Gwefan llywodraeth y DU

• Download fersiwn QuickTime oddi ar y we (MOV, 65617K)

• Download fersiwn Windows oddi ar y we (WMV, 37492K)

Beth allwch chi ei wneud er mwyn osgoi adfeddiant - canllaw

Yma, cewch wybod beth allwch chi ei wneud i sicrhau eich bod yn cael cadw eich cartref, os ydych chi’n wynebu adfeddiant.

• Beth allwch chi ei wneud er mwyn osgoi adfeddiant - canllaw

Fersiwn testun

Beth ddylwn i ei wneud?

Y Barnwr Rhanbarth Stephen Gold: Os ydych chi’n methu talu eich rhandaliadau morgais, mae’n bosib i chi golli eich cartref. Dyna pam ei bod yn hanfodol eich bod yn gosod y flaenoriaeth uchaf ar dalu’r hyn sy’n ddyledus gennych i’r benthycwyr. Ond ni all eich benthycwyr eich troi allan o’ch cartref heb fynd â chi i’r llys. "Os gwelwch yn dda, peidiwch â mynd â mi i’r llys." Dyna ddylai chi fod yn ei ddweud wrth eich benthycwyr os ydych chi ar ei hôl hi gyda’ch taliadau neu’n gwybod fod hyn yn mynd i ddigwydd. Cysylltwch â nhw. Byddant eisiau gwybod:

• beth yw’r broblem
• pryd mae’r broblem yn debygol o gael ei datrys
• pa mor gyflym y gallwch chi glirio’r ôl-ddyledion

Efallai nad ydych chi’n teimlo eich bod yn gallu cysylltu â’ch benthyciwr yn uniongyrchol? Gan nad yw’r broblem yn mynd i ddiflannu, wynebwch hi ac ewch i geisio cyngor. Gallwch chi geisio cyngor rhad ac am ddim gan eich canolfan CAB leol (Cyngor Ar Bopeth), gan Shelter neu gan y Linell Ddyled Genedlaethol. Gallwch chi ddod o hyd i’w rhifau ffôn yn y ‘Yellow Pages’ a dylai unrhyw lythyron rydych chi wedi eu cael gan eich benthycwyr ddweud wrthych chi pwy all eich helpu.

Beth os na alla i ddod i gytundeb gyda fy menthyciwr?

Y Barnwr Rhanbarth Stephen Gold: Ond mae’n bosib y gallwch chi ddod i gytundeb gyda’ch benthycwyr. Fel arall, gall ôl-ddyledion arwain at achos llys. Yna, byddwch yn cael ffurflen hawlio. Peidiwch â’i hanwybyddu. Bydd y ffurflen hawlio yn rhoi manylion pryd fydd y gwrandawiad yn digwydd ac ym mha lys sirol. Bydd y ffurflen yn debygol o ddweud bod ar eich benthycwyr eisiau meddiannu eich cartref - gorchymyn i chi adael am byth. Byddai hynny’n eu galluogi i werthu’r tŷ a chymryd yr hyn sy’n ddyledus iddynt allan o bris y tŷ. Y neges unwaith eto yw ‘peidiwch â’i anwybyddu'. Gallwch geisio cyngor diduedd sy’n rhad ac am ddim.

Gyda’r ffurflen hawlio bydd ffurflen amddiffyn. Os ydych chi’n gobeithio osgoi gorchymyn meddiannu, cwblhewch y ffurflen amddiffyn a’i dychwelyd i’r llys. Bydd yn gofyn a oes arnoch eisiau i'r llys ystyried gadael i chi dalu'r ôl-ddyledion mewn rhandaliadau ac ystyried faint allwch chi fforddio ei dalu ar ben y rhandaliadau misol presennol.

Beth ddylwn i ei wneud cyn y gwrandawiad?

Y Barnwr Rhanbarth Stephen Gold: Cyn y gwrandawiad – siaradwch a thalwch. Er bod gwrandawiad llys ar y gweill, nid oes dim yn eich atal rhag ceisio dod i gytundeb gyda’r benthycwyr, am y tro cyntaf, neu os ydych chi wedi ceisio o'r blaen. Talwch yr hyn a fedrwch tuag at yr ôl-ddyledion a’r rhandaliadau presennol.

Os oes anghydfod yn dal i fod rhyngoch chi a’ch benthycwyr ar ddyddiad y gwrandawiad, ffolineb llwyr fyddai cadw draw o’r gwrandawiad. Yn y llys, mae'n bosib y bydd desg gymorth yno gyda thwrnai neu CAB neu ymgynghorydd arall wrth law i’ch helpu: os oes angen, gallant hyd yn oed siarad ar eich rhan yn y gwrandawiad. Rydych yn dal i allu mynd at y ddesg gymorth hyd yn oed os nad ydych chi wedi ceisio unrhyw gyngor hyd yn hyn. Gwell hwyr na’n hwyrach. Bydd y cymorth hwn yn rhad ac am ddim.

Beth all y barnwr ei wneud?

Y Barnwr Rhanbarth Stephen Gold: Fel arfer, mae gan y llys opsiynau am ba orchymyn y dylai ei wneud, dim ots a yw’r morgais yn un ad-dalu ynteu’n un llog yn unig ynteu’n gymysgedd o’r ddau. Ond, gyda morgais sy’n sicrhau gorddrafft banc sy’n gofyn i chi dalu ‘ar gais’, ni fydd yr opsiynau hyn yn berthnasol yn fwy na thebyg, ac mae’n bosib y bydd eich sefyllfa yn fwy gwan.

Gadewch i ni edrych ar yr opsiynau.

Mae’n bosib i’r barnwr ohirio’r gwrandawiad. Mae hyn yn debygol o fod am gyfnod byr pan fyddwch, er enghraifft, wedi benthyg arian gan fenthycwyr eraill a fydd yn talu'r hyn sy'n ddyledus gennych i'ch benthycwyr presennol, a gall gymryd ychydig o wythnosau i ddod â hyn i ben.

Neu, mae’n bosib y bydd y barnwr yn gwneud gorchymyn meddiannu ataliedig. Gorchymyn yw hwn sy’n gofyn i chi adael eich cartref erbyn dyddiad penodedig ond sy’n cael ei ohirio – ei rewi – cyn belled â’ch bod chi’n cydymffurfio â’r telerau y bydd y llys yn eu pennu ynghylch taliadau yn y dyfodol.

Neu, mae’n bosib y bydd y barnwr yn gwneud gorchymyn meddiannu diamod. Yn amlach na pheidio, bydd hyn yn gofyn i chi adael o fewn pedair wythnos i'r gwrandawiad. Fodd bynnag, mae gan y barnwr y pŵer i ganiatáu mwy o amser, os oes rheswm digonol. Er enghraifft, os llwyddwch i ddarbwyllo’r barnwr eich bod ar fin gwerthu ac y bydd eich benthycwyr yn cael yr hyn sy’n ddyledus iddynt i gyd o’r pris hwnnw, mae’n bosib y cewch chi amser digonol i gwblhau’r gwerthiant.

Gydag ail forgeisi, mae'n bosib y bydd gan y barnwr bwerau ehangach, gan gynnwys caniatáu taliadau presennol gostyngedig dros gyfnod o anhawster ariannol.

Beth os oes rhaid i fy nghartref gael ei werthu?

Y Barnwr Rhanbarth Stephen Gold: Mae’n bosib eich bod chi wedi penderfynu na allwch chi fforddio talu eich morgais a bod rhaid i chi werthu eich cartref. Derbynnir, yn gyffredinol, bod pris uwch yn fwy tebygol o gael ei dalu mewn gwerthiant preifat gan yr unigolyn sydd wedi benthyg arian na mewn gwerthiant gorfodol – efallai mewn arwerthiant cyhoeddus – gan fenthycwyr sydd wedi meddiannu’r tŷ. Oni bai fod eich benthycwyr yn meddiannu eich tŷ, a nes i’ch benthycwyr feddiannu eich tŷ, mae gennych chi’r hawl i roi eich tŷ ar y farchnad er mwyn ei werthu. Yn wir, gallwch chi ofyn i'r llys ganiatáu i chi aros yn y tŷ am fwy o amser os ydych chi wedi trefnu gwerthiant ar ôl y gwrandawiad llys lle y bu i orchymyn meddiannu gael ei wneud yn wreiddiol. Byddai’r barnwr yn chwilio am dystiolaeth gadarn bod y gwerthiant yn mynd i ddigwydd. Yr amgylchiadau fydd yn penderfynu a gewch chi fwy o amser ai peidio.

Beth allwch chi ei wneud er mwyn osgoi adfeddiant - canllaw

Yma, cewch wybod beth allwch chi ei wneud i sicrhau eich bod yn cael cadw eich cartref, os ydych chi’n wynebu adfeddiant.

• Beth allwch chi ei wneud er mwyn osgoi adfeddiant - canllaw