Gwefan llywodraeth y DU

Beth sy'n cyfrif fel profiad gwaith?

Yn gyffredinol mae'r term 'profiad gwaith' yn cyfeirio at gyfnod cyfyngedig o amser y byddwch yn ei dreulio â chyflogwr.

Gall profiad gwaith roi'r canlynol i chi:

• y cyfle i ddysgu am fywyd gwaith a'r amgylchedd gwaith
• y cyfle i roi cynnig ar dasgau penodol
• cyfle i edrych a dysgu

Mae natur, cyfnod a threfniadau profiad gwaith yn amrywio'n fawr.

Beth sy'n cyfrif fel lleoliad proffesiynol?

Weithiau cyfeirir at brofiad gwaith fel 'lleoliad' neu 'interniaeth'.

Maent yn aml yn swyddi sydd angen lefel uwch o gymhwyster na mathau eraill o brofiad gwaith, lle byddwch yn meithrin profiad ar gyfer gyrfa broffesiynol. Fodd bynnag, nid oes gan y term 'intern' unrhyw statws cyfreithiol. Os byddwch yn intern, cewch eich trin yn yr un ffordd â rhywun sy'n gwneud profiad gwaith at ddibenion yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol yn ystod profiad gwaith

Os byddwch yn gwneud profiad gwaith, bydd eich hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol yn dibynnu ar y trefniadau sy'n gymwys i'ch gwaith.

Bydd un o'r categorïau canlynol yn gymwys:

• rydych yn weithiwr ac yn gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol
• rydych yn weithiwr ond wedi'ch eithrio'n gyfan gwbl yn y ddeddfwriaeth ac nid ydych yn gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol
• nid ydych yn weithiwr ac felly nid oes gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol

Nid yw eich hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol yn dibynnu ar deitl eich swydd. Er enghraifft, ni chewch eich atal rhag bod yn gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol drwy:

• gael eich galw'n hyfforddai profiad gwaith, yn intern di-dâl neu'n wirfoddolwr
• disgrifio eich rôl yn y busnes fel lleoliad, neu waith di-dâl

Os bydd gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol, ni allwch wrthod yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol hyd yn oed os byddwch yn cytuno â'ch cyflogwr i gael cyflog sy'n is na'r Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Mynnwch wybod a ydych yn weithiwr sydd â hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

• Gweithwyr sydd â hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol

• Download 'Isafswm Cyflog Cenedlaethol: Rhestr wirio gweithwyr' (PDF, 124K)

Profiad gwaith - pwy sydd wedi'i eithrio o'r Isafswm Cyflog Cenedlaethol

Mae gan bron bob unigolyn sy'n weithiwr yn y DU hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol. Mae'r eithriadau os byddwch yn gwneud profiad gwaith yn cynnwys:

Myfyrwyr sy'n gwneud profiad gwaith fel rhan o gwrs

Efallai na fydd gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol os bydd y canlynol yn berthnasol:

• rydych yn gwneud profiad gwaith fel rhan o gwrs addysg uwch neu addysg bellach yn y DU sy'n gymwys o dan y ddeddfwriaeth
• nid yw eich lleoliad profiad gwaith yn para am fwy na blwyddyn

Fodd bynnag, nid yw'r eithriad hwn yn berthnasol os:

• byddwch yn gwneud gwaith yn ystod blwyddyn allan (ar yr amod eich bod yn hŷn na'r oedran gadael ysgol gorfodol)
• byddwch yn gwneud gwaith neu brofiad gwaith nad yw'n rhan o'ch cwrs

Oedran ysgol gorfodol

Os ydych yn oedran ysgol gorfodol ac yn gwneud profiad gwaith, nid oes gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Gweithwyr gwirfoddol

Caiff gweithwyr gwirfoddol eu diffinio'n benodol yn neddfwriaeth yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol ac nid oes ganddynt hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Byddwch yn weithiwr gwirfoddol os byddwch yn cael buddiannau cyfyngedig a phenodol fel treuliau teithio neu ginio rhesymol ac yn gweithio i:

• elusen
• sefydliad gwirfoddol
• corff codi arian cysylltiedig
• corff statudol

At hynny, o dan delerau eich cyflogaeth ni fydd gennych hawl i gael:

• unrhyw daliadau ariannol ar wahân i dreuliau yr eir iddynt, neu y byddwch yn debygol o fynd iddynt, er mwyn eich galluogi i gyflawni eich dyletswyddau
• unrhyw fuddiannau mewn da ar wahân i fwyd neu lety rhesymol

Rhaglenni'r Llywodraeth ac Ewrop

Os byddwch yn cymryd rhan yn un o raglenni penodol y Llywodraeth neu Ewrop, ni fydd gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol am waith y byddwch yn ei wneud fel rhan o'r rhaglen.

• Pwy sydd ddim yn gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol

Grwpiau nad ydynt yn weithwyr sy'n berthnasol i brofiad gwaith

Efallai na fyddwch yn rhan o'r diffiniad o weithiwr, ac na fydd gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol. Mae'r enghreifftiau canlynol yn arbennig o berthnasol i brofiad gwaith.

Cysgodi gwaith

Os byddwch yn ymgymryd â lleoliad nad yw'n cynnwys unrhyw waith yn cael ei wneud, fel gwylio, gwrando a holi, ni fydd gennych hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Gwirfoddoli

Yn gyffredinol, byddwch yn wirfoddolwr os:

• byddwch yn cyflawni gwaith dros sefydliad penodol heb unrhyw hawl i dâl na buddiant ariannol, ar wahân i dreuliau allan o boced
• na fydd yn rhaid i chi fynd i'r gwaith os na fyddwch am wneud hynny (hyd yn oed os bydd pobl yn disgwyl i chi wneud hynny neu os byddwch fel arfer yn gweithio patrwm rheolaidd)

Fel gwirfoddolwr ni fyddwch ar eich colled (triniaeth annheg) os na fyddwch yn cyflawni eich dyletswyddau. Nid yw'r bwriad y tu ôl i weithgarwch di-dâl (p'un a yw o fudd i'r amgylchedd, grwpiau eraill neu chi fel unigolyn) yn berthnasol wrth benderfynu ar eich statws.

Gallwch gael mwy o wybodaeth am benderfynu p'un a ydych yn wirfoddolwr.

• Gweithio allan eich statws cyflogaeth: gwirfoddolwyr

Cadw cofnodion ar brofiad gwaith

Dylech ystyried cadw cofnodion o drefniadau y byddwch yn eu gwneud â'ch cyflogwr, y tasgau y gofynnir i chi eu gwneud a'r oriau y byddwch yn eu gweithio. Gellir defnyddio'r wybodaeth hon fel tystiolaeth os byddwch yn weithiwr sy'n gymwys i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol.

Ble i gael help

I gael mwy o gyngor neu i wneud cwyn, cysylltwch â'r Llinell Gymorth Hawliau Cyflog a Gweithio. Mae galwadau i'r llinell gymorth am ddim ac yn gyfrinachol neu defnyddiwch y ffurflen ymholiadau neu'r ffurflen gwyno ar-lein.

Os hoffech, gellir anfon cwyn i Cyllid a Thollau EM (CThEM). Mae CThEM yn ymchwilio i bob cwyn a gyfeirir atynt gan y llinell gymorth a bydd yn cymryd camau i sicrhau na allwch gael eich adnabod.

Mae CThEM yn ymchwilio i gwynion sy'n dyddio nôl chwe blynedd. Os gwnaethoch adael lleoliad proffesiynol yn ystod y chwe blynedd diwethaf a bod gennych ymholiad ynghylch eich tâl, bydd yn werth cysylltu â'r Llinell Gymorth Hawliau Cyflog a Gweithio.

• Manylion cyswllt y Llinell Gymorth Hawliau Cyflog a Gweithio

• Ffurflen ymholiadau cyffredinol ynghylch Hawliau Cyflog a Gweithio Opens new window

• Ffurflen gwyno am Hawliau Cyflog a Gweithio Opens new window