Gwefan llywodraeth y DU

Yr hanfodion

Mae ble byddwch chi'n byw tra byddwch chi yn y brifysgol neu goleg yn debygol o effeithio'n fawr ar eich amser yno: y ffrindiau a wnewch chi, y llefydd y dowch yn gyfarwydd â nhw a'ch costau.

Mae'n bosib hefyd mai dyma'r tro cyntaf i chi ddelio â landlordiaid preifat neu fynd i'r afael â materion megis blaendaliadau, rhannu biliau a rheoli materion tai a diogelwch mewn tai.

Drwy wybod ble i chwilio, gall eich helpu i ddod o hyd i le sy'n addas i chi - a thrwy wybod beth yw eich hawliau, rydych yn llai tebygol o gael eich twyllo.

Ymgyfarwyddo â’r ardal

Er bod rhai myfyrwyr yn byw gartref, i lawer mae mynd i brifysgol neu goleg yn gyfle i ddod i adnabod rhywle gwahanol.

Os nad ydych yn gwybod llawer am yr ardal yr ydych yn symud i fyw iddi, gwnewch eich gwaith cartref cyn i chi gyrraedd, naill ai mewn diwrnod agored neu drwy ofyn i'ch swyddog tai i fyfyrwyr am wybodaeth am yr ardal leol ac amser teithio i'ch campws.

Edrychwch ar wefan BBC, ac ym mhrosbectws eich prifysgol neu goleg.

• Ymweld ag adran Lleol i Mi gwefan y BBC Opens new window

• Prosbectws a diwrnodau agored prifysgolion

Neuaddau a llety mewn prifysgolion

Mae llawer o fyfyrwyr blwyddyn gyntaf yn dewis byw mewn neuaddau; mae'n ffordd dda o gwrdd â myfyrwyr eraill ac mae'n gyfleus o ran anghenion dydd i ddydd.

Mae nifer o brifysgolion a cholegau bellach yn rheoli eu llety yn unol â chodau ymarfer a gymeradwywyd gan y llywodraeth.

• Neuaddau preswyl a mathau eraill o lety mewn prifysgolion

Llety preifat

Bydd llawer o fyfyrwyr, yn enwedig yn eu hail flwyddyn, yn symud i lety preifat, yn aml gyda grwpiau o ffrindiau.

Os ydych chi'n meddwl rhannu, cofiwch mai rhwng tair a chwe ystafell wely sydd yn y rhan fwyaf o dai myfyrwyr - gyda mwy o bobl, byddai'n werth rhannu'r grŵp i ddod o hyd i rywle addas.

Mae dewisiadau eraill yn cynnwys fflat un ystafell neu fflat eich hun, neu fyw fel lletywr yn nhŷ eich landlord.

Mae amrywiaeth enfawr o lety preifat ar gael - mae'r llefydd a nodir isod yn rhoi rhyw fath o syniad i chi ynghylch lle i ddechrau chwilio. Hefyd, ewch i adran 'Rhentu cartref' yn Cross & Stitch.

Swyddfeydd tai

Mae gan y rhan fwyaf o brifysgolion a cholegau swyddfeydd tai myfyrwyr i drafod eich dewisiadau a’ch helpu i ddod o hyd i rywle i fyw. Mae llawer o swyddfeydd yn creu rhestri o landlordiaid ynghyd â'r eiddo sydd ar gael.

Mae'n bwysig i chi sicrhau eich bod yn derbyn manylion landlordiaid achrededig - hynny yw, landlordiaid sy'n rheoli eu heiddo yn unol â'r safonau y cytunwyd arnynt.

• os ydynt wedi cael eu hachredu, holwch gan bwy a phwy sy'n delio â chwynion
• os nad ydynt wedi cael eu hachredu, cysylltwch â'ch awdurdod lleol i gael gwybodaeth am gynlluniau achredu sydd ar waith yn yr ardal

• Dod o hyd i'ch cyngor lleol

Asiantaethau gosod llety

Gall asiantaethau gosod llety helpu i ddod o hyd i eiddo addas i chi ei rentu.

Cofiwch na all asiantaethau gosod llety godi arnoch chi am gynnal chwiliad yn unig. Ond fe allant godi ffi arnoch chi os penderfynwch chi dderbyn unrhyw lety y byddant yn dod o hyd iddo ar eich cyfer.

Os byddwch yn penderfynu cofrestru gydag asiantaeth gosod llety, sicrhewch eu bod wedi eu hachredu gyda'r Cynllun Gosod Cenedlaethol Cymeradwy neu eu bod yn perthyn i gorff megis Cymdeithas Asiantaethau Gosod Siopau neu Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig.

• Cynllun Gosod Cenedlaethol Cymeradwy Opens new window

• Association of Residential Letting Agents (ARLA) Opens new window

• Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig (RICS) Opens new window

Llety preifat: gwybod eich hawliau

Ar ôl i chi symud i lety preifat, gofynnir i chi lofnodi cytundeb tenantiaeth, a bydd yn rhaid i chi fwy na thebyg roi blaendal.

I gael gwybod mwy, ewch i 'Rhentu llety preifat i fyfyrwyr'.

• Rhentu llety preifat i fyfyrwyr

Help i dalu am eich llety

Gall pob myfyriwr llawn amser cymwys gael help i dalu am ei rent a chostau byw eraill drwy gael Benthyciad Myfyriwr ar gyfer Cynhaliaeth, a bydd llawer ohonynt hefyd yn gymwys i gael Grant Cynhaliaeth nad oes angen ei dalu’n ôl.

Os ydych yn cael trafferth fforddio llety i fyfyrwyr, mae’n bosibl y gallech wneud cais am Fwrsari Llety Foyer-UNIAID. Mae’r bwrsarïau arbennig hyn yn rhoi blwyddyn o lety â chymorth i fyfyrwyr sydd mewn perygl o orfod gadael y brifysgol oherwydd caledi difrifol. Maent ar gael mewn pedair ar ddeg o ddinasoedd yn y DU.

• Bwrsarïau Llety Foyer-UNIAID Opens new window

Meddwl am ddiogelwch

Os ydych chi'n symud i lety newydd, boed hwnnw'n neuadd breswyl neu dy preifat, sicrhewch fod yr eiddo'n ddiogel a heb beryglon.

Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod y cyfarpar nwy neu drydan yn ddiogel i'w defnyddio, bod y dodrefn yn diwallu safonau diogelwch tân ac nad oes peryglon mawr yn yr eiddo.

• Cymorth, diogelwch a gwarchodaeth yn ystod eich cwrs