Gwefan llywodraeth y DU

Y senedd sydd yn gosod y cosbau uchaf ar gyfer troseddau traffig. Mae difrifoldeb y drosedd yn cael ei adlewyrchu yn y gosb uchaf. Y llysoedd sydd i benderfynu pa gosb i’w rhoi yn unol â’r amgylchiadau.

Mae’r tabl cosbau ar dudalen 126 yn dangos rhai o’r prif droseddau a’r cosbau cysylltiedig. Ceir amrediad eang o droseddau eraill, mwy penodol, nad ydynt, er mwyn symlrwydd, yn cael eu dangos yma. Disgrifir y pwyntiau cosb a’r system wahardd isod.

Pwyntiau cosb a gwahardd

Bwriad y system pwyntiau cosb yw atal gyrwyr a beicwyr modur rhag dilyn arferion moduro anniogel. Gallwch gael pwyntiau cosb am rai troseddau nad ydynt yn ymwneud â moduro e.e. methu â thrwsio nam ar y cerbyd. RHAID i’r llys orchymyn i bwyntiau gael eu harnodi ar y drwydded yn unol â’r nifer penodedig neu’r ystod a bennwyd gan y Senedd. Mae casglu pwyntiau’n rhybuddio gyrwyr a beicwyr modur bod perygl iddynt gael eu gwahardd os byddant yn cyflawni rhagor o droseddau.

[Cyfraith RTOA adrannau 44 a 45]

RHAID i yrrwr neu feiciwr modur sy’n casglu 12 neu ragor o bwyntiau cosb o fewn cyfnod o dair blynedd gael ei wahardd. Cyfnod byrraf y gwaharddiad fydd chwe mis, neu’n hirach os yw’r gyrrwr neu’r beiciwr modur wedi’i wahardd o’r blaen.

[Cyfraith RTOA adran 35]

Am bob trosedd sy’n cario pwyntiau cosb, mae gan y llys rym dewisol i orchymyn bod deiliad y drwydded yn cael ei wahardd. Gall hyn fod am unrhyw gyfnod sy’n briodol ym marn y llys ond, gan amlaf, bydd yn para rhwng wythnos ac ychydig fisoedd.

Yn achos troseddau difrifol, megis gyrru’n beryglus ac yfed a gyrru RHAID i’r llys orchymyn gwahardd. Y cyfnod byrraf yw 12 mis, ond i’r rheini sy’n aildroseddu neu lle mae lefel yr alcohol yn uchel, gall fod yn hirach. Er enghraifft, bydd ail drosedd yfed a gyrru o fewn cyfnod o 10 mlynedd yn arwain at isafswm o dair blynedd o waharddiad.

[Cyfraith RTOA adran 34]

Nodir os gwelwch yn dda mai cosbau uchaf yw'r cosbau y rhestrir dan 'Carchar', 'Dirwy' a 'Gwahardd'.

* Pan fydd llys yn gwahardd person ar ôl ei euogfarnu am un o’r troseddau hyn, rhaid iddo orchymyn ail brawf estynedig. Hefyd, mae gan y llysoedd ddisgresiwn i orchymyn ail brawf am unrhyw drosedd arall sy’n dwyn pwyntiau cosb; yn achos gwaharddiad gorfodol rhaid sefyll ail brawf estynedig, a phrawf arferol pan nad yw’r gwaharddiad yn orfodol.

Ar ben hynny, mewn rhai achosion difrifol, RHAID i’r llys (yn ogystal â phennu cyfnod gwahardd penodedig) orchymyn bod y troseddwr yn cael ei wahardd nes bydd yn pasio prawf gyrru. Mewn achosion eraill, mae gan y llys rym dewisol i orchymyn gwaharddiad o’r fath. Gall y prawf fod yn brawf o hyd arferol neu’n brawf estynedig, yn dibynnu ar natur y drosedd.

[Cyfraith RTOA adran 36]

Gyrwyr newydd. Mae rheolau arbennig, fel a nodir isod, mewn grym am gyfnod o ddwy flynedd o ddyddiad pasio’r prawf gyrru cyntaf ar gyfer

• gyrwyr a beicwyr modur o’r DU, UE/AEE, Ynys Manaw, Ynysoedd y Sianel neu Gibraltar a basiodd eu prawf gyrru cyntaf yn unrhyw un o’r gwyledydd hynny
• gyrwyr a beicwyr modur o wledydd tramor eraill sy’n gorfod pasio prawf gyrru y DU i gael trwydded y DU, ac yn yr achos hwnnw y prawf gyrru DU a ystyrir fel eu prawf gyrru cyntaf; a
• gyrwyr a beicwyr modur o wledydd tramor eraill sydd wedi cyfnewid (heb orfod sefyll prawf) eu trwydded wreiddiol am drwydded y DU ac wedyn wedi pasio prawf gyrru yn y DU i yrru math arall o gerbyd, ac yn yr achos hwnnw y prawf gyrru DU a ystyrir fel eu prawf gyrru cyntaf. Er enghraifft, bydd y rheolau arbennig yn berthnasol i yrrwr a gyfnewidiodd trwydded (car) o wlad dramor am drwydded (car) y DU ac sydd wedyn yn pasio prawf gyrru i yrru math arall o gerbyd (e.e. cerbyd nwyddau mawr – HGV)

Os yw person sy’n destun y rheolau arbennig yn casglu chwech neu fwy o bwyntiau cosb cyn diwedd y cyfnod dwy flynedd (gan gynnwys unrhyw bwyntiau a gafwyd cyn pasio’r prawf), caiff y drwydded ei diddymu’n awtomatig. I adennill y drwydded, rhaid iddynt ailymgeisio am drwydded dros dro a dim ond hawliau dysgwr sydd ganddynt i yrru hyd nes eu bod yn pasio prawf gyrru pellach (gweler hefyd 'Cod diogelwch ar gyfer gyrwyr newydd').

[Cyfraith RT(ND)A]

Nodyn. Mae hyn yn berthnasol hyd yn oed os ydynt yn talu am eu troseddau drwy gosb benodedig. Nid yw’r rheolau arbennig yn effeithio ar yrwyr yn y grŵp cyntaf (y DU, UE/AEE ayb.) sydd â thrwydded lawn ar gyfer un math o gerbyd yn barod ac wedyn yn pasio prawf i yrru math arall o gerbyd.

• Cod diogelwch ar gyfer gyrwyr newydd

Canlyniadau eraill troseddu

Lle ceir trosedd y mae modd ei chosbi drwy garcharu, gall y cerbyd a gafodd ei ddefnyddio i gyflawni’r drosedd gael ei atafaelu.

[CyfraithPCC(S)A, adran 143]

Yn ychwanegol at y cosbau y gall llys benderfynu eu dyfarnu, mae cost yswiriant yn debygol o godi’n sylweddol yn dilyn euogfarn am drosedd yrru ddifrifol. Y rheswm am hyn yw bod cwmnïau yswiriant yn credu bod gyrwyr o’r fath yn fwy tebygol o fod mewn gwrthdrawiad.

Rhaid i’r mathau canlynol o yrwyr fodloni Cangen Feddygol yr Asiantaeth Trwyddedu Gyrwyr a Cherbydau nad oes ganddynt broblem alcohol:

• gyrwyr sy’n cael eu gwahardd yn sgil yfed a gyrru ddwywaith o fewn 10 mlynedd
• gyrwyr sy’n cael eu gwahardd unwaith os ydynt dros ddwywaith a hanner dros y cyfyngiad cyfreithiol
• gyrwyr sy’n gwrthod rhoi sbesimen

Hefyd efallai y bydd yn rhaid iddynt brofi eu bod nhw’n abl i yrru cyn y caiff eu trwydded ei dychwelyd ar ddiwedd y cyfnod gwahardd. Gall camddefnyddio mynych ar gyffuriau neu alcohol arwain at dynnu trwydded gyrrwr oddi arno.