ci o gartref cŵn neu o loches anifeiliaid

Ceir nifer o fudiadau ac elusennau yn y DU sy’n gofalu am gŵn sydd wedi cael eu gadael, sydd ar goll, neu gŵn nad oedd ar eu perchnogion eu heisiau. Maent yn llefydd da i brynu ci, a byddwch yn ailgartrefu ci a fyddai’n cael ei roi i gysgu fel arall, o bosib.

Gallwch chwilio ar y we am ganolfannau ailgartrefu lleol, neu cysylltwch ag un o’r prif fudiadau megis y Dogs Trust neu Gartref Cŵn a Chathod Battersea. Bydd mudiadau ailgartrefu yn gwneud yn siŵr eich bod yn medru gofalu am y ci a bod eich cartref a’ch ffordd o fyw yn addas.

• Cartref Cŵn a Chathod Battersea Opens new window

• Dogs Trust Opens new window

• Kennel Club - ‘Dod o hyd i gi wedi’i achub’ Opens new window

Prynu ci pedigri

Y ffordd orau o brynu ci pedigri yw drwy glwb brîd. Bydd clwb brîd yn gallu rhoi gwybod i chi am brif nodweddion y brîd, ac am unrhyw broblemau posib sy’n gysylltiedig â’r brîd. Gallant hefyd roi manylion cyswllt bridwyr i chi.

Prynu ci bach gan fridiwr

Yn ogystal â siarad â chlwb brîd, gallech ofyn i’ch milfeddyg lleol a ydyw’n gwybod am unrhyw fridwyr cyfrifol. Bydd y milfeddyg hefyd yn gwybod os oes unrhyw broblemau meddygol cyffredin yn y math o gi y mae arnoch ei eisiau.

Dylech gymryd gofal ychwanegol wrth brynu ci bach gan fridiwr. Os ydych chi am brynu gan fridiwr, dyma rai o’r pethau y dylech eu gwneud:

• Gweld y ci bach gyda’i fam (a’i dad, os yn bosib)
• cael gwybod ei oedran - ni all adael ei fam nes bydd o leiaf wyth wythnos oed
• edrych ar ei gofnod brechiadau (cysylltwch â’r milfeddyg sydd wedi’i nodi) - dylai gael ei frechiadau cyntaf cyn iddo adael ei fam
• peidio â chytuno i’r ci gael ei ddanfon atoch heb i chi ei weld yn gyntaf - golyga hyn na fyddwch yn cael gweld ble y bridiwyd y ci bach, na chael gweld ei rieni

Mae Deddf Bridio Cŵn 1999 yn nodi na ddylai geist gael eu paru nes byddant o leiaf yn flwydd oed. Hefyd, ni ddylent gael mwy na chwe thorllwyth yn eu bywydau a dim mwy nag un dorllwyth y flwyddyn.

• Deddf Bridio Cŵn 1991 Yn agor ffenestr newydd Opens new window

Siopau anifeiliaid anwes a hysbysebion mewn papurau newydd ac ar wefannau

Os ydych chi’n prynu ci bach o siop anifeiliaid anwes, neu o hysbyseb mewn papur newydd neu ar wefan, sicrhewch nad yw'r gwerthwr yn cynnig amrywiaeth eang o fridiau. Mae’n bosib bod y ci bach wedi dod o ‘fferm fridio cŵn bach’. Fferm fridio cŵn bach yw’r enw a roddir ar le sy’n bridio cŵn am elw heb fawr o bryder am eu lles.

Dylai’r unigolyn sy’n gwerthu’r ci yn y siop fod â chofnodion bridio’r ci. Dylech chi dal ddilyn y canllawiau sydd wedi’u nodi yn yr adran ‘Prynu ci bach gan fridiwr’ uchod.

Os ydych chi’n bryderus ynghylch bridiwr cŵn neu werthwr cŵn

Nid oes angen trwydded ar rywun sydd am werthu ci y mae ei ast ef wedi rhoi genedigaeth iddo yn breifat.

Mae angen trwydded gan y cyngor lleol ar unrhyw un sy’n bridio ac yn gwerthu cŵn fel busnes (lle y cedwir mwy na dwy ast er mwyn bridio ar gyfer gwerthu). Mae’r rheol hon yn bodoli i sicrhau fod pobl yn magu ac yn gofalu am gŵn yn iawn.

Mae gan eich cyngor lleol y pŵer i archwilio safonau lles a llety’r cŵn. Gallant gael gwarant (caniatâd gan y llys) i fynd i mewn i unrhyw adeilad y maent yn credu bod bridio cŵn yn digwydd yno - heblaw am dŷ preifat.

Gallwch riportio siop neu fusnes i’ch swyddfa safonau masnach leol. Neu, os ydych chi’n credu bod rhywun yn bridio cŵn yn anghyfreithlon, cysylltwch â’ch cyngor.

• Chwilio am eich cyngor lleol yn Lloegr Opens new window

• Dod o hyd i'ch swyddfa Safonau Masnach leol Opens new window