Gwefan llywodraeth y DU

Pwy sy’n cael pleidleisio

Gallwch bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol os ydych wedi cofrestru i bleidleisio a'ch bod:

• yn ddinesydd Prydeinig sy'n byw yn y DU
• yn ddinesydd o'r Gymanwlad sy'n byw yn y DU
• yn ddinesydd o Weriniaeth Iwerddon sy'n byw yn y DU
• yn ddinesydd o'r Undeb Ewropeaidd sy'n byw yn y DU
• wedi'ch cofrestru i bleidleisio fel un o Weision y Goron
• wedi'ch cofrestru i bleidleisio fel pleidleisiwr o’r Lluoedd Arfog

Ni chewch bleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol os ydych:

• yn ddinesydd Prydeinig sy'n byw dramor ac wedi'ch cofrestru fel pleidleisiwr dramor

Sut mae pleidleisio ar gyfer awdurdodau lleol

Mae pleidleisio dros gynghorwyr lleol yn debyg i bleidleisio dros Aelodau Seneddol mewn etholiad cyffredinol. Yng Nghymru a Lloegr, yr ymgeisydd sy'n cael y mwyaf o bleidleisiau sy'n ennill – gelwir hyn yn system bleidleisio 'cyntaf i'r felin'.

Pan fyddwch yn pleidleisio mewn etholiad lleol, bydd y papur pleidleisio yn cynnwys rhestr o'r ymgeiswyr sy'n sefyll i fod yn gynghorydd yn eich ardal. Efallai y gofynnir i chi bleidleisio dros fwy nag un ymgeisydd, yn dibynnu ar lle rydych yn byw.

Yn yr Alban a Gogledd Iwerddon, gofynnir i chi roi'r ymgeiswyr yn nhrefn eich dewis. Gelwir hyn yn system 'pleidlais sengl drosglwyddadwy', math o gynrychiolaeth gyfrannol.

• Dod o hyd i'ch cyngor lleol

Sut mae pleidleisio yn etholiad Awdurdod Llundain Fwyaf

Yn yr etholiadau ar gyfer Maer Llundain, gofynnir i chi nodi eich dewis cyntaf a'ch ail ddewis ar eich papur pleidleisio, er nad oes rhaid i chi roi ail ddewis. Os na fydd yr un ymgeisydd yn cael mwy na hanner y pleidleisiau dewis cyntaf, ystyrir y pleidleisiau ail ddewis ar gyfer y ddau ymgeisydd sydd ar y blaen er mwyn penderfynu ar yr enillydd.

Ar gyfer etholiadau Cynulliad Llundain, rhennir Llundain yn 14 etholaeth, ac mae'r aelodau'n cael eu hethol gan ddefnyddio system 'y cyntaf i'r felin'. Dyrennir 11 sedd arall ar sail 'ychwanegiadau', drwy gyfri'r pleidleisiau ar draws Llundain a rhannu'r seddi ymysg y pleidiau gwleidyddol yn ôl cyfran y pleidleisiau a gaiff pob plaid.

Cewch wybod mwy ar wefan London Elects.

• London Elects Opens new window

Pryd y cynhelir etholiadau

Cynhelir etholiadau lleol bob pedair blynedd o leiaf. Ceir sawl math o etholiad, oherwydd bod awdurdodau lleol yn cael eu trefnu mewn gwahanol ffyrdd, yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw. Naill ai:

• etholir pob un o'r cynghorwyr bob pedair blynedd
• etholir hanner y cynghorwyr bob dwy flynedd
• etholir traean o'r cynghorwyr bob blwyddyn am dair blynedd, ac ni chynhelir etholiadau yn y bedwaredd flwyddyn

I gael gwybod a fydd etholiad lleol yn eich ardal chi yn y dyfodol agos, ewch i wefan Fy Mhleidlais I neu cysylltwch â'ch cyngor lleol. Gallwch hefyd ddod o hyd i ganlyniadau etholiadau yn eich ardal ar wefan eich awdurdod lleol.

• Cynghorwyr lleol

• Strwythur llywodraeth leol

• Gwefan Fy Mhleidlais I Opens new window

• Dod o hyd i ganlyniadau etholiad yn eich awdurdod lleol Opens new window

Sefyll mewn etholiad

I sefyll mewn etholiad, mae'n ofynnol bod yr ymgeiswyr naill ai'n byw yn ardal yr etholiad ac wedi'u cofrestru i bleidleisio yno, neu fod ganddynt ryw gysylltiad agos arall gyda'r ardal honno, er enghraifft, eu bod yn gweithio yno.

Telir lwfans sylfaenol i gynghorwyr, ond gallant hefyd gael treuliau a lwfansau ychwanegol am fynychu cyfarfodydd neu am ysgwyddo cyfrifoldebau arbennig.

Mae'r Comisiwn Etholiadol yn cyhoeddi gwybodaeth ar gyfer pobl sydd â diddordeb mewn sefyll fel ymgeisydd mewn etholiad.

• Sefyll fel ymgeisydd Opens new window

Ffiniau llywodraeth leol

Mae'r Pwyllgor Ffiniau ar gyfer Lloegr yn adolygu strwythur, ffiniau a threfniadau etholaethol llywodraeth leol yn Lloegr, ac yn gwneud argymhellion ar gyfer newidiadau.

Yn yr Alban, adolygir ffiniau'r awdurdodau lleol a'r trefniadau etholaethol gan Gomisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol yr Alban.

Yng Nghymru, adolygir ffiniau'r awdurdodau lleol a'r trefniadau etholaethol gan Gomisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol Cymru.

Yng Ngogledd Iwerddon, adolygir ffiniau llywodraeth leol gan y Comisiynydd Ffiniau ar gyfer Llywodraeth Leol.

• Y Pwyllgor Ffiniau ar gyfer Lloegr Opens new window

• Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol yr Alban Opens new window

• Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol Cymru Opens new window

• Comisiynydd Ffiniau ar gyfer Llywodraeth Leol Gogledd Iwerddon Opens new window