Gwefan llywodraeth y DU

• Fersiwn testun

Cwnsela

Gall cwnselydd eich helpu i drafod eich problemau a bydd yn helpu cyplau sy'n awyddus i achub eu perthynas. Mae cwnselwyr wedi cael eu hyfforddi i wrando ac i'ch helpu i ddod o hyd i'ch atebion eich hunain i broblemau yn eich perthynas.

Os ydych chi’n bendant bod eich perthynas wedi dod i ben, gall cwnsela helpu'r teulu i ymdopi â’r hyn sy’n digwydd. Gallai hefyd arwain at well trafodaethau rhwng y teulu a gwell perthynas rhwng pobl yn y tymor hir ar ôl i'r berthynas ddod i ben.

• Gwasanaethau cwnsela gan Relate Opens new window

Sut gallwch chi helpu'ch plant?

Pan fydd perthynas yn chwalu, gall hwn fod yn gyfnod emosiynol iawn i blant, felly ceisiwch gadw’r canlynol mewn cof:

• mae plant yn aml yn meddwl mai eu bai nhw yw’r ysgariad neu’r gwahanu – sicrhewch eich plentyn nad yw hynny’n wir
• ceisiwch beidio â gofyn i’r plentyn gyda phwy y byddai’n hoffi byw – efallai y bydd yn teimlo eich bod yn gofyn iddo pa riant y mae’n ei garu fwyaf
• efallai y bydd plant hŷn yn teimlo'n chwerw tuag at un o'r rhieni os ydynt yn teimlo mai un rhiant sydd ‘ar fai’ – ceisiwch annog y plant i beidio ‘ochri’ â neb
• mae sefydlogrwydd yn bwysig i blant – anogwch eich plant i barhau i ddilyn eu trefn arferol, ond peidiwch â’u gorfodi
• os ydych chi’n teimlo'n ddig tuag at eich partner, peidiwch â gadael i hyn ddatblygu’n drais corfforol neu eiriol – gall plant ddioddef os byddant yn gweld ymddygiad o'r fath
• ceisiwch ddatrys gwrthdaro rhyngoch chi a'ch partner yn gynnar yn y broses – po hiraf y byddwch yn gadael problem heb ei datrys, y gwaethaf y gall y sefyllfa fod i'ch plant
• peidiwch â defnyddio eich plant i drafod ar eich rhan, a pheidiwch â gofyn iddynt gadw cyfrinachau na rhoi gwybodaeth am eich partner i chi
• dywedwch wrth eich plant ei bod yn iawn iddynt grio a pheidiwch â gwneud iddynt deimlo'n euog am ddangos cariad neu bryder am eu rhiant arall
• mae’r wefan ‘It's not your fault’ wedi ei hysgrifennu ar gyfer plant er mwyn eu helpu i ddeall mwy am ysgaru/gwahanu ac am eu teimladau

• Gwefan It's not your fault Opens new window

Rhoi gwybod i'r plant

Mae'n bwysig i chi roi gwybod i'ch plant beth sy'n digwydd yn ystod pob cam o’r broses ysgaru neu wahanu. Nid ydych yn eu gwarchod drwy gadw pethau oddi wrthynt.

Dywedwch wrth eich plant beth sy’n digwydd. Does dim angen iddynt wybod pob manylyn, ond mae angen iddynt wybod beth sy’n digwydd. Efallai na fyddant yn dymuno bod yn rhan o benderfyniadau, ond bydd y mwyafrif o blant eisiau teimlo eich bod yn gwrando arnynt.

Anogwch eich plant i ofyn cwestiynau a rhowch atebion gonest a chalonogol iddynt, ond peidiwch ag addo pethau na allwch gadw atynt. Os nad oes penderfyniad wedi ei wneud ynghylch rhywbeth, dywedwch hynny, a’u sicrhau y byddwch yn dweud wrthynt cyn gynted â phosibl.

Trefniadau ar gyfer eich plant – os ydych yn ysgaru

Gall y broses ysgaru fod yn llawer haws i bawb os gallwch osgoi cynnwys y llysoedd. Felly yn hytrach na mynd i’r llys, gallwch lenwi ffurflen ‘Datganiad trefniadau ar gyfer y plant’, a elwir hefyd yn Ffurflen D8A. Derbynnir y ffurflen ar yr amod:

• nad does dim amheuaeth ynghylch diogelwch y plentyn
• eich bod yn cytuno ar gefnogaeth ariannol ar gyfer y plentyn
• eich bod yn cytuno ar ble bydd y plentyn yn byw

Os ceir anghytundeb ynghylch unrhyw un o’r pethau hyn, efallai y bydd yn rhaid i farnwr benderfynu. Ni fydd y barnwr yn caniatáu i chi gael ysgariad os nad yw'n teimlo bod y trefniadau ar gyfer y plant yn dderbyniol.

• Lwytho ffurflen oddi ar wefan Gwasanaeth Llysoedd EM Opens new window

Trefniadau ar gyfer eich plant – os nad ydych wedi priodi

Bydd cyplau dibriod sy’n gwahanu yn aml yn cytuno ar drefniadau ar gyfer y plant ymlaen llaw, felly does dim angen cynnwys y llysoedd. Ond os ceir anghydfod ynghylch cystodaeth neu gyswllt, gellir gwneud cais i’r llys drwy lenwi ffurflen C100.

• Llwytho ffurflen C100 oddi ar wefan Gwasanaeth Llysoedd EM Opens new window

Dod i gytundeb gyda gwasanaeth cyfryngu i deuluoedd

Fel rheol, mae’n well i bawb ac yn achosi llai o straen os gallwch chi ddod i gytundeb am faterion megis gofal eich plant heb gynnwys y llysoedd. Mae cyfryngu i deuluoedd yn ffordd dda o gyflawni hyn, drwy eich helpu i ddod o hyd i atebion mewn ffyrdd sy'n osgoi gwrthdaro.

• Cyfryngu i deuluoedd – cael gwybod mwy

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Cyngor i rieni a phlant ynghylch delio â pherthynas yn chwalu Opens new window

• Gingerbread – llinell gymorth i rieni sengl Opens new window

• Families Need Fathers (FNF) Opens new window

• Llwytho taflen am eich opsiynau eraill heblaw mynd i'r llys Opens new window

• Parentchannel.tv (fideos gwybodaeth i rieni) Opens new window