Gwefan llywodraeth y DU

Pethau i'w hystyried cyn sefydlu elusen newydd

Cyn penderfynu a ydych am sefydlu elusen newydd, dylech ystyried y pethau canlynol:

• ai elusen newydd yw'r ffordd orau o fwrw ymlaen?
• a oes elusennau gyda'r un dibenion a gweithgareddau a chi yn bodoli'n barod?
• ydych chi wedi ystyried ymuno ag elusen sy'n bodoli'n barod?
• ydych chi'n gwybod sut mae'n rhaid i elusen weithredu?
• a oes angen i chi gael eich gwneud yn gwmni cyfyngedig yn ogystal ag elusen (os felly, bydd rhaid i chi wneud hyn yn gyntaf)
• ym mhle y gwnewch chi ddod o hyd i ymddiriedolwyr?
• o ble gewch chi nawdd?

I gael gwybod am rai o'r gofynion sylfaenol sydd eu hangen i fod yn elusen, ac i gael gwybod am rywfaint o'r manteision a'r anfanteision darllenwch 'Sefydlu elusen' a 'Dewis ymddiriedolwyr a dod o hyd i nawdd'.

• Sefydlu elusen

• Dewis ymddiriedolwyr a dod o hyd i nawdd

Gwneud cais

Os ydych chi'n dymuno cael eich gwneud yn elusen gofrestredig bydd angen i chi gael pecyn ymgeisio gan y Comisiwn Elusennau.

Bydd angen i chi lenwi:

• ffurflen gais
• disgrifiad manwl o'r modd y byddwch yn mynd ati i redeg eich elusen – y ddogfen lywodraethu
• datganiad wedi'i lofnodi gan yr ymddiriedolwyr

• Cofrestru Elusen: Pecyn Ymgeisio'r Comisiwn Elusennau Opens new window

Paratoi dogfen lywodraethu

Dogfen sy'n amlinellu sut y bydd yr elusen yn gweithredu yw'r 'ddogfen lywodraethu', ac fe'i defnyddir drwy gydol oes y sefydliad.

Mae angen i'r ddogfen lywodraethu gynnwys y manylion hyn:

• beth yw bwriad yr elusen - pam yr ydych am ei sefydlu
• sut bwriedir iddi weithio
• beth sy'n digwydd os oes angen gwneud newidiadau i'r ddogfen
• beth sy'n digwydd os yw'r elusen yn dod i ben
• pwy fydd yr ymddiriedolwyr a sut y byddant yn rhedeg yr elusen
• trefniadau mewnol ar gyfer cyfarfodydd, pleidleisio, gofalu am arian ayb

Mae'r Comisiwn Elusennau yn darparu dogfennau llywodraethu enghreifftiol ar ei wefan - gallwch ddefnyddio'r rhain i sefydlu'ch elusen. Os defnyddiwch ddogfen lywodraethu enghreifftiol bydd hyn yn eich galluogi i wneud eich cais yn gynt.

• Dogfennau llywodraethu enghreifftiol gan y Comisiwn Elusennau Opens new window

Beth sy'n digwydd nesaf?

Unwaith y derbynnir eich cais cewch ymateb o fewn 15 diwrnod. Mewn rhai achosion bydd angen mwy o wybodaeth cyn y gellir gwneud penderfyniad terfynol.

Os nad yw'ch cais wedi bod yn llwyddiannus, bydd y llythyr yn nodi pam hynny, a gallwch apelio yn erbyn y penderfyniad. Os oedd eich cais yn llwyddiannus, bydd manylion yr elusen newydd yn cael eu hychwanegu at y gofrestr gyhoeddus o elusennau.

Cedwir manylion am bob elusen gofrestredig, gan gynnwys eu cyfrifon ac enwau eu hymddiriedolwyr, ar gofrestr gyhoeddus y gellir ei gweld ar-lein.

• Cyngor ac arweiniad am gofrestru elusen gan y Comisiwn Elusennau Opens new window

• Beth sydd angen i chi ei gyflwyno i'r Comisiwn Elusennau bob blwyddyn Opens new window

• Y Gofrestr Gyhoeddus o Elusennau Opens new window