Gwefan llywodraeth y DU

Mathau o archwiliadau

Efallai y bydd angen i gyflogwr cynnal archwiliadau penodol cyn i ddechrau gwaith.

Dogfennau adnabod

Cyn i chi ddechrau gweithio i gyflogwyr newydd, mae'n debyg y byddan nhw am gael prawf bod gennych yr hawl i weithio yn y DU.

Bydd angen i chi ddangos naill ai un ddogfen neu gyfuniad o ddogfennau i gadarnhau eich bod yn gymwys, ee pasbort, fisa neu drwydded gwaith os nad ydych chi'n frodor. Dylai'ch cyflogwyr ddweud wrthych pa ddogfennau y mae angen i chi eu dangos iddyn nhw.

• Caniatâd i weithio yn y DU

Geirdaon

Fe all cynnig swydd ddibynnu ar fod cyflogwyr yn cael geirda gan eich cyflogwyr cyfredol, ac o bosibl gan gyflogwyr blaenorol hefyd.

• Geirda a chynnig swydd

• Gwahaniaethu yn y gweithle

Archwiliadau iechyd

Mae'n bosib y bydd yn rhaid i chi gael archwiliad iechyd os yw hynny'n un o ofynion cyfreithiol y swydd (er enghraifft, cael prawf llygaid ar gyfer swydd gyrru). Dylid dweud wrthych am unrhyw archwiliad iechyd pan gynigir y swydd i chi drwy lythyr.

Mae'n bosib y bydd eich cyflogwyr yn gofyn i chi am adroddiad meddygol, ond os felly, rhaid bod ganddynt bolisïau i sicrhau y caiff ei gadw'n ddiogel.

Os ydych chi'n anabl, ni ddylid defnyddio'ch anabledd fel rheswm dros eich dewis chi'n benodol ar gyfer prawf iechyd, heb reswm da. Os gwneir hynny, ac na chewch chi'r swydd o ganlyniad i hynny, gallwch gwyno wrth Dribiwnlys Cyflogaeth. Mae’n anghyfreithlon trin pobl anabl yn llai ffafriol am eu bod yn anabl. Nid yw hynny'n golygu y bydd wastad yn anghyfreithlon i gyflogwyr ofyn i berson anabl gael archwiliad iechyd, hyd yn oed os na ofynnir i ymgeiswyr eraill. Bydd hyn yn dibynnu ar natur eich anabledd ac ar anghenion y swydd.

• Cwestiynau recriwtio ynghylch iechyd ac anabledd (adran pobl anabl)

Gwirio cymwysterau

Os bydd angen cymwysterau, hyfforddiant neu drwyddedau penodol arnoch ar gyfer swydd, caiff eich cyflogwyr ofyn i chi brofi eu bod gennych. Dylent roi gwybod i chi a ydyn nhw'n gwneud yr archwiliadau hyn ac a ydyn nhw'n bwriadu cadw copïau o unrhyw ddogfennau perthnasol yn eu ffeiliau.

Archwiliadau cofnodion troseddol

Bydd rhai cyflogwyr am sicrhau a oes gennych gofnod troseddol ai peidio. Bydd rhaid i chi ddatgelu unrhyw euogfarnau os byddwch chi'n gwneud cais am swydd:

Rhaid i gyflogwyr fod wedi'u cofrestru gyda'r Swyddfa Cofnodion Troseddol er mwyn archwilio cofnodion troseddol. Codir ffi am hyn, a gallai'ch cyflogwr ofyn i chi ysgwyddo'r gost.

• Archwiliadau cofnodion troseddol: cyflwyniad

Cynnig swydd ac wedyn tynnu'r cynnig yn ôl

Os bydd canlyniadau unrhyw archwiliad a gynhaliwyd arnoch yn anfoddhaol, mae gan gyflogwyr yr hawl i gynnig swydd ac wedyn tynnu'r cynnig swydd yn ôl ar ôl i chi ei derbyn.. Mae hyn cyn belled a'ch bod yn ymwybodol cyn i chi dderbyn y swydd bod amodau ynghlwm wrth y cynnig.

• Geirda a chynnig swydd

Materion sy'n ymwneud â diogelu data

Dim ond yr wybodaeth sy'n angenrheidiol ac yn berthnasol i'r archwiliad dan sylw y dylai cyflogwyr ei cheisio. Rhaid i'ch cyflogwyr hefyd sicrhau y cydymffurfir ag egwyddorion Deddf Diogelu Data 1998 wrth ddefnyddio'ch gwybodaeth bersonol.

Rhaid cadw eich cofnodion cyflogaeth yn ddiogel ac, oni chedwir hwy'n unol â'r gofynion statudol, rhaid cael gwared â hwy'n ddiogel pan fyddwch chi'n gadael eich cyflogwyr. Mae gennych hawl i weld yr wybodaeth a gedwir amdanoch. Rhaid i gyflogwyr adael i chi weld yr wybodaeth o fewn 40 diwrnod i'ch cais ac mae'n bosib y codir ffi.

• Cael gwybod mwy am y Ddeddf Diogelu Data Opens new window

Ble mae cael cymorth

Mae'r Gwasanaeth Cynghori, Cymodi a Chyflafareddu (Acas) yn cynnig cyngor cyfrinachol a diduedd am ddim ar bob mater sy'n ymwneud â hawliau cyflogaeth, neu gallwch ymweld â'r adran cysylltiadau cyflogaeth i weld mwy o gysylltiadau defnyddiol.

• Manylion cyswllt Acas

• Cysylltiadau cyflogaeth

Os ydych chi'n aelod o undeb llafur, fe allwch chi gael help, cyngor a chefnogaeth ganddyn nhw.

• Undebau llafur