Gwefan llywodraeth y DU

Sut i ddewis atwrnai

Wrth benodi atwrnai, dylech ystyried:

• pa mor dda y mae'r unigolyn yn gofalu am ei faterion ei hun, fel bod mewn sefyllfa ariannol dda
• pa mor dda rydych yn adnabod yr unigolyn
• p'un a allwch ymddiried ynddo i ddefnyddio eich arian i ddiwallu eich anghenion a gwneud y penderfyniadau sydd orau i chi
• pa mor fodlon y bydd i ymgymryd â'r rôl

Efallai y byddwch am benodi mwy nag un unigolyn yn atwrnai i chi er mwyn atal unrhyw un rhag cymryd mantais o'i gyfrifoldeb.

Mae bod yn atwrnai yn rôl bwysig. Mae'n rhaid i chi fod yn sicr bod yr unigolyn a ddewiswch yn eich adnabod yn ddigon da i wneud penderfyniadau ar eich rhan sydd orau i chi. Mae'n rhaid i chi allu ymddiried ynddo.

Hefyd, mae angen i chi sicrhau bod yr unigolyn yn fodlon cyflawni'r rôl a'i chyfrifoldebau.

• Dyletswyddau atwrnai o dan Atwrneiaeth Arhosol

Pwy y gallwch ei ddewis i fod yn atwrnai i chi

Gall eich atwrnai/atwrneiod fod yn unrhyw un sy'n 18 oed neu'n hŷn, er enghraifft:

• aelod o'r teulu
• ffrind
• gweithiwr proffesiynol (e.e. cyfreithiwr)
• eich priod, eich partner, neu'ch partner sifil

Os caiff eich priod neu'ch partner ei enwebu'n atwrnai i chi ond eich bod yn gwahanu'n ddiweddarach, bydd eich Atwrneiaeth Arhosol yn annilys. Fodd bynnag, gall weithredu'n atwrnai i chi o hyd os:

• gwnaethoch gynnwys amod yn eich Atwrneiaeth Arhosol y gall barhau i weithredu'n atwrnai i chi
• gwnaethoch benodi atwrnai wrth gefn a fydd yn cymryd drosodd yn awtomatig
• rydych wedi penodi mwy nag un atwrnai ac wedi dweud bod yn rhaid iddynt wneud rhai o'r penderfyniadau, neu bob un ohonynt, gyda'i gilydd

Pwy na allwch ei ddewis i fod yn atwrnai i chi

Ni allwch ddewis rhywun sydd:

• o dan 18 oed
• â diffyg galluedd meddyliol
• sydd wedi'i ddatgan yn fethdalwr os ydych yn llunio Atwrneiaeth Arhosol ar gyfer eiddo a materion ariannol

Ni all atwrnai weithredu os yw wedi'i ddatgan yn fethdalwr ar ôl cofrestru'r Atwrneiaeth Arhosol. Efallai y caiff eich Atwrneiaeth Arhosol ei chanslo hefyd os nad oes atwrneiod eraill i weithredu ar eich rhan.

• Canslo neu derfynu Atwrneiaeth Arhosol neu Barhaus

Dewis mwy nag un atwrnai

Ar ryw adeg, efallai na fydd eich atwrnai/atwrneiod yn gallu gwneud penderfyniadau ar eich rhan. Ymhlith y rhesymau pam y gallai hyn ddigwydd mae'r canlynol:

• mae'r atwrnai yn marw
• nid oes gan yr atwrnai yr alluedd meddyliol ei hun
• mae'r atwrnai yn penderfynu nad yw am weithredu ar eich rhan mwyach

Mae cael o leiaf un atwrnai wrth gefn i wneud penderfyniadau yn golygu, pan fydd hyn yn digwydd, y gellir parhau i ddefnyddio eich Atwrneiaeth Arhosol.

Er enghraifft, os byddwch yn dewis eich priod i fod yn atwrnai i chi, efallai y byddwch yn dewis mab neu ferch i fod yn atwrnai wrth gefn os bydd eich priod yn marw.

Gallwch ddewis cymaint o atwrneiod wrth gefn ag y mynnwch ond unwaith y bydd yr Atwrneiaeth Arhosol wedi'i chofrestru, ni allwch newid atwrneiod.

Cael cyngor proffesiynol

Fel arfer nid oes angen cyngor proffesiynol arnoch i lunio Atwrneiaeth Arhosol oherwydd caiff y ffurflenni eu cynllunio i fod yn hawdd i'w cwblhau. Fodd bynnag, os yw eich materion personol a'ch materion o ran eiddo ac arian yn gymhleth, dylech gael cyngor gan gyfreithiwr cyn llunio Atwrneiaeth Arhosol.

• Llunio a chofrestru Atwrneiaeth Arhosol