Gwefan llywodraeth y DU

Am ostyngiad TAW i bobl anabl

Does dim rhaid i bobl anabl dalu TAW pan fyddant yn prynu cyfarpar sydd wedi'i ddylunio'n arbennig i bobl anabl, nac i addasu cyfarpar fel y gallant ei ddefnyddio.

Hefyd, ni chodir TAW ar rai gwasanaethau penodol a ddarperir i bobl anabl, gan gynnwys peth gwaith adeiladu i addasu cartref person anabl a llogi cyfarpar anabledd megis cadeiriau olwyn.

Yn aml, os nad oes rhaid i chi dalu TAW ar nwyddau a gwasanaethau, cânt eu galw'n 'gyfradd sero' neu'n 'gymwys ar gyfer gostyngiad TAW'.

Mae'r rheolau ynghylch gostyngiadau TAW i bobl anabl yn gymhleth. Nid yw cyfradd sero TAW yn berthnasol i bopeth a gyflenwir i bobl anabl.

Pwy sy'n gymwys i gael gostyngiadau TAW

Mae cyfraith TAW yn datgan bod rhaid i chi fod yn 'dioddef salwch cronig neu'n anabl' i fod yn gymwys i gael gostyngiadau TAW.

Mae person yn 'dioddef salwch cronig neu'n anabl' naill ai:

• os oes ganddo/i nam corfforol neu feddyliol sy'n cael effaith ddifrifol a thymor hir ar ei (g)allu i ymgymryd â gweithgareddau dyddiol
• os oes ganddo/i gyflwr y bydd meddygon yn ei drin fel salwch cronig (megis clefyd siwgr, er enghraifft)
• os yw'n angheuol wael

Ni fyddai person ag anaf dros dro megis torri coes yn gymwys, na pherson hŷn bregus sydd fel arall yn iach a ddim yn anabl.

Cynhyrchion sy'n gymwys i gael gostyngiad TAW

Rhaid cyflenwi cynnyrch neu wasanaeth at 'ddefnydd personol neu ddomestig' rhywun sy'n dioddef salwch cronig neu'n anabl i fod yn gymwys ar gyfer y gyfradd sero.

Dyma rai enghreifftiau o gynhyrchion sy'n gymwys i gyfradd sero TAW:

• cadeiriau olwyn
• rhai teclynnau meddygol a llawfeddygol - megis aelodau artiffisial, er enghraifft
• gwelyau y gellir eu haddasu'n drydanol neu'n fecanyddol
• lifftiau grisiau neu lifftiau cadair
• meddalwedd neu galedwedd cyfrifiadurol sydd wedi'i ddylunio'n benodol ar gyfer pobl anabl
• teclynnau a chymhorthion sydd wedi'u cynllunio'n benodol i wneud bywyd beunyddiol yn haws i bobl anabl, megis teclyn tywallt dŵr o degell
• cerbydau sydd wedi eu haddasu i'w defnyddio gan ddefnyddiwr cadair olwyn neu stretsier anabl

Dyma rai o'r pethau na chânt eu cynnwys:

• cynhyrchion a gwasanaethau a ddefnyddir at ddibenion busnes
• cynhyrchion a roddir ar gael i grŵp o bobl eu defnyddio
• cynhyrchion a gyflenwir i bobl sy'n aros neu'n byw mewn ysbyty neu gartref nyrsio, fel rhan o'u triniaeth feddygol neu lawfeddygol neu gydag unrhyw fath o ofal

Gwasanaethau sy'n gymwys i gael gostyngiad TAW

Mae'r gwasanaethau sy'n gymwys ar gyfer y gyfradd sero yn cynnwys:

Cerbydau modur

Prydlesu cerbyd neu gadair olwyn dan y cynllun Motability

Elusen yw Motability sy'n darparu cerbydau a sgwteri neu gadeiriau olwyn gyda motor i bobl anabl. Does dim rhaid i chi dalu TAW wrth brydlesu cerbyd, cadair olwyn na sgwter dan y cynllun Motability.

• Y Cynllun Motability: dewisiadau wrth brynu neu logi car

Addasiadau i'ch cartref

Mae'r gwaith o gyflawni rhai addasiadau i gartrefi pobl anabl yn gymwys ar gyfer gostyngiad TAW.

Mae'r rheolau ynghylch addasiadau i adeiladau a TAW yn gymhleth. Dylech ofyn bob amser a fydd y gwaith addasu i'ch cartref yn gymwys ar gyfer gostyngiad TAW wrth gyflogi adeiladwr neu fasnachwr arall.

Llogi cyfarpar anabledd

Does dim rhaid i chi dalu TAW wrth logi cyfarpar anabledd cymwys. Mae hyn yn berthnasol i gyfarpar mawr, megis cadeiriau olwyn â batris a hoistiau, a chyfarpar arbenigol i bobl ag anableddau penodol.

Sut mae gostyngiadau TAW yn gweithio

Cyn i chi dalu am unrhyw gynnyrch neu wasanaeth, gwiriwch ei fod yn gymwys ar gyfer y gyfradd sero a bod y cyflenwr wedi'i gofrestru ar gyfer TAW.

Pan fyddwch yn prynu cynnyrch neu wasanaeth cyfradd sero, efallai y bydd rhaid i chi lofnodi ffurflen i ddatgan bod gennych salwch cronig neu anabledd, a beth ydyw. Rhaid i chi hefyd ddatgan bod y cynnyrch neu'r gwasanaeth at eich 'defnydd personol neu ddomestig' chi. Dylai fod gan y cyflenwr gopïau o'r ffurflen hon.

Yna, gallwch brynu'r cynnyrch neu'r gwasanaeth am bris nad yw'n cynnwys TAW. Does dim rhaid i chi dalu TAW a'i hawlio'n ôl gan y llywodraeth yn ddiweddarach - caiff ei dynnu o'r pris prynu cyn i chi dalu.

Rhagor o wybodaeth

Gallwch ddysgu mwy am ostyngiadau TAW ar gyfer pobl anabl ar wefan Cyllid a Thollau EM. Os na allwch ganfod yr ateb i'ch cwestiynau yno, gallwch ffonio eu Llinell Gymorth Elusennau, sy'n ymdrin â gostyngiadau TAW i bobl anabl.

Ffôn: 0845 302 02 03

Mae’r llinell gymorth ar agor rhwng 8.00 am a 5.00 pm, o ddydd Llun i ddydd Gwener. Mae ar gau ar benwythnosau a gwyliau banc.

• TAW cyfradd is ar gyfarpar a cherbydau i bobl anabl - gwefan Cyllid a Thollau EM Opens new window