Gwefan llywodraeth y DU

Peryglon paent plwm

Gall plwm fod yn niweidiol os yw’n cronni yn y corff a gall beryglu iechyd pobl.

Mae’r plwm mewn hen baent yn beryglus pan fo paent yn plicio oddi ar wal neu pan fo plant neu anifeiliaid anwes yn cnoi neu'n rhwbio yn erbyn y paent, neu pan fo'r paent yn cael ei lyfnu neu ei losgi wrth baratoi ar gyfer ail baentio.

Gallwch gael rhagor o wybodaeth ynglŷn â pheryglon ac effeithiau plwm ar wefan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch.

• Peryglon paent plwm – yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch Opens new window

Y bobl sy'n fwyaf agored i niwed gan baent plwm

Y bobl sy’n fwyaf tebygol o gael eu heffeithio gan baent plwm yw menywod beichiog a phlant ifanc.

Yr hyn y mae’r gyfraith yn ei ddweud ynghylch defnyddio paent plwm

Mae bellach yn anghyfreithlon i gwmnïau ychwanegu plwm at baent ar gyfer y cartref. Ceir rhai eithriadau ar gyfer rhai adeiladau rhestredig, ac ar gyfer ambell ddefnydd artistig. I gael rhagor o wybodaeth ynglŷn â’r gyfraith ynghylch defnyddio plwm mewn paent, ewch i wefan Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig (Defra).

• Y gyfraith ynghylch defnyddio plwm mewn paent Opens new window

Sut mae canfod a oes paent plwm yn eich tŷ chi

Mae oedran eich tŷ neu'ch fflat yn arweiniad da. Os yw wedi cael ei adeiladu yn y 40 mlynedd diwethaf, mae’n annhebygol y bydd gennych chi baent plwm.

Os ydych chi’n byw mewn eiddo hŷn a bod y paent ynddo yn eithaf trwchus, gallai paent plwm fod yn yr haenau hŷn. Nid yw hyn yn broblem os yw’r paent mewn cyflwr da ac os nad ydych yn bwriadu ailaddurno.

Os nad ydych yn sicr a oes gennych baent plwm yn eich tŷ ai peidio, gallwch brynu pecynnau prawf gan rai siopau adwerthu neu fasnachu paent. Os ydych chi’n amau bod gennych chi baent plwm, dilynwch y cyngor isod ynghylch delio ag ef mewn modd diogel.

I gael rhagor o wybodaeth, defnyddiwch y ddolen isod i fynd i wefan eich cyngor lleol a chwiliwch am ei adran iechyd yr amgylchedd.

• Chwilio am eich cyngor lleol yn Lloegr Opens new window

Sut mae delio â phaent plwm mewn modd diogel

Y ffordd hawsaf o ddelio â phaent plwm, os yw mewn cyflwr da, yw peintio drosto gyda chôt o baent modern. Bydd hyn yn selio’r plwm ac yn ei rwystro rhag peri niwed.

Os oes yn rhaid i chi gael gwared ar baent plwm er mwyn ailaddurno, defnyddiwch ddulliau nad ydynt yn creu llwch na mygdarth, er enghraifft:

• defnyddiwch dynnwr paent sail toddydd (solvent-based) neu gostig (caustic), neu dewiswch hylif tynnu paent sail dŵr, di-doddydd
• defnyddiwch wn aer poeth i feddalu’r paent, yn hytrach na’i losgi (gan fod hyn yn rhyddhau mygdarth)

Os ydych chi’n defnyddio gwn aer poeth, cadwch arwynebau yn llaith wrth gael gwared ar baent, a sicrhewch fod eich gwn wedi'i osod yn is na 450 gradd Celsius.

Os nad ydych chi’n sicr y gallwch chi ddelio â phaent plwm mewn modd diogel, ffoniwch addurnwr proffesiynol a chymwysedig. Ceir rhestr o gymdeithasau addurno proffesiynol ar wefan Defra.

Os ydych chi’n defnyddio tynnwr paent sail toddydd, dylech gael gwared arno mewn modd cyfrifol drwy fynd ag ef i ganolfan gwastraff cartref ac ailgylchu. Cysylltwch â'ch cyngor lleol i holi ble mae’r ganolfan agosaf atoch chi.

• Dod o hyd i'ch canolfan gwastraff ac ailgylchu agosaf Opens new window

• Rhestr o gymdeithasau addurno proffesiynol – Defra Opens new window

Mesurau diogelwch ar gyfer cael gwared ar baent plwm

Dyma rai camau syml y gallwch eu cymryd er mwyn ei gwneud yn fwy diogel i chi gael gwared ar baent plwm:

• gwisgwch ddillad a menig gwarchodol a mwgwd wyneb o ansawdd da
• sicrhewch fod eich mwgwd wyneb yn addas ar gyfer gweithio gyda llwch plwm
• ewch â dodrefn a charpedi oddi yno lle bo’n bosib, neu gorchuddiwch hwy’n llwyr
• os ydych chi’n cael seibiant, gadewch eich dillad a’ch menig mewn bag plastig wedi’i selio, a golchwch eich dwylo’n drwyadl cyn gwneud dim arall
• defnyddiwch bapur llyfnu sy’n dal dŵr ac sy’n llaith wrth lyfnu’r paent – peidiwch â defnyddio papur llyfnu sych
• rhowch y paent sydd wedi’i dynnu oddi ar y waliau, ac unrhyw lwch, mewn bag plastig wedi’i selio a'i roi gyda'r sbwriel cyffredinol
• ar ôl cael gwared ar y paent, glanhewch yr ystafell yn drwyadl gyda hylif glanedydd peiriant golchi llestri
• dim ond sugnwr llwch sy’n addas ar gyfer casglu llwch plwm y dylech ei ddefnyddio – mae'r rhan fwyaf o'r modeli domestig arferol yn anaddas
• ar ôl i chi orffen, golchwch y dillad gwarchodol ar wahân i ddillad eraill

Cewch ragor o wybodaeth ynghylch y mwgwd wyneb a argymhellir a safonau sugnwyr llwch ar gyfer tynnu paent plwm ar wefan Defra.

• Y mwgwd wyneb a argymhellir a safonau sugnwyr llwch Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Gwneud gwaith eich hun

• DIY mwy gwyrdd