Gwefan llywodraeth y DU

Pryd gellir talu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau

Dim ond ar fathau penodol o asedau y cewch dalu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau – fel arfer y rheini a allai gymryd amser i’w gwerthu er mwyn codi’r arian. Mae’r rhain yn cynnwys y canlynol:

• tir ac adeiladau (megis tŷ’r sawl a fu farw)
• cyfranddaliadau a gwarantau penodol
• gwerth net busnes sy’n cael ei redeg er elw, ond nid asedau’r busnes
• eiddo a thir amaethyddol

Rhaid i chi dalu’r dreth yn llawn pan gaiff yr asedau eu talu.

Cyfranddaliadau a gwarantau sy’n gymwys ar gyfer talu mewn rhandaliadau

Gallwch dalu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau ar gyfranddaliadau a gwarantau os, ar adeg y farwolaeth, oedd y cyfranddaliadau neu'r gwarantau yn galluogi'r sawl a fu farw i reoli mwyafrif (mwy na 50 y cant) o bwerau pleidleisio cwmni.

Gallwch chi hefyd dalu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau ar gyfranddaliadau neu warantau heb eu rhestru (hynny yw, os na chânt eu masnachu ar gyfnewidfa stoc a gydnabyddir) yn unrhyw un o’r achosion dilynol:

• maent yn werth mwy na £20,000 ac maent yn cynrychioli o leiaf 10 y cant o werth ‘nominal’ cyfalaf cyfranddaliadau cwmni (a elwir yn werth enwol weithiau), neu o leiaf 10 y cant o werth nominal cyfalaf cyfranddaliadau arferol y cwmni os mai cyfranddaliadau arferol ydynt
• rhaid i o leiaf 20 y cant o'r Dreth Etifeddu sy'n ddyledus gan yr unigolyn sy'n atebol am y dreth fod yn ddyledus ar asedau sy'n gymwys ar gyfer talu mewn rhandaliadau, gan gynnwys y cyfranddaliadau neu’r gwarantau dan sylw
• rydych yn gallu dangos nad oedd y Dreth Etifeddu ar y cyfranddaliadau na’r gwarantau’n gallu cael ei thalu mewn un cyfandaliad heb achosi caledi diangen

Talu gyda rhandaliadau ar dŷ

Mae’r rhan fwyaf o bobl yn dewis talu mewn rhandaliadau pan fydd yr ystad yn cynnwys tŷ.

Os ydych chi'n bwriadu gwerthu'r tŷ, dim ond 10 y cant o'r Dreth Etifeddu sy'n ddyledus y mae angen i chi ei gael erbyn y dyddiad cau ar gyfer talu, sef chwe mis ar ôl y farwolaeth. Yna, bydd gennych chi flwyddyn cyn y bydd y rhandaliad nesaf yn ddyledus er mwyn gwerthu’r tŷ a thalu’r gweddill.

Os ydych chi’n bwriadu cadw’r tŷ a byw ynddo, efallai y byddai’n well gennych dalu mewn rhandaliadau gan mai dim ond 10 y cant o'r Dreth Etifeddu y bydd angen i chi ei gael bob blwyddyn (a'r llog yn ychwanegol), yn hytrach na gorfod talu'r Dreth gyfan mewn un cyfandaliad.

• Llog a godir ar Dreth Etifeddu a delir mewn rhandaliadau blynyddol

Talu mewn rhandaliadau pan fydd Treth Etifeddu yn ddyledus ar rodd

Os gwnaeth y sawl a fu farw roi asedau neu eiddo i chi – a elwir yn aml yn ‘rodd oes’ – a bod Treth Etifeddu yn ddyledus ar y rhodd, gallwch dalu mewn rhandaliadau (os yw’r asedau’n gymwys ar gyfer talu mewn rhandaliadau) cyn belled â’ch bod chi'n dal i fod yn berchen ar yr asedau adeg marwolaeth y sawl a roddodd y rhodd i chi.

Os mai cyfranddaliadau neu warantau heb eu rhestru yw’r asedau, rhaid iddynt barhau i fod heb eu rhestru o’r amser y gwneir y rhodd nes bydd y sawl sy'n gwneud y rhodd yn marw er mwyn i chi fod yn gymwys ar gyfer yr opsiwn o dalu mewn rhandaliadau.

Talu mewn rhandaliadau – sut mae’n gweithio

Bydd y cynllun rhandaliadau’n rhedeg dros ddeng mlynedd a byddwch yn talu’r rhandaliadau unwaith y flwyddyn mewn deg rhandaliad cyfartal.

Bydd y rhandaliad cyntaf yn ddyledus ar y dyddiad y byddai’r dreth lawn wedi bod yn ddyledus petaech yn ei thalu mewn un cyfandaliad.

Bydd yn bosib i chi roi terfyn ar y cynllun rhandaliadau ar unrhyw bryd drwy dalu'r dreth sy'n weddill mewn taliad un-swm.

• Pryd mae'n rhaid talu Treth Etifeddu - dyddiadau cau ar gyfer talu

Llog ar randaliadau

Yn gyffredinol, codir llog ar gyfanswm y Dreth Etifeddu sy'n weddill, ac ychwanegir hyn at bob rhandaliad. Fodd bynnag, mewn rhai achosion, mae’n bosib na fydd llog yn ddyledus ar y rhandaliadau oni bai eu bod yn cael eu talu ar ôl y dyddiad mae'r dreth yn ddyledus.

Er enghraifft, os bydd Treth Etifeddu yn ddyledus ar eich busnes neu ar dir amaethyddol sy’n cael ei ddefnyddio fel rhan o fferm weithredol. Mae hyn yn brin gan fod y rhan fwyaf o fusnesau a ffermydd yn gymwys i gael 100 y cant o ostyngiad Treth Etifeddu.

• Llog a godir ar Dreth Etifeddu a delir mewn rhandaliadau blynyddol

• Gostyngiad Fferm, Treftadaeth, Coetir a Busnes

Pan fyddwch yn talu mewn rhandaliadau ac yn gwerthu'r ased

Os ydych chi’n talu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau a’ch bod yn gwerthu’r ased y mae’r dreth yn berthnasol iddo – neu os yw ased sydd wedi bod mewn ymddiriedolaeth yn cael ei dynnu o ymddiriedolaeth – rhaid i chi dalu gweddill y dreth heb ei thalu sy’n berthnasol i’r ased hwnnw ar unwaith.

Sut mae talu mewn rhandaliadau

Os ydych chi am dalu Treth Etifeddu mewn rhandaliadau blynyddol, rhaid i chi roi tic yn y blwch perthnasol ar ffurflen IHT400 – cyfrif Treth Etifeddu llawn – a defnyddio’r cyfrifiad a ddarperir i gyfrifo’r rhandaliadau.

Neu, gallwch ofyn i Gyllid a Thollau EM wneud y cyfrifiad i chi.

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Dod o hyd i'r arian i dalu Treth Etifeddu

• Sut mae talu Treth Etifeddu Opens new window