Gwefan llywodraeth y DU

Pam efallai y byddwch eisiau gwneud cais am gymorth ategol

Y mae’n bosib y byddwch eisiau gofyn i’r llys eich i benderfynu sut i rannu eich arian, eiddo a’ch eitemau personol. I wneud hyn mae angen i chi wneud cais am orchymyn ariannol. Gelwir y broses hon weithiau’n ‘gymorth ategol’.

Bydd y broses yn cymryd amser ac yn costio arian i chi. Os yw'n bosibl, mae'n syniad da ceisio setlo pethau rhyngoch chi'ch hunain. Mynnwch wybod mwy am sut i wneud hyn drwy ddilyn y ddolen isod.

• Datrys materion ariannol ac eiddo eich hunain os ydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil

Cyfarfodydd Gwybodaeth am Gyfryngu ac Asesu

Cyn i chi wneud cais am orchymyn ariannol, dylech gadarnhau a all cyfryngu eich helpu i ddod i gytundeb.

Gallwch wneud hyn drwy gael Cyfarfod Gwybodaeth am Gyfryngu ac Asesu Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd barnwyr yn disgwyl eich bod wedi cael o leiaf un cyfarfod. Os na fyddwch wedi gwneud hynny, gall ofyn i chi fynd i un o'r cyfarfodydd hyn cyn mynd â'ch achos ymhellach.

Cewch ragor o wybodaeth am Gyfarfodydd Gwybodaeth am Gyfryngu ac Asesu drwy ddilyn y ddolen isod.

• Cyfryngu i ddatrys problemau pan fyddwch yn gwahanu

Gwneud cais am orchymyn ariannol

Er mwyn gwneud cais am orchymyn ariannol, rhaid i chi lenwi Ffurflen A - ‘Hysbysiad o gais am orchymyn ariannol’. Gallwch lawrlwytho copi drwy ddilyn y ddolen isod.

Yna dylech fynd â'ch cais, ynghyd â dau gopi wedi'u cwblhau o'r ffurflen, i'r llys sy'n ymdrin â'ch ysgariad.

• Ffurflen A – ‘Hysbysiad o gais am orchymyn ariannol’ Opens new window

• Dod o hyd i lys Opens new window

Costau gwneud cais am orchymyn ariannol

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu costau llys i wneud cais am orchymyn ariannol.

£240 yw'r gost os na fyddwch chi a'ch gŵr, eich gwraig neu'ch partner sifil wedi cytuno ar y trefniadau cyn i chi wneud y cais.

Os ydych yn gwneud cais am 'orchymyn caniatâd' - dogfen gyfreithiol sy'n cadarnhau cytundeb a wnaed gennych eisoes - £45 yw'r gost.

Os ydych ar incwm isel neu'n cael budd-daliadau, efallai y gallwch gael gostyngiad yn y pris hwn. Cewch fwy o wybodaeth am ostyngiadau mewn costau.

• Costau Llys - A oes rhaid i chi eu talu? Opens new window

Beth sy'n digwydd ar ôl i chi wneud cais

Unwaith y byddwch wedi gwneud cais am orchymyn ariannol, cewch apwyntiad gyda barnwr. Gelwir hwn yn 'Apwyntiad Cyntaf'. Bydd yr apwyntiad rhwng 12 ac 16 wythnos o'r dyddiad y gwnaethoch eich cais yn gyntaf.

Darparu datganiad ariannol

Bydd angen i chi gwblhau Ffurflen E - dogfen sy'n manylu ar eich sefyllfa ariannol. Bydd hyn yn cynnwys eich sefyllfa ariannol bresennol a'ch sefyllfa ariannol ddisgwyliedig yn y dyfodol. Rhaid i'r ddwy ochr lenwi'r ffurflen hon er mwyn sicrhau bod eu sefyllfa ariannol yn glir i'r ddwy ochr ac i'r llys.

Mae'n fanwl iawn, a bydd yn rhaid i chi ddarparu'r canlynol:

• gwybodaeth am eich teulu, gan gynnwys eich iechyd a'ch safon byw cyn i'ch perthynas fethu
• trefniadau a gynigiwyd ar gyfer eich plant, gan gynnwys ble y byddant yn byw a ph'un a gytunwyd ar unrhyw daliadau cynhaliaeth
• manylion yr holl eiddo rydych yn berchen arno, gan gynnwys cartref y teulu os oes gennych un
• cyfrifon banciau a chymdeithasau adeiladu a'u balansau
• cyfranddaliadau, yswiriant bywyd neu fondiau cynilo rydych yn berchen arnynt
• eitemau personol sy'n werth mwy na £500
• unrhyw beth arall y gall y naill neu'r llall ohonoch ei droi'n arian parod (fel ymddiriedolaethau buddsoddi)
• gwybodaeth am unrhyw fusnesau rydych yn berchen arnynt neu y mae gennych gyfran ynddynt o bosibl
• gwerth a manylion unrhyw bensiynau
• eich incwm (gan gynnwys unrhyw fudd-daliadau rydych yn eu cael o bosibl)
• amcangyfrif o'r hyn y credwch y bydd ei angen arnoch i fyw
• gwybodaeth arall am eich gŵr, eich gwraig neu'ch partner sifil neu ei ymddygiad/hymddygiad y credwch y dylai'r llys fod yn ymwybodol ohoni

Gallwch gael copi o Ffurflen E gan eich llys neu ei lawrlwytho drwy ddilyn y ddolen isod.

• Ffurflen E - Datganiad ariannol Opens new window

Dychwelyd Ffurflen E

Rhaid anfon y ffurflen hon i'r llys sy'n delio â'ch ysgariad heb fod yn hwyrach na 35 diwrnod cyn eich Apwyntiad Cyntaf. Rhaid i chi hefyd anfon copi o'r ffurflen hon at eich priod neu'ch partner sifil. Bydd angen i chi neu'ch cynghorydd gysylltu ag ef/hi i wneud hyn. Gall wneud hyn drwy'r post.

• Dod o hyd i lys Opens new window

Beth sy'n digwydd yn yr Apwyntiad Cyntaf?

Fel arfer, mae'n rhaid i'r ddwy ochr fynychu'r Apwyntiad Cyntaf yn bersonol. Byddwch yn cyfarfod â barnwr a fydd yn dweud wrthych sut y gellir setlo'r achos.

Yn ystod y cam hwn, os bydd y ddwy ochr a'r barnwr yn cytuno, gall y barnwr gyhoeddi 'Gorchymyn Terfynol'. Os na ellir cytuno, bydd yn rhaid i chi fynychu gwrandawiad Datrys Anghydfod Ariannol.

Beth sy’n digwydd yn y Gwrandawiad Datrys Anghydfod Ariannol?

Mae hwn yn gyfarfod anffurfiol mewn llys, ond rhaid i'r ddwy ochr fod yn bresennol oni fydd y llys yn gorchymyn fel arall. Bydd y barnwr unwaith eto yn ceisio eich helpu i ddod i gytundeb ariannol.

Os na allwch ddod i gytundeb o hyd, bydd y barnwr yn pennu dyddiad ar gyfer gwrandawiad terfynol.

Beth sy’n digwydd yn y gwrandawiad terfynol?

Nid yr un barnwr fydd yn y gwrandawiad terfynol â'r barnwr a oedd yn y gwrandawiad Datrys Anghydfod Ariannol.

Yn ystod y gwrandawiad terfynol, os na allwch ddod i gytundeb o hyd, bydd y barnwr yn gwneud penderfyniad ar sail yr holl dystiolaeth. Dangosir y penderfyniad hwn ar y 'Gorchymyn Terfynol' sy'n nodi manylion unrhyw drefniadau y mae'n rhaid eu gwneud fel rhan o'r gorchymyn. Mae'n rhaid i'r ddwy ochr ufuddhau i'r penderfyniad hwn.

Gwneud cais am orchymyn dros dro

Ar unrhyw adeg rhwng y cais yn cael ei wneud a'r barnwr yn gwneud gorchymyn terfynol, gall y naill ochr neu'r llall wneud cais am 'orchymyn dros dro'. Trefniant ariannol dros dro yw hwn a gall fod yn ddefnyddiol os ydych yn cael trafferth ariannol tra'n aros i'ch achos gael ei benderfynu.

Os oes angen gorchymyn dros dro arnoch, mae'n syniad da cael cyngor proffesiynol os nad ydych wedi gwneud hynny eisoes.

• Dod o hyd i gynghorydd cyfreithiol Opens new window