Gwefan llywodraeth y DU

1. Dweud eich dweud – cynllunio, tai a'ch amgylchedd lleol

Gall bod yn aelod o grŵp cymunedol fod yn ffordd wych o fod yn rhan o’r penderfyniadau a wneir ynghylch yr ardal rydych chi’n byw ynddi. Gallai eich grŵp gael dweud ei ddweud am ddatblygiadau newydd megis safleoedd diwydiannol, ffyrdd neu fannau agored newydd.

Strategaethau Cymunedau Cynaliadwy

Cynlluniau a ddatblygir yn lleol mewn partneriaeth â mudiadau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol yw Strategaethau Cymunedau Cynaliadwy. Mae cynlluniau yn cynnwys nodau a chamau gweithredu ar gyfer eich ardal leol. Fel sefydliad cymunedol, gallwch chi fod yn rhan o hyn.

Cynlluniau Plwyf

Bydd Cynlluniau Plwyf yn ymdrin â materion cymdeithasol, economaidd, ac amgylcheddol sy'n berthnasol i'ch ardal leol. Fel grŵp cymunedol, bydd gennych gyfle i ddylanwadu ar eich Cynllun Plwyf lleol ac i ddylanwadu ar sut y rheolir eich ardal leol a’i gwasanaethau. Gallwch hefyd fod yn rhan o ymgynghoriadau ynghylch datblygiadau lleol.

• Cynlluniau Plwyf Opens new window

• Strategaethau Cymunedau Cynaliadwy – cael gwybod mwy Opens new window

• Y system gynllunio (adran cartref a chymuned)

2. Gwneud eich cymuned yn gynaliadwy

Lle rydych chi am fyw a gweithio ynddo, yn awr ac yn y dyfodol, yw cymuned gynaliadwy. Mae’n ffordd newydd o adeiladu cartrefi ac mae’n cynnwys creu tai fforddiadwy a chymdeithasol, adfer strydoedd a gwella mannau cyhoeddus.

Cefnogi canol eich tref

Byddai defnyddio siopau a busnesau ar eich stryd fawr chi yn helpu i gadw canol trefi yn ddiogel ac yn fywiog, yn enwedig fin nos. Gall gormod o ganolfannau siopa y tu allan i drefi wneud i’r stryd fawr deimlo’n wag a thlodaidd.

Bod yn falch o’ch meysydd glas

Byddai meysydd glas o safon uchel yn helpu’ch cymuned i gyd-dynnu’n well drwy ddarparu:

• lle diogel ac iach sydd yn hawdd cyrraedd ato y gall pobl leol ei rannu
• lle ar gyfer chwaraeon a gweithgareddau awyr agored eraill
• lle i bobl leol allu gweithio ar eu sgiliau

Os ydych chi’n falch o’ch meysydd glas lleol gallwch ofyn i’ch cyngor geisio am wobr y Faner Werdd. Dyma’r safon ansawdd genedlaethol ar gyfer parciau a meysydd glas. Os ydych chi’n rheoli maes glas eich hun, gallech edrych i weld a ydych chi’n gymwys ar gyfer gwobr.

• Dysgu am Gynllun Gwobr y Faner Werdd Opens new window

3. Gwneud cyfarfodydd eich grŵp yn fwy gwyrdd

Os ydych yn rhan o grŵp, gallwch wneud pethau ar raddfa fwy

Gall pawb gymryd camau syml i leihau eu heffaith ar yr amgylchedd – megis ailgylchu mwy, arbed ynni neu gwtogi ar eu defnydd o gar. Os ydych yn rhan o grŵp, gallwch wneud pethau ar raddfa fwy, a chael mwy o ddylanwad.

Byddai cymryd camau i leihau effaith eich grŵp ar yr amgylchedd hefyd yn helpu i godi ymwybyddiaeth am faterion amgylcheddol. Gallech geisio lledaenu’r neges hon ymysg eich cymuned a’ch cyngor lleol, i gyflawni newidiadau amgylcheddol ar raddfa fwy.

Gallwch wneud nifer o bethau er mwyn gwneud eich clwb neu eich grŵp cymunedol yn fwy gwyrdd.

Dewis bwyd a diod mwy gwyrdd

Mae bwyd yn cael effaith fawr ar yr amgylchedd, ond gallai'r camau canlynol helpu:

• anogwch eich grŵp neu'ch clwb i gyflenwi bwyd ffres, tymhorol, Masnach Deg, neu a gynhyrchwyd gyda pharch tuag at fyd natur a'r amgylchedd
• defnyddiwch gwpanau neu wydrau yn hytrach na chwpanau y gellir eu taflu
• defnyddiwch fin compost ar gyfer gwastraff cegin, neu trefnwch iddo gael ei gasglu
• dylech annog ailgylchu gwastraff fel papur a phlastig
• tyfwch eich bwyd eich hun gyda'ch gilydd mewn gardd gymunedol

• Bwyd a diod: dewisiadau mwy gwyrdd

4. Cael gwybod am gynlluniau a allai eich helpu chi

Mae’r cynllun Mae Pob Gweithred yn Cyfri yn helpu grwpiau i weithredu er lles yr amgylchedd

Ceir nifer o gynlluniau sy’n bodoli er mwyn rhoi cymorth i grwpiau cymunedol:

Mae Pob Gweithred yn Cyfri

Mae’r cynllun Mae Pob Gweithred yn Cyfri (Every Action Counts) yn cynnig cymorth i grwpiau cymunedol a chlybiau, gan eich helpu i weithredu er lles yr amgylchedd. Ar wefan Mae Pob Gweithred yn Cyfri, fe welwch y rhain:

• syniadau, gemau a gweithgareddau ar themâu sy’n cynnwys teithio, arbed adnoddau a siopa’n foesegol
• gwybodaeth am Hyrwyddwyr Cymunedol Mae Pob Gweithred yn Cyfri yn eich ardal chi a allai helpu'ch grŵp
• astudiaethau achos ymarferol a lle i'ch grŵp gyflwyno ei stori ei hun sy'n dangos ei lwyddiant wrth weithredu er lles yr amgylchedd

Mae'r cynllun yn canolbwyntio ar bum prif thema: teithio'n ddoeth, arbed adnoddau, siopa'n foesegol, arbed ynni a gofalu am yr amgylchedd.

• Mae Pob Gweithred yn Cyfri Opens new window

Y Gymuned yn Gweithredu dros Ynni (CAfE)

Mae CAfE yn hyrwyddo a chefnogi prosiectau arbed ynni lleol yn y gymuned. Caiff CAfE ei rhedeg gan yr Ymddiriedolaeth Arbed Ynni, a chaiff ei hanelu at grwpiau lleol sydd am arbed ynni a gwella ansawdd bywyd o fewn eu cymunedau. Mae'r wefan isod yn rhoi mwy o wybodaeth, gan gynnwys lle gallwch ddod o hyd i nawdd a hyfforddiant.

• Y Gymuned yn Gweithredu dros Ynni Opens new window

Rhwydwaith Gweithredu yn y Gymuned

Mae'r Rhwydwaith Gweithredu yn y Gymuned yn rhoi cefnogaeth i entrepreneuriaid cymdeithasol a mentrau cymdeithasol.

• Y Rhwydwaith Gweithredu yn y Gymuned Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Grwpiau cymunedol a gwirfoddol – gwneud cais am nawdd (adran cartref a chymuned)

• Bod yn rhan o'ch cymuned (adran cartref a chymuned)

• Elusennau a grwpiau cymunedol (adran cartref a chymuned)