Gwefan llywodraeth y DU

Ble mae eich plentyn yn sgwrsio/cyfathrebu

Mae’r rhyngrwyd yn galluogi defnyddwyr i sgwrsio â'u ffrindiau a'u teulu mewn ‘rhith-gymunedau’ rhyngweithiol. Mae’r cymunedau hyn yn dod yn fwyfwy poblogaidd ymysg plant gan eu bod yn eu galluogi i gyfathrebu mewn ‘amser gwirioneddol’.

Mae ‘amser gwirioneddol’ yn golygu bod eu sylwadau yn ymddangos yn syth, er enghraifft mewn sgwrs ar-lein neu drwy wasanaethau negeseua. Ond, nid yw pob rhith-gymuned yn cael ei safoni na’i goruchwylio. Dyma enghreifftiau o safleoedd y mae'n bosibl y bydd eich plentyn yn eu defnyddio i sgwrsio ag eraill ar-lein:

• ystafelloedd sgwrsio – ‘rhith-ystafelloedd’ lle gall defnyddwyr ‘siarad’ â'i gilydd drwy deipio. Gallant naill ai gael sgwrs un-ac-un neu sgwrs sy’n cynnwys amryw o bobl
• fforymau – grwpiau trafod ar-lein. Gall y rhain fod yn sgyrsiau mewn amser gwirioneddol neu’n sgyrsiau dros gyfnod hwy (gall defnyddwyr barhau i ychwanegu sylwadau)
• mae gwasanaethau negeseua sydyn (sy’n edrych fel ffenestri naid bach) yn gadael i ddefnyddwyr weld pryd mae pobl sydd ar eu ‘rhestr ffrindiau’ ar-lein ac anfon negeseuon atynt
• safleoedd rhwydweithio cymdeithasol – cymuned o bobl ar-lein. Gall defnyddwyr gyfathrebu â'i gilydd mewn amryw o wahanol ffyrdd
  
  

• Safleoedd rhwydweithio cymdeithasol

Peryglon ar-lein y mae angen i chi fod yn ymwybodol ohonynt

Gall y rhyngrwyd fod yn ddifyr ac yn ddefnyddiol, ond mae angen i chi a'ch plentyn wybod am y peryglon hefyd. Mae gwneud yn siŵr bod eich plentyn yn gwybod am y peryglon ar-lein yr un mor bwysig â dysgu iddo sut mae croesi'r ffordd yn ddiogel.

Hudo (Grooming)

Yn anffodus, mae rhai oedolion sydd â diddordeb rhywiol mewn plant yn defnyddio’r rhyngrwyd i gyfathrebu â nhw. Ystyr hudo ar-lein yw pan fydd rhywun yr amheuir ei fod yn bedoffeil yn ymddwyn mewn modd sy’n awgrymu ei fod yn ceisio cysylltu â phlant at ddibenion anghyfreithlon.

Dylech siarad â’ch plant ynghylch gyda phwy y maent yn siarad ar-lein. Ceisiwch arwain eu hymddygiad ar-lein drwy negodi a sefydlu terfynau. Trafodwch y mater o ffrindiau ar-lein yn sensitif. Os nad ydynt wedi cwrdd â rhywun wyneb yn wyneb, gall fod yn unrhyw un.

Gall fod yn bosibl i chi ddefnyddio mesurau sy’n rhoi rheolaeth i rieni i atal mynediad at rai gwasanaethau ar-lein yn gyfan gwbl.

Weithiau, bydd troseddwyr yn esgus bod yn blant er mwyn dechrau sgyrsiau ar-lein gyda phlant. Efallai y byddant wedyn yn ceisio parhau â’r berthynas drwy sgyrsiau personol ar ffonau symudol (weithiau, gelwir hyn yn ‘whispering’ yn Saesneg). Gall hyn fod yn argyhoeddiadol iawn a gall plant gredu eu bod nhw’n adnabod rhywun fel canlyniad o’r cyswllt agos hwn.

Ar ôl ennyn ymddiriedaeth y plentyn, efallai y bydd y troseddwr yn ceisio trefnu cyfarfod gyda'r plentyn. Gall hyn gymryd wythnosau, misoedd neu flynyddoedd hyn yn oed.

Fel rhan o'r broses hon, efallai y bydd y troseddwr hefyd yn ceisio camfanteisio ar y plentyn drwy anfon lluniau anweddus neu bornograffig ato. Efallai y bydd yn gwneud hyn dros e-bost, neu weithiau drwy ddefnyddio gwe-gamera (camera sydd wedi’i gysylltu â’r cyfrifiadur sy’n gallu cynhyrchu lluniau llonydd a recordio fideos).

Efallai y bydd y troseddwr hyd yn oed yn defnyddio blacmel er mwyn perswadio'r plentyn i wneud rhywbeth yn groes i'w ddymuniad. Mae'n hanfodol bod eich plentyn yn gwybod nad yw pawb ar y rhyngrwyd yn dweud y gwir am bwy ydyn nhw. Mae hefyd yn bwysig eich bod chi a’ch plentyn yn rhoi gwybod am unrhyw beth amheus.

Seiber-fwlio a seiber-stelcio

Ystyr seiber-fwlio yw bwlio ar-lein, megis drwy ddefnyddio cyfrifiaduron a ffonau symudol. Os bydd rhywun yn stelcio rhywun arall dros y rhyngrwyd, gelwir hyn yn seiber-stelcio.

• Seiber-fwlio: cadw eich plentyn yn ddiogel wrth ddefnyddio cyfrifiaduron a ffonau symudol

• Cadw plant yn ddiogel ar-lein

Rhoi gwybod am amheuaeth o hudo neu seiber-fwlio

Gallwch chi a’ch plentyn roi gwybod am unrhyw ymddygiad amheus, bygythiol neu sarhaus i’r Ganolfan Camfanteisio ar Blant a’u Hamddiffyn Ar-lein (CEOP).

• Rhoi gwybod i CEOP am gam-drin a chamddefnyddio Opens new window

Twyll ar-lein

Gallech chi a’ch plentyn ddod ar draws amryw o beryglon posibl wrth ddefnyddio'r rhyngrwyd. Niwsans yw rhai ohonynt, ond gall eraill gael effaith fwy difrifol:

• firysau – ‘heintiadau’ ar eich cyfrifiadur yw firysau, sy’n gallu dinistrio’ch holl ffeiliau a’r system weithredu
• ‘trojan horses’ – rhaglenni a all fynd i mewn i’ch cyfrifiadur, gweld ffeiliau ac yna trosglwyddo eich gwybodaeth bersonol
• ‘sbam’ – negeseuon e-bost sothach a anfonir at lawer o bobl heb eu caniatâd, sydd fel arfer yn hyrwyddo cynnyrch neu wasanaeth
• ‘spimming’ – anfon sbam drwy wasanaeth negeseua sydyn
• ‘malware’ – mae’n sefyll am ‘malicious software’, a chaiff ei greu i niweidio system gyfrifiadur
• ‘pharming’ – pan fydd twyllwyr yn ceisio cael gwybodaeth bersonol neu gyfrinachol gan ddefnyddwyr drwy eu cyfeirio at wefannau ffug
• ‘spyware’ – term cyffredinol ar gyfer rhaglen sy'n monitro’n gyfrinachol yr hyn rydych chi’n ei wneud ar-lein
• ‘phishing’ – anfon negeseuon e-bost at ddefnyddwyr gan esgus bod yn sefydliad dilys er mwyn dwyn gwybodaeth a manylion personol

• Twyll manylion personol (adran trosedd, cyfiawnder a'r gyfraith)

• Bod yn ddiogel ar-lein (adran cartref a chymuned)

Amddiffyn eich plentyn ar-lein

Mae'n amhosibl amddiffyn rhywun yn llwyr wrth ddefnyddio’r rhyngrwyd. Fodd bynnag, gallwch gymryd camau syml i leihau’r peryglon.

Dylech bob amser osod y system rheolaeth rhieni ar y cyfrifiadur neu’r ffôn symudol. Gall mynediad at y rhyngrwyd fod drwy gyfrifiadur, ffôn symudol neu gonsol gemau. Mae’n hawdd gosod y systemau hyn, a gallwch ddarllen y llawlyfr defnyddiwr ar gyfer y teclyn neu edrych ar wefan y gwneuthurwr i weld pa systemau rheoli y gallwch eu gosod. Bydd y systemau rheoli yn eich galluogi i atal negeseuon e-bost gan anfonwyr trafferthus, neu i atal mynediad i rai gwefannau.

Mae systemau rheolaeth rhieni lefel-dyfais yn golygu eich bod chi’n gosod gosodiadau ar gyfer pob defnyddiwr unigol. Golyga hyn eich bod chi’n gallu cyfyngu mynediad at wasanaethau ar-lein penodol, neu rwydweithiau ar gyfer pob defnyddiwr unigol.

• Cadw plant yn ddiogel ar-lein

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau rhieni