Gwefan llywodraeth y DU

Pryd i ddweud wrth Gyllid a Thollau EM am gamgymeriadau ar eich ffurflen dreth

Os ydych chi wedi gwneud camgymeriad ar eich ffurflen dreth, mae’n bwysig iawn eich bod yn dweud wrth Gyllid a Thollau EM ar unwaith. Hyd yn oed os ydynt eisoes wedi dechrau ar y broses wirio, dylech ddweud wrth Gyllid a Thollau EM am unrhyw gamgymeriadau yn ddi-oed. Os na fyddwch chi’n gwneud hyn, efallai y bydd yn rhaid i chi dalu mwy.

Beth sy’n digwydd pan fyddant yn dechrau ar y broses wirio

Bydd Cyllid a Thollau EM yn ysgrifennu atoch ac yn dweud wrthych:

• eu bod yn dechrau ar y broses wirio
• beth y maent yn ei wirio, er enghraifft eich ffurflen dreth (neu ran ohoni) neu hawliad rydych wedi’i wneud
• pa wybodaeth y mae angen i chi ei darparu
• erbyn pryd y mae angen i chi ddarparu’r wybodaeth

Fel arfer, bydd gan Gyllid a Thollau EM 12 mis o'r dyddiad y byddant yn cael eich ffurflen dreth i ddweud wrthych eu bod yn bwriadu gwirio eich ffurflen dreth. Mae’n bosib y cânt fwy o amser os ydych chi wedi newid rhywbeth yn eich ffurflen dreth, wedi ei chyflwyno’n hwyr neu os oeddech wedi rhoi gwybodaeth gamarweiniol yn fwriadol.

Defnyddio cynghorydd proffesiynol

Os oes gennych chi eisoes gyfrifydd neu gynghorydd proffesiynol arall, bydd Cyllid a Thollau EM yn ysgrifennu ato i roi gwybod eu bod yn gwirio eich treth. Byddant yn ysgrifennu atoch chi ar yr un pryd i roi gwybod i chi am hyn.

Gallwch gael help cynghorydd proffesiynol unrhyw bryd yn ystod y broses wirio. Bydd angen i chi awdurdodi’ch cynghorydd i weithredu ar eich rhan. Gallwch ddefnyddio ffurflen 64-8 i awdurdodi eich cynghorydd i siarad â Chyllid a Thollau EM am eich materion treth.

Hyd yn oed os oes gennych gynghorydd proffesiynol, cofiwch mai chi sy'n bersonol gyfrifol am eich materion treth eich hun. Bydd yn rhaid i chi sicrhau bod yr holl wybodaeth a roddir i Gyllid a Thollau EM yn gywir.

• Cael ffurflen 64-8 i awdurdodi eich asiant neu'ch cynghorydd Opens new window

Pa wybodaeth y bydd Cyllid a Thollau EM yn gofyn amdani

Bydd pa wybodaeth y bydd Cyllid a Thollau EM yn gofyn i chi ei darparu yn dibynnu ar yr hyn sy’n cael ei wirio. Fel rheol, byddwch chi'n cael llythyr neu alwad ffôn i ddweud wrthych pa wybodaeth yn union y mae angen i chi ei darparu.

Dylech chi (neu’ch cyfrifydd neu’ch cynghorydd) bob amser allu darparu’r wybodaeth roedd eich ffurflen dreth yn seiliedig arni yn gyflym ac yn rhwydd. Gweler y ddolen isod ynghylch cadw cofnodion i wneud yn siŵr eich bod yn cadw’r wybodaeth gywir.

• Cadw cofnodion (unigolion a chyfarwyddwyr)

A fydd angen i chi gwrdd wyneb yn wyneb?

Fel rheol, bydd Cyllid a Thollau EM yn cysylltu â chi drwy’r post neu dros y ffôn i ofyn am yr wybodaeth y mae ei hangen arnynt. Os oes llawer o bethau i’w trafod, mae'n bosib y bydd Cyllid a Thollau EM yn gofyn am gael cwrdd â chi wyneb yn wyneb yn Swyddfa Dreth yn lle.

Os ydych yn hunangyflogedig, efallai y bydd Cyllid a Thollau EM yn ymweld â chi yn adeilad eich busnes hefyd.

Does dim rhaid i chi gwrdd wyneb yn wyneb, ond byddai'n help pe byddech chi’n gwneud hynny. Byddwch yn gallu egluro unrhyw bwyntiau rydych chi’n credu bod Cyllid a Thollau EM wedi eu camddeall. Gallwch ofyn i ffrind, perthynas neu’ch cynrychiolydd proffesiynol fod yn bresennol os ydych chi'n dymuno.

Terfynau amser ar gyfer darparu gwybodaeth

Bydd Cyllid a Thollau EM yn rhoi cyfnod rhesymol i chi ddarparu'r wybodaeth y mae ei hangen arnynt. Gallwch chi helpu i wneud yn siŵr bod y broses wirio yn mynd rhagddi’n gyflymach drwy ddarparu’r wybodaeth y mae Cyllid a Thollau EM wedi gofyn amdano yn gyflym. Rhowch wybod iddynt cyn gynted â phosib os nad ydych chi’n gallu gwneud hynny a pham.

Os na fyddwch chi’n rhoi'r wybodaeth angenrheidiol i Gyllid a Thollau EM, efallai y byddant yn gwneud cais ffurfiol. Os cewch chi gais ffurfiol, bydd yn rhaid i chi ateb neu mae'n bosib y bydd yn rhaid i chi dalu cosb ariannol. Felly, mae’n syniad da i chi helpu cymaint ag y gallwch o’r dechrau.

Gofyn am ddod â’r broses wirio i ben

Gallwch ofyn i Gyllid a Thollau EM ohirio neu oedi cyn dechrau ar y broses wirio unrhyw bryd, er enghraifft:

• os ydych chi’n wael iawn
• os oes rhywun sy’n agos atoch chi wedi marw

Os ydych chi’n credu y dylai Cyllid a Thollau EM ddod â’r broses wirio i ben yn gyfan gwbl, ysgrifennwch atynt gan egluro'r rheswm dros hynny. Efallai y byddant yn cytuno i ddod â’r broses i ben. Os na fyddant yn cytuno i wneud hynny, efallai y bydd modd i chi herio’r penderfyniad hwn (gweler yr adran ‘Beth ddylech ei wneud os ydych chi’n anghytuno â phenderfyniad’ isod).

Canlyniadau posib

Os yw popeth yn iawn

Fe gewch chi lythyr yn dweud wrthych eu bod wedi cwblhau’r broses wirio. Yn yr achos hwn, ni fydd unrhyw newidiadau i'ch hawliad na'ch ffurflen dreth.

Os ydych wedi talu gormod o dreth

Bydd Cyllid a Thollau EM yn newid eich ffurflen dreth er mwyn dangos y ffigurau cywir, ac fe gewch chi ad-daliad. Mewn rhai achosion, byddwch hefyd yn cael llog ar y swm rydych wedi'i ordalu.

Os oes gennych dreth i’w thalu

Bydd Cyllid a Thollau EM yn dweud wrthych faint y mae’n rhaid i chi ei dalu, sut maent wedi cyfrifo hyn a phryd mae’n rhaid i chi dalu.

Efallai y bydd rhaid i chi dalu llog hefyd (os dylai'r dreth fod wedi cael ei thalu'n gynharach) neu gosb ariannol.

Pan fydd Cyllid a Thollau EM yn ystyried a oes rhaid i chi dalu cosb ariannol, maent yn edrych ar bethau fel y canlynol:

• a wnaethoch chi gymryd gofal rhesymol i wneud yn siŵr eich bod yn talu'r swm treth cywir
• pa mor barod oeddech chi i helpu i gywiro’r camgymeriad
• pa mor barod oeddech chi i ddarparu unrhyw wybodaeth oedd yn eisiau

Mae’n bosib y gofynnir i chi dalu’r swm llawn yn uniongyrchol i Gyllid a Thollau EM. Os felly, gofynnir i chi dalu o fewn 30 niwrnod fel arfer. Ond os na allwch chi dalu’r swm llawn, efallai y gallwch gytuno gyda Chyllid a Thollau EM i dalu'r dreth yn ôl mewn rhandaliadau.

Os mai dim ond swm bach sy'n ddyledus gennych, efallai y bydd Cyllid a Thollau EM yn ei gynnwys yn eich datganiad Hunanasesu nesaf yn hytrach na gofyn i chi dalu’r swm llawn yn syth.

• Sut mae talu cosbau ariannol Cyllid a Thollau EM a thaliadau amrywiol eraill Opens new window

• Cael trafferth talu Cyllid a Thollau EM: cyngor i fusnesau, unigolion ac asiantau treth Opens new window

• Deall eich Datganiad Hunanasesu

Beth ddylech ei wneud os ydych chi’n anghytuno â phenderfyniad

Weithiau, efallai y byddwch chi’n anghytuno â phenderfyniad Cyllid a Thollau EM – er enghraifft, efallai y byddwch chi’n anghytuno â’r gosb ariannol y mae’n rhaid i chi ei thalu.

Os ydych chi am herio’r penderfyniad, gallwch gyflwyno eich apêl i Gyllid a Thollau EM yn ysgrifenedig.

• Apeliadau yn erbyn penderfyniadau treth Cyllid a Thollau EM

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Sut mae Cyllid a Thollau EM yn gwirio eich treth Opens new window

• Prosesau gwirio cydymffurfio Cyllid a Thollau EM Opens new window

Cysylltiadau defnyddiol

• Hunanasesu a’ch ffurflen dreth