Gwefan llywodraeth y DU

Y camau cyntaf os credwch fod gwrych yn rhy uchel

Ni fydd eich cyngor yn ystyried bod yn rhan o anghydfod am wrych hyd nes y byddwch wedi rhoi cynnig ar ffyrdd eraill o ddatrys y broblem yn gyntaf. Mae'r rhain yn cynnwys siarad â'ch cymydog am y broblem a defnyddio gwasanaeth cyfryngu.

Mae ‘Datrys anghydfod gyda chymydog: cyflwyniad' yn egluro'r holl gamau y dylech eu cymryd cyn cysylltu â'ch cyngor, gan gynnwys cyfryngu.

Cofiwch gadw cofnod o'r hyn rydych wedi'i wneud, fel copïau o lythyrau neu ddyddiadur.

• Datrys anghydfod gyda chymydog: cyflwyniad

• Lawrlwytho 'Over the garden hedge' i gael cyngor ar siarad â chymdogion (PDF, 472K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Cwyno i'ch cyngor am wrych uchel bytholwyrdd

Os na fydd unrhyw un o'r camau a nodir yn 'Datrys anghydfod gyda chymydog' yn gweithio, dywedwch wrth eich cymydog eich bod yn bwriadu gwneud cwyn ddifrifol i'r cyngor.

Dim ond fel cam olaf y dylech gysylltu â'r cyngor.

Sut i gwyno i'ch cyngor

Yn ôl y gyfraith, dim ond ar gwynion sy'n bodloni meini prawf penodol y gall eich cyngor weithredu. Er enghraifft, rhaid i'r gwrych rydych yn cwyno amdano:

• gynnwys dwy goeden neu ddau lwyn neu fwy sy'n fytholwyrdd yn bennaf neu'n lled-fytholwyrdd
• bod dros ddau fetr o uchder
• effeithio ar eich pleser rhesymol o'ch cartref neu'ch gardd am ei fod yn rhy uchel
• effeithio ar eiddo domestig

Os ydych yn bodloni'r meini prawf, gallwch ofyn i'ch cyngor am ffurflen gwyno. I gael cyngor ar lenwi'r ffurflen hon, a rhestr lawn o'r meini prawf, darllenwch ‘High hedges: complaining to the council’.

Efallai y bydd gan eich cyngor wybodaeth am wrychoedd uchel ar ei wefan hefyd.

• High hedges: complaining to the council Opens new window

• Dod o hyd i'ch cyngor lleol Opens new window

Beth y bydd angen i chi ei dalu a pham

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu ffi, a gaiff ei phennu gan eich cyngor. Gall eich cyngor gadarnhau'r swm a ph'un a allwch gael gostyngiad - er enghraifft, am eich bod ar incwm isel.

Mae ffi yn daladwy am y rhesymau canlynol:

• mae'n annog pobl i geisio datrys anghydfodau yn anffurfiol
• mae'r gwasanaeth o fudd i unigolyn yn hytrach na'r gymuned
• mae'n helpu i sicrhau bod cwynion yn ddilys
• mewn ymgynghoriad cyhoeddus am wrychoedd uchel, roedd y rhan fwyaf o bobl o'r farn ei bod yn deg i ofyn i'r sawl sy'n gwneud y cwyn dalu rhywbeth er mwyn i'r cyngor ymyrryd mewn anghydfod sy'n ymwneud â gwrych
  

• Dod o hyd i'ch cyngor lleol

Beth y bydd eich cyngor yn ei wneud

Os bydd y cyngor yn cadarnhau eich cwyn, gall orchymyn i'ch cymdogion dorri'r gwrych i uchder a fydd yn:

• datrys y problemau
• atal yr anghydfod rhag digwydd eto

Nid oes unrhyw uchder penodol, yn ôl y gyfraith, y mae'n rhaid torri'r gwrych iddo. Gwneir penderfyniadau ar sail yr hyn sy'n rhesymol, ac mae'r terfyn yn amrywio yn ôl yr amgylchiadau,. Ni fydd eich cyngor yn torri'r gwrych i uchder o lai na dau fetr nac yn ei dynnu'n gyfan gwbl.

Os na fydd eich cymdogion yn torri eu gwrych yn yr amser a nodwyd, gallent gael eu herlyn a gallent gael dirwy o hyd at £1,000.

Mae ‘High hedges complaints: prevention and cure’ (o bennod tri ymlaen) yn ymdrîn â'r gyfraith ar wrychoedd uchel a'r broses gwyno.

Mae ‘Hedge height and light loss’ yn cynnwys gwybodaeth dechnegol am sut mae cynghorau yn penderfynu beth yw uchder rhesymol i wrych.

• High hedges complaints: prevention and cure Opens new window

• Hedge height and light loss Opens new window

Os ydych yn anfodlon ar benderfyniad y cyngor

Gallwch chi a'ch cymydog apelio yn erbyn penderfyniad y cyngor. I gael rhagor o wybodaeth am apelio a'r terfynau amser dan sylw, lawrlwythwch ‘A guide for appellants (high hedges)’.

Os na wnaeth y cyngor ymdrin â'ch cwyn yn briodol yn eich barn chi, gallwch gwyno i'r Ombwdsmon Llywodraeth Leol.

• Lawrlwytho 'A guide for appellants (high hedges)' (PDF, 94K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Gwneud cwyn yn erbyn cyngor neu awdurdod lleol

Torri gwrychoedd neu goed pobl eraill

Mae hawl gennych i docio canghennau neu wreiddiau sy'n croesi i mewn i'ch eiddo hyd at ffin yr eiddo. Os byddwch yn gwneud mwy na hyn, gallai eich cymydog ddwyn achos llys yn eich erbyn am ddifrodi ei eiddo.

Os ydych yn byw mewn ardal gadwraeth, neu os yw'r coed yn y gwrych wedi'u diogelu gan 'orchymyn cadw coed', efallai y bydd angen caniatâd y cyngor arnoch i'w tocio.

Am ragor o wybodaeth, gweler y daflen 'Protected trees: a guide to tree preservation procedures’.

• Protected trees: a guide to tree preservation procedures Opens new window

Os yw gwrych yn difrodi eich eiddo

Os bydd gwrych yn difrodi eiddo rhywun arall, gall ei berchennog fod yn atebol am y difrod hwnnw.

Gallwch ganfod a yw gwrych neu goed yn achosi difrod drwy gyflogi ymgynghorydd coedyddiaeth neu syrfëwr adeiladu. Gallant roi cyngor arbenigol i chi hefyd. Efallai y bydd eich yswiriwr adeiladau yn ymchwilio ymhellach i'r mater ac yn gweithredu ar eich rhan.

• Dod o hyd i syrfëwr cymwysedig: Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig Opens new window

• Contractwyr coed a gwrychoedd cymeradwy'r Gymdeithas Coedyddiaeth Opens new window

Problem gyda choed uchel unigol neu wrychoedd collddail

Ni all y cyngor ymdrîn â chwynion am goed uchel unigol na gwrychoedd collddail (nad ydynt yn fytholwyrdd). Dilynwch y camau yn y daflen 'Over the garden hedge' i geisio datrys eich anghydfod.

• Lawrlwytho 'Over the garden hedge' (PDF, 472K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Os ydych yn berchen ar wrych neu am brynu un

Mae gennych gyfrifoldebau penodol os ydych yn berchen ar wrych, felly meddyliwch yn ofalus cyn dewis pa fath i'w dyfu.

Eich cyfrifoldebau os ydych yn berchen ar wrych
Rydych yn gyfrifol am gynnal a chadw eich gwrychoedd fel na fyddant, er enghraifft, yn difrodi eiddo eich cymydog nac yn tyfu'n rhy uchel.

I gael rhagor o wybodaeth am wrychoedd, y gyfraith a'ch cyfrifoldebau, gweler adran 3 ymlaen o'r ddogfen 'Over the garden hedge'.

• Lawrlwytho 'Over the garden hedge' (PDF, 472K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

Dewis y gwrych cywir
Cyn dewis gwrych, ystyriwch bethau fel pa mor fawr y gall dyfu a pha mor aml y bydd angen i chi ei docio. Efallai y bydd unrhyw amodau cynllunio neu 'gyfamodau' (rheolau) ar gyfer eich eiddo yn effeithio ar y math o wrych y byddwch yn ei ddewis hefyd. Bwriwch olwg dros weithredoedd eich tŷ neu cysylltwch â'ch cyngor i gael rhagor o wybodaeth am unrhyw gyfyngiadau.

I gael rhagor o gyngor ar ddewis y gwrych cywir, siaradwch â'ch canolfan arddio leol neu gweler y dolenni isod.

• Lawrlwytho 'Hedge selector' gan yr Adran Cymunedau a Llywodraeth Leol (DCLG) (PDF, 214K) Opens new window

• Cymorth gyda ffeiliau PDF

• Cyngor ar wrychoedd gan y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol Opens new window

Mwy o ddolenni defnyddiol

• Contractwyr coed a gwrychoedd cymeradwy'r Gymdeithas Coedyddiaeth Opens new window

• Dod o hyd i'ch Canolfan Cyngor ar Bopeth leol Opens new window

• Cael cyngor cyfreithiol a chymorth cyfreithiol

• Ymddiriedolaeth Cyngor ar Goed Opens new window

• Hedgeline – grŵp ymgyrchu dros bobl y mae gwrychoedd yn peri problemau iddynt Opens new window